Freyr - 15.04.1994, Blaðsíða 34

verslunarmenn, kennara, flutninga-
bflstjóra, skeifnasmiði, útgefendur
bóka og blaða, iðnaðarmenn í mörg-
um greinum, dýralækna og marga,
marga aðra.
Hestamenn og hrossabœndur
taki frumkvœðið.
Þegar á heildina er litið má full-
yrða að umsvif hrossaræktar og
hestamennsku hér á landi sé mun
meiri en almennt hefur verið álitið
og mun meiri en til dæmis frétta-
flutningur fjölmiðla úr atvinnulífinu
gefur tilefni til að ætla. Flest bendir
einnig til að stjórnmálamenn, for-
ystumenn bænda, bankamenn og
stjórnendur opinberra sjóða og
stofnana og jafnvel hestamenn
sjálfir hafi enn ekki gert sér grein
fyrir mikilvægi hestsins. Þessu verð-
ur að breyta en það gerist ekki nema
fyrir frumkvæði hrossabænda og
hestamanna sjálfra. Þegar haft er í
huga að veltan í hrossarækt og hesta-
mennsku er um 2,5 milljarðar króna
á ári, er full ástæða til að þessi
fjölbreytta starfsgrein og þetta heill-
andi áhugamál tugþúsunda Islend-
inga verði metið að verðleikum.
Hestamenn og hrossabændur
þurfa hér sjálfir að taka frumkvæði.
Þar þurfa að fara saman skynsamleg
rök og sanngrini og fastur málflutn-
ingur. Tökum dæmi af málum sem
hestamenn þurfa að koma á fram-
færi: Ef það er almennt álit að ríki og
sveitarfélög eigi að styðja íþrótta-
hreyfinguna og leggja fjármuni til
mannvirkjagerðar í hennar þágu, þá
hlýtur að vera sanngjarnt að einnig
séu byggðar reiðhallir og keppnis-
vellir fyrir hestamenn. Hestamenn
og hrossabændur vilja ekki frekar en
aðrir skemma land eða stuðla að
uppblæstri. í þessum efnum vilja
þessir aðilar hafa gott samstarf við
Landgræðslu ríkisins og aðra sem
láta sig þau mál varða. Það breytir
hins vega ekki þeirri staðreynd, að
hross á íslandi eru ekki of mörg, ef
beitinni er rétt hagað. Öðru nær,
ísland getur borið mun fleiri hross
og hrossum þarf að fjölga, eigi að
vera hægt að auka þessa atvinnu-
grein og efla útflutning, til dæmis til
Norður-Ameríku. Ef stjórnvöld
telja eðlilegt að niðurgreiða vexti af
lánum til bygginga fjósa og fjárhúsa,
þá eiga hrossabændur að krefjast
sama réttar vegna hesthúsa. Telji
stjórnvöld eðlilegt að velta fjármun-
um í nýbúgreinar á borð við loðdýra-
búskap og fiskeldi, eiga hrossa-
bændur þá ekki sama rétt? Vilji
stjórnvöld verja tugum eða hundr-
uðum milljóna króna til styrktar
Heimsmeistaramóti í handknatt-
leik, er þá ekki rétt að fara fram á
hið sama svo að halda megi enn
glæsilegri Landsmót en áður?
Þannig mætti áfrant telja. Hesta-
menn og hrossabændur og öll sam-
tök þeirra og félög þurfa að leggjast
á eitt við að hefja hestamenskuna á
enn hærri stall en nú er. Það er hægt.
Höfiíndur er bóndi á Arbakka á Landi.
Kartöfluafbrigði, leiðrétting
í greininni „Kartöfluafbrigði“,
eftir Magnús Óskarsson, kennara á
Hvanneyri, í 6. tbl. ’94, bls. 197-199,
hefur texti brenglast, þar sem lýst er
kartöfluafbrigðum Rauðar íslenskar
og Gullauga.
Hér fer því á eftir textinn eins og
hann á að vera frá millifyrirsögninni
Umsögn uni kartöfluafbrigði á bls.
197 aftur að lýsingu á afbrigðinu
Helgu á bls. 198:
Umsögn um kartöfluafbrigði.
Rauðar íslenskar hafa ef til vill
verið ræktaðar á íslandi frá því á 18.
öld. í góðum árurn er uppskeru-
magnið viðunandi, en ætíð er ntikið
af smælki. í lélegum árum hefur
uppskeran reynst lítil. Kartöflurnar
eru bragðgóðar og þurrefnismagn í
þeim er venjulega yfir 20%. Kart-
öflugrasið er hávaxið og tekur tölu-
vert á sig í veðrunt. Það er erfitt að
taka kartöflurnar upp, vegna þess
hve stöngulrenglurnar eru langar og
kartöflurnar liggja því langt frá móð-
urinni. Eftir athugunum að dæma
kemur fjölda stöngla frá hverri móð-
urkartöflu. Það veldur því að kart-
306 FREYR - 8*96
öflur undir