Vera - 01.04.2004, Blaðsíða 13

KYNIN ERU ÓLÍK, ÞAÐ VERÐUR AÐ
VIÐURKENNAST, EN KARLAR
STYRKJA KONUR OG KONUR
STYRKJA KARLA. ÞESS VEGNA ER
SVO MIKILVÆGT AÐ VIRKJA KONUR
OG FJARLÆGJA ÞÁ ÞRÖSKULDA SEM
KONUR AUGLJÓSLEGA BÚA VIÐ
eigin hagsmunir, því margir eiga kærustur og
konur og sumir eiga dætur eins og ég. Ég
held líka að mörgum körlum svíði óréttlætið í
samfélaginu. Vonandi eru þessi viðhorf að
breytast en svo sjáum við líka unga kynslóð á
þingi, t.d. í Sjálfstæðisflokknum, sem hefur
sama viðhorf og kynslóðin á undan í jafnrétt-
ismálum, þannig að þetta er líka spurning um
hvers konar hugmyndafræðilegt bakland
fólk hefur.
Þessi umræða snýst einnig um hvaða
skilaboð við viljum senda ungu fólki. Ef öflug-
ur aðili á þingi, eins og Sjálfstæðisflokkurinn,
getur ekki einu sinni sent þau skilaboð út í
samfélagið að kaup á konum séu röng og
ólögleg þá er ekki furðulegt að eitthvað sé að
annars staðar. Við getum varla búist við því
að staða konunnar batni mikið þegar löggjaf-
arvaldið lítur svo á að eðlilegt lífsviðurværi
hennar sé vændi.
Hver er afstaða þín til femínisma?
Femínismi er lykilhugmyndafræði að mínu
mati. Femínismi er ákveðinn hluti af réttlætis-
kennd og er leið að jafnrétti og jafnræði. Ég á
mjög bágt með að trúa því að fólk geti fullyrt
það með einhverju viti og haft þá skoðun að
það sé ekki femínistar. Þá er fólk í rauninni að
segja að það styðji ekki réttlæti og jafnræði,
að mínu viti. Það eru auðvitað flokkar sem
telja sig ekki vera femíníska, það er þá val-
kostur sem kjósendur hafa. Ég held að femín-
ismi sé lykilhugtak í stjórnmálum.
Hvaða merkingu hefur
karlmennska í þínum huga?
Ætli sönn karlmennska sé ekki að vera um-
burðarlyndur og réttlátur. Umburðarlyndur í
garð þess að við erum ólík og réttlátur í þeim
skilningi að vilja búa til sanngjarnt samfélag
fyrir bæði kyn. Okkar samfélag og okkar saga
í 1000 ár er saga 1000 ára misréttis fyrir konur
og öldum saman var konan nánast eign karl-
mannsins. Það þarf auðvitað kjark og góðan
vilja til að berjast gegn innbyggðum skekkj-
um í okkar samfélagi og ríkjandi viðhorfum.
Því má segja að karlmennska felist að hluta til
í því að vera femínískur. X
þá greiðir atvinnurekandi meira í sjóðinn. Við
þurfum líka fleiri aðgerðir og ég hef talað fyr-
ir því að afnema eigi leikskólagjöld. Ef fólk er
með tvö eða þrjú börn í leikskóla þá er oft
hagstæðara fyrir fjölskylduna að annað for-
eldrið fari inn á heimilið. Það er oft konan,
sökum kynbundins launamunar, og það hef-
ur aftur áhrif á stöðu konunnar á vinnumark-
aðinum, þannig að þetta er vítahringur sem
þarf að rjúfa.
