Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1896, Page 39

er tíðast komið úr höndum áhugamannanna, og er
vel ef eigi fjalla um það andstæðingar, eða menn
áhugalitlir og værukærir. Ofan að fer það til rann-
sóknarstöðvanna, tröppu af tröppu, og alla sömu leið-
ina til baka, með »þóknanlegum« umsögnum. Það
er kínverska leikfangið, hver askjan inni í annari —
endalaust —, sem sýnist vera fyrirmynd þessa skrif-
vjelabákns.
Englendingar hafa óh'kt praktískari ráð. Þeir
skipa þingnefndir með mjög miklu valdi, sem beint
krefja menn til sagna og ráða. Slíkar nefndir skipa
þá vanalega þeir, sem mestan hafa áhugann á því máli,
°g allt starf þeirra liggur opið fyrir sjónum almenn-
ings.
Rannsóknarnefndin kom með svo ófagra skýrslu
af lífi barna og kvennaínámum og verksmiðjum, að
torvelt er að trúa því, að slíkt hafi átt sjer stað 1
kristnu landi á þessnri öld. Börn voru látin vinna
12-—16 stundir á dag, þau urðu að ganga 4 danskar
teilur fram og aptur til vinnunnar. I sumum námu-
göngum var svo lágt til loptsins, að eigi komust þar
aðrir um en börn, sem stundum skriðu fyrir vagnin-
útn hálfnakin, með aktygin spennt um miðju. Fjögra,
ára gömul börn voru látin í vinnu, og úr því þau
voru orðin 6 ára gömul, þótti það ekki nema sjálfsagt
að þau gæfu sig í það. Það var »frelsi« foreldranna
að selja börnin sín í þennan þrældóm, þau gjörðn
samningana fyrir börnin, og »iðnaðarnámstími« þeirra-
stóð svo fram að tvítugu eða lengur. Fullur helming-
úr slíkra barna dó, en þau sem upp komust urðn
optast nær aumingjar á sál og líkama, vinnudýr, sem
voru orðin útlifuð gamalmenni um þrítugt. Framtað
helmingi verkafólksins í námunum voru kvennmenn^
er lifðu þar í dýrslegu siðleysi saman við afhrak
karlmanna. Kvennmenn sem í bernsku fóru í námu-
vinnuna, misstu allt kvenneðli sitt og enda vaxtar-
lagið; urðu þær óhæfar til barngetnaðar, sem fremur
rnátti þó telja happ en óhapp í eymdarlífi þeirra.
Shaftesbury fjekk það áunnið um og eptir 1840,
að lög voru sett um það, að konur mættu alls ekki
vinna í námum og eigi börn innan 13 ára. Hann
fjekk og mjög takmarkað vinnutíma kvenna og ung--
(33)