Vera - 01.04.2004, Side 52

Martha Árnadóttir
/ ALÞINGISVAKTIN
ÍSLENSKA
friðargæslan
- átakalínur á Alþingi
» Islenska friðargæslan er tiltölulega ný stofnun í íslenska stjórnkerfinu.
Á vefsíðu utanríkisráðuneytisins segir að friðargæsla sé samheiti yfir fjöl-
þættar aðgerðir alþjóðastofnana til að tryggja frið á átakasvæðum. Grunn-
hugmynd friðargæslu er að bregðast við ófriði eða ófriðarblikum með
margþættum aðgerðum, bæði áður en átök brjótast út og eftir að stillt hef
ur verið til friðar. Friðargæsluhugtakið tekur þannig til ýmiskonar fjölþjóð-
legra aðgerða sem miða að því að koma í veg fyrir átök, koma á friði og
skapa skilyrði fyrir varanlegum friði.
Síðan skilgreinir utanríkisráðuneytið eftirfarandi grunn-
flokka friðargæslu:
Hefðbundin friðargæsla og hættuástandsstjórnun
Aðgerðir til að halda hættuástandi í skefjum með viðveru
og starfi lögreglu og herliðs.
Eftirlits- og þjálfunarstörf
Aðgerðir alþjóðastarfsliðs til að tryggja stöðugleika og
starfa með heimamönnum á átakasvæðum í því skyni að
koma í veg fyrir að átök.
Uppbyggingarstarf
Verkefni borgaralegra sérfræðinga sem stuðla að upp-
byggingu stjórnmála- og efnahagslífs til að koma á varan-
legum friði.
Mannúðar- og neyðaraðstoð
Alþjóðastofnanir veita flóttafólki og fórnarlömbum átaka
margvíslega mannúðar- og neyðaraðstoð.
Eins og sjá má er friðargæslu ætlað heilmikið starf í þágu
friðar og mannúðar í heiminum og margir fullyrða að við
(slendingar eigum fullt erindi í friðargæslu á alþjóðavett-
vangi við hlið annarra þjóða.
( framhaldinu vaknaði forvitni Alþingisvaktarinnar um
afstöðu þingmanna til Islensku friðargæslunnar og þá sér-
staklega þeirra þingkvenna sem hafa látið utanríkismálin
til sín taka. Eins og vænta mátti lítur hver sínum augum
„silfrið" og ekki þurfti að vafra lengi um Alþingisvefinn til
að átta sig á þeim átakalínum sem skarast um íslensku
friðargæsluna.
Pólitíkin í þróunarsamvinnunni
Þórunn Sveinbjarnardóttir (Samf.) hefur lengi látið utanrík-
ismál til sín taka og greinilega má merkja tortryggni hjá
Þórunni varðandi ýmsa þætti í rökstuðningi fyrir tilvist ís-
lensku friðargæslunnar. Hún hefur m.a. spurt Halldór Ás-
grímsson utanríkisráðherra hvernig hann rökstyðji það að
reikna fjárframlag (slands til borgaralegrar friðargæslu
(eins og íslenska friðargæslan er skilgreind), sem framlag
íslands til þróunarsamvinnu? Kjarninn í svari utanríkisráð-
herra er að friðargæsla sé mikilvægt fyrsta stig þróunarað-
stoðar og jafnan forsenda þess að hefðbundnari þróunar-
aðstoð geti átt sér stað. Þórunn setur greinilegt spurn-
ingamerki við þennan rökstuðning og einnig þann sem
gerir ráð fyrir að mannúðar- og neyðaraðstoð sé nátengd
friðargæslu og viðlagastjórnun, eins og gert er ráð fyrir í
tillögum og greinargerð starfshóps um þátttöku fslend-
inga í borgaralegri friðargæslu frá árinu 2000.
Þórunn lagði aðra fyrirspurn fyrir utanríkisráðherra þar
sem hún fór fram á svör við ýmsum spurningum sem
tengjast skilgreiningum alþjóðastofnana á þróunarað-
stoð. Þórunn nefndi sérstaklega Þróunarsamvinnunefnd
OECD (DAC) og í kjölfarið hvers konar verkefni teljast þró-
unarsamvinna samkvæmt skilgreiningu DAC. Síðan vildi
Þórunn vita hversu stór hluti þróunarsamvinnu annarra
aðildarríkja DAC er borgaraleg friðargæsla. Að lokum
spurði Þórunn hvort eitthvert þeirra 48 ríkja sem skil-
greind eru sem fátækustu ríki í heimi hafi notið aðstoðar
íslands í formi borgaralegrar friðargæslu. Þau sem vilja
lesa svör utanríkisráðherra finna þau á www.althingi.is.
Eftir að hafa rýnt í umræður og skoðanaskipti Þórunnar
og utanríkisráðherra er nokkuð Ijóst að þar er tekist á um
innihald og forgangsröðun varðandi þátttöku íslendinga í
þróunaraðstoð og samvinnu.
52 / 2. tbl. / 2004 / vera