Freyr - 01.08.1991, Blaðsíða 18

582 FREYR
15.-16.’91
Svínarœkt
Pétur Sigtryggsson
INNGANGUR
íslensk svín eru afkomendur ýmissa erlendra kynja sem flutt voru til landsins fyrir miðja
20. öld og hafa verið rœktuð ílandinu síðan. Á árunum 1980-1983 var byrjað á víðtœkum
rannsóknum á íslenska svínastofninum ásamt skipulegu skýrsluhaldi í svínabúi Kristins
Sveinssonar að Hamri Mosfellssveit.
Kristinn Sveinsson hefur stund-
aö svínarækt í mörg ár og hefur
sýnt mikinn áhuga og ósérhlífni við
að efla þessa búgrein og á hann
þakkir skildar fyrir alla aðstoð við
þessar rannsóknir. Petta eru fyrstu
rannsóknir sem gerðar hafa verið á
íslenska svínastofninum, en fram
að árinu 1980 voru mjög litlar og
óábyggjandi upplýsingar til um
notagildi hans. Mjög litlar eða eng-
ar upplýsingar voru til fram að
árinu 1980, t.d. unt frjósemi
gyltna, vaxtarhraða og fæðingar-
þunga grísa, kjötgæði o.s.frv. Al-
ger forsenda fyrir því að hægt sé að
ná einhverjum árangri í kynbótum
og að íslenskir svínabændur geti
framleitt þá vöru sem neytendur
óska eftir er að áreiðanlegar tölur
og vitneskja liggi fyrir um kosti og
ókosti íslenska svínastofnsins.
Einnig verður þessi vitneskja að
vera fyrir hendi, ef íslenskir svína-
bændur eiga að geta norfært sér
reynslu og þekkingu annarra þjóða
í svínarækt.
Þegar niðurstöður þessa rann-
sóknaverkefnis frá árunun 1980-
1983 lágu fyrir var fyrst hægt að
leggja mat á það hvernig íslenski
svínastofninn var á þessum árum
miðað við svínastofna í nágranna-
löndum. Sá samanburður sýndi að
svínarækt á íslandi stóð svínarækt
á Norðurlöndum langt að baki.
Vöxtur grísa var hægur, mun lengri
tíma tók að koma grísum upp í
sláturstærð á íslandi heldur en á
Norðurlöndum og fitusöfnun ís-
lensku grísanna var mun meiri
(Pétur Sigtryggsson 1982, „Ástand
Pétur Sigtryggsson.
íslenska svínastofnsins“, Ráðu-
nautafundur 1982, bls. 139-150;
Pétur Sigtryggsson 1985, „Niður-
stöður úr skýrsluhaldi”, Ráðu-
nautafundur 1985, bls. 61-78).
Með niðurstöðum rannsóknaverk-
efnisins sem að ofan getur opnuð-
ust augu svínaræktenda fyrir því að
umbóta var þörf í íslenskri svína-
rækt til að koma til móts við kröfur
neytenda um fituminna svínakjöt á
viðráðanlegu verði. Einnig var
augljós þörf á víðtæku skýrsluhaldi
til að hægt væri að bæta íslenska
svínastofninn, annað hvort með
ströngu úrvali undaneldisdýra eða
með innflutningi á kynbótadýrum.
Óskir um innflutning hafa oft
komið fram eftir að ofannefndar
niðurstöður komu fram og síðustu
mánuðina hefur verið unnið skipu-
lega að því að kanna hvernig
standa eigi að slíkum innflutningi
án þess að glata verðmætum eigin-
leikum íslenska svínastofnsins ef
ákveðið verður að flytja inn erfða-
efni. Rétt er að vekja athygli á að
þeir svínabændur sem komið hafa
á nákvæmu skýrsluhaldi og nota
niðurstöður þess til að bæta fram-
leiðsluna og þá um leið rekstur
svínabúanna hafa náð miklunt ár-
angri. Óhætt er að fullyrða að
óvíða hafa orðið jafn miklar fram-
farir í nokkurri búgrein og í svína-
ræktinni síðustu 4-5 árin. Við-
brögð neytenda bera þess glöggt
vitni.
Kostir og gallar íslenska
svínastofnsins
Frjósemi
Gyltur af íslenska svínastofninum
eru frjósamar. Á árinu 1983 fædd-
ust á svínabúinu Hamri í Mosfells-
sveit að meðaltali 10,5 lifandi grísir
í goti og 9,3 grísir voru þá lifandi
við fráfærur. Vanhöld á nýfæddum
grísum voru allhá fyrsta ár rann-
sóknarinnar en strax á öðru árinu
eða 1982 fór árangur af skýrslu-
I haldinu og ströngu úrvali undan-
I eldisdýra að koma í ljós, t.d. jókst
fjöldi nytjagrísa eftir hverja gyltu á
I einu ári úr 13,2 grísum 1981 upp í
18,6 grísi 1982, eða um 5,4 nytja-
grísi. Fæðingarþungi fór vaxandi
frá árinu 1983 til ársins 1989, úr
1,21 kg í 1,35 kg, eða um tæp 12%.
Árið 1989 fæddust 10,8 lifandi
grísir í goti og 9,9 grísir voru lifandi
við fráfærur árið 1989. Frjósemi