Við þurfum einnig að finna leiðir til að
brúa bilið frá því að fæðingarorlofi lýkur og
þar til börn komast á leikskólaaldur. Þetta 15
mánaða bil þarf fólk oft að brúa með mjög
kostnaðarsömum hætti og því hef ég talað
fyrir því að við eigum að tryggja leikskólavist
fyrir öll börn frá 9 mánaða aldri, ef foreldrar
kjósa svo. Þessi aðgerð er auðvitað dýr og
þetta þarf að gerast í áföngum en ég held að
það eigi að vera markmið okkar. Við erum ní-
unda ríkasta þjóð í heimi og stjórnmál snúast
um forgangsröðun, þannig að þetta er bara
spurning um hvað við teljum brýnast að
framkvæma.
Hvernig finnst þér ríkisstjórnin hafa stað-
ið sig í jafnréttismálum síðustu árin?
Fyrir utan fæðingarorlofslögin, sem allir
flokkar studdu, þá hefur lítið gerst. Nú sjáum
við að forsvarsmenn stjórnarflokkanna tala
um aðjafnrétti komi einfaldlega eftir 15-20 ár
af sjálfu sér. Sjálfstæðismenn hafa alltaf verið
að bfða eftir þessari frægu viðhorfsbreytingu
en ég held að það sé einfaldlega of mikið í
húfi til að sitja með hendur í skauti. Það má
líka flýta viðhorfsbreytingu með framsækinni
lagasetningu, eins og fæðingarorlofið gerði.
Löggjöfin flýtti fyrir þeirri þróun að karlmenn
færu að taka virkan þátt í uppeldi barna sinna
og mun til framtíðar hafa mikil áhrif á viðhorf
feðra til uppeldis og þátttöku í heimilishaldi.
Ég tel að við þurfum stjórnvaldsaðgerðir, al-
veg eins og fæðingarorlofið og afnám leik-
skólagjalda, til að ná jafnrétti. Jafnrétti kemur
ekki af sjálfu sér, það er lykilatriði, en margir
ráðherrar okkar virðast telja að það komi án
íhlutunar stjórnvalda. Án markvissra aðgerða
munum við bíða í 200 ár í viðbót eftir jafn-
rétti, að minnsta kosti, því það er innbyggð
skekkja í kerfinu.
Hvað myndir þú vilja gera öðruvísi?
Það þarf að hafa jafnrétti stöðugt í huga. Oft
hafa ákvarðanir sem virðast vera kynhlutlaus-
ar mismunandi áhrif á kynin. Ef við tökum
dæmi úr refsirétti þá virðast lögin oft taka
frekar mið af veruleika karla en kvenna. Karlar
eru í hættu gagnvart ókunnugum en konur
eru frekar i hættu gagnvart þeim sem þær
þekkja, t.d. inni á heimilum. Ef við lítum til
nauðgunarákvæðis laganna, sem var skrifað
af körlum á sínum tíma, þá virðist það fremur
vera skrifað frá sjónarhóli gerandans en ekki
þolandans. Dæmin eru fleiri og mikilvægt að
vera meðvitaður um það að lög geta haft
mismunandi áhrif á kynin, jafnvel þó þau
virki í fyrstu kynhlutlaus.
Finnurðu fyrir því á þingi að „mjúku" mál-
in þykja ekki jafngild og þau „hörðu"?
Ég hef ekki fundið fyrir því sjálfur en ég þekki
þetta viðhorf. Eina nefnd þingsins sem ein-
ungis er skipuð körlum er sjávarútvegsnefnd-
in, sem er auðvitað umhugsunarvert, og svo
má nefna að í heilbrigðisnefndinni erum við
bara tveir karlar. Þetta er eitthvað sem við
þurfum að gæta okkur á að festast ekki (. Að
sjálfsögðu hafa konur áhuga á sjávarútvegi
og karlar á heilbrigðismálum, en málið er að
það eru bara of fáar konur á þingi.
Ég held að unga kynslóðin muni ekki
sætta sig við að fólki sé mismunað á grund-
velli kynferðis, ekkert frekar en kynhneigðar
eða kynþáttar. Karlar vita að þetta eru þeirra
vera / 2. tbl. / 2004 / 13