Vera - 01.08.1999, Blaðsíða 56

F E M I N I S T I
F E R
B I O
V
Anna Ólafsdóttir Björnsson
• •
Oðruvísi mæðrahyggja?
Móðurhlutverkiö er óneitanlega í brennidepli í kvikmyndinni Allt um móður mína, nýjustu
kvikmynd Spánverjans Pedro Almodovar. Umgerð myndarinnar er að hætti Almodovars og
þar af leiðandi eru persónurnar og atburðarásin æði litskrúðug. Rauði þráðurinn í gegnum
myndina er þó hin alltumvefjandi móðurhvöt sumra kvennanna í myndinni sem er sett í mjög
ýktan búning. Hin fórnfúsa Manuela, aðalsöguhetjan, er hreinlega að springa úr móðurást,
fyrst í garð sonar síns og síðar nánast allra i umhverfinu, svo það hálfa væri nóg.
í öllum þeim fáránleik sem þessi „hvöt" brýst fram er
hér þó á ferð gamalkunn klisja um móðurina sem
fleygir öllu öðru frá sér ef hún þarf að vernda líf og
annast. Klisja um fórnfýsina og klisjan um að eiginlega
sé svona kona sú eina góða, sanna og rétta og allar
hinar vondar og ómögulegar. Ég er viss um að það er
fullt af karlmönnum - og eflaust líka konum - sem
upplifa myndina sem óð leikstjórans til móðurinnar
upphöfnu. Og kannski hafa þau rétt fyrir sér og ég
rangt. Mér finnst nefnilega að málið sé ekki alveg
svona einfalt.
Með móðurástina að vopni
reddast alltaf allt - eða hvað?
Ýkt og fáránleg frásögn leikur hér lykilhlutverk. Þegar
dregin er upp nógu öfgakennd mynd af einhverju get-
ur hún snúist í andhverfu sína ef grannt er skoðað. i
þessu tilviki sjáum við fyrst og síðast skefjalausa aðdá-
un á móðurímyndinni. Vissulega birtist móðurástin
eins og það fegursta sem hægt er að hugsa sér. Fórn-
ir (sumra) kvennanna eru hafnar í hæstu hæðir. En ef
maður bregður sér af rósrauða skýinu sem myndin svíf-
ur á og spyr sjálfa sig: Hvað hefði ég nú ráðlagt dóttur
minni eða vinkonu að gera í hennar sporum? Ég get
auðvitað aðeins svarað fyrir sjálfa mig, nei, auðvitað
ekki! En í myndinniæða þær áfram hetjurnar út í hver-
ja geggjunina á fætur annarri, trúar hlutverki slnu og
allt „reddast" þótt það reddist ekki, rétt eins og líf ein-
stæðra, íslenskra mæðra. I fótspor þessara dýrlinga
móðurhvatarinnar fylgja konur og karlar, sem virðast
fátt eitt vilja frekar en að líkjast þeim, með misgóðum
árangri að vísu.
Verðlaunamynd í Cannes
Þessi kvikmynd Almodovar hlaut leikstjóraverðlaunin í
Cannes á síðustu kvikmyndahátíð og var almennt spáð
enn fleiri verðlaunum. Hún fékk hins vegar blendnar
móttökur í heimalandinu áður en hún komst til Cann-
es, og ættu Spánverjar þó að vera farnir að venjast
ólátabelgnum honum Almodovar. Ég heyrði ennfrem-
ur ( útvarpi nýverið að myndin hefði hlotið einhver
verðlaun frá kirkjunnar mönnum fyrir þá mannúð sem
í henni felst. Ég er sammála þessu með mannúðina.
Um þessi verðlaun hef ég að vísu ekkert fundið frekar
en véfengi ekki. Þeim (karlmanni) sem frá þessu sagði
fannst þessi staðreynd merkileg í Ijósi þess að myndin
væri nánast klámfengin! Því er ég ósammála og
kannksi hefur mér bara misheyrst.
Litskrúðug leikaraflóra
Almodovar fjallar í þessari kvikmynd um jaðarhópa
jafnt sem „venjulegt" fólk og gerir það að vanda með
ósvikinni væntumþykju, indælli almodóvarískri væmni
og húmor. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem kvenhlutverk-
in ( myndum hans eru bitastæð og skemmtileg og flest
hlutverkin eru raunar kvenhlutverk. Leikaraflóran í
myndinni er skemmtilega samansett að vanda.
Almodovar hefur komið fleiri en einum spönskumæl-
andi leikara á blað hjá hinum enskuskotna heimi kvik-
myndaiðnaðarins og er þá skemmst að minnast
Antonio Banderas sem hefur ekki verið jafn skemmti-
legur síðan hann lék í Konum á barmi taugaáfalls.
Að þessu sinni kemur hann á framfæri á eftirminnileg-
an hátt fleiri en einum stórleikara frá Argentínu. Aðal-
hlutverkið er í höndum Ceciliu Roth sem er argentínsk
leikkona. Skemmst er frá því að segja að hún fer geysi-
lega vel með hlutverk sitt sem er hófstilltara á yfirborð-
inu en önnur hlutverk í myndinni en þó ótrúlega ýkt ef
grannt er skoðað. Að öðrum ólöstuðum er Marisa
Paredes í hlutverki Humu Roja einna eftirminnilegust.
Hún fór með lltið hlutverk móður Dóru í kvikmyndinni
Lífið er dásamlegt en hér er hún í mun bitastæðara
hlutverki.
Enn hef ég hvergi séð feminíska umfjöllun um
þessa nýjustu kvikmynd spánska snillingsins, en mér
þætti ekki ólfklegt að karpað verði um afstöðu höfund-
ar til kvenna og þá einkum til móðurhlutverksins og
birtingarmynd þeírrar afstöðu. Lftil ábending: Það gæti
verið athyglisvert að búa sér til lista yfir helstu persón-
ur myndarinnar þegar heim er komið. Það fannst mér
að minnsta kosti.
56 • VERA