Ritmennt - 01.01.1999, Blaðsíða 52

AÐALGEIR KRISTJÁNSSON
RITMENNT
Skírnii og Áibækur Espólíns voru megin-
viðfangsefni Bókmenntafélagsins um 1830.
Útgáfa Skíinis hófst 1827 þegar Rask tók
við forsetastörfum af Finni Magnússyni.
Engu að síður sá Finnur um fyrsta árgang-
inn. Þorgeir átti þar einnig hlut að máli.
Með Skíini hófst sú nýbreytni að birta nöfn
helstu bóka sem út höfðu komið á fréttaár-
inu og var greint að nokkru frá efni þeirra.
Þorgeir annaðist þessa samantekt fyrsta ár-
ið sem Skíinii kom út.
I ræðu sem fón Sigurðsson hélt á hálfrar
aldar afmæli Bókmenntafélagsins 13. apríl
1866 skipti hann sögu félagsins í þrjú tíma-
skeið.58 Það fyrsta var frá stofnun þess fram
til 15. mars 1831 þegar Rask lét af forseta-
störfum og Þorgeir tók við. Næsta skeið frá
því Þorgeir tók við forsetastörfum og fram
til 1850. Það þriðja var eftir að Jón tók við
forsetastörfum.
Það var hverju orði sannara sem Jón Sig-
urðsson sagði í ræðu sinni að þáttaskil urðu
í sögu félagsins þegar Rasl<. hætti sem forseti
Hafnardeildar. Þetta sást hvergi betur en á
bókaútgáfu félagsins. A því árabili sem Þor-
geir var forseti Hafnardeildar komu einung-
is tvö ný rit út. Hið fyrra var Messías eftir
F.G. Klopstock í þýðingu séra Jóns Þorláks-
sonar á Bægisá „útgefinn að tilhlutan ens ís-
lenslca Bókmenntafélags" með æviágripi
skáldsins sem Þorgeir hafði tekið saman.
Útgáfan stóð yfir í nokkur ár. Af bréfi frá
Þorgeiri til Bjarna Þorsteinssonar 28. apríl
1834 má sjá hvað prentuninni leið en fyrri
hlutinn lcom út á árinu.59 Prentun síðari
hlutans laulc árið 1838. Á almennum árs-
fundi 30. mars þ.á. vélc Þorgeir að útgáfunni
með þessum orðum:
Kloppstoklcs Messías er nú fullprentaður, og varð
seinni hluti hans því nær 40 arkir, en fyrri hlut-
inn var 20 arlcir. Eg hefi smíðað stutt ágrip af
ævisögu þessa merltismanns, er mér sýnist til-
hlýða að fylgdi verlci þessu og festast á framan
við bólcina. Þannig hefir félagi voru heppnast að
leiða þenna milcla og djúpsæra hetjudilct í ljós,
sem þjóðslcáldið síra Jón Þorlálcsson, sællar
minningar, með malcalausri snilli hefir snúið á
íslenslca tungu, og vonar mig að allir greindir og
skynsamir lesendur bólcar þessarar, er skilið geta
skáldsins flugháu þánlca og fundið þá heilögu
andagift, með hvörri hann kveður, og þær hjart-
næmu, ástríku og eldfleygu tilfinningar, sem
hann er gagntelcinn af, muni lcunna félaginu
þölclc þar fyrir, að það hefir hlutast til að gull-
náma þessi yrði íslendingum lcunnug.60
Síðara ritið voru ævisögur Franlclins og
Oberlins sem Jón Sigurðsson og Ólafur Páls-
son höfðu snúið á íslensku úr dönslcu og
lcomu út sama ár og Þorgeir sagði af sér for-
setadæminu. Eftir að Þorgeir gerðist prestur
og fluttist frá Kaupmannahöfn gætti hans
lítt við útgáfustörf.
Af því sem hér hefir verið ralcið er aug-
ljóst að Þorgeir lcom víða við þá útgáfustarf-
semi sem fram fór á Hafnarslóð á því tíma-
slceiði sem hann var Jtar búsettur. Hann
féklcst við fornritaútgáfur, útgáfur trúarrita
og rits um búslcaparhætti að ógleymdum út-
gáfum á þýðingum heimsbólcmennta. Sum-
ar voru frumútgáfur en aðrar endurprentan-
ir sem hann gaf ýmist út á eigin vegum eða
fyrir félög eins og Fornfræðafélagið og Bólc-
menntafélagið að Árnanefnd ógleymdri.
58 Jón Sigurðsson. Hið íslenzka bókmenntafélag, bls.
23 o.áfr.
59 Lbs 339 b fol.
60 Skíinii 12, bls. 64—65.
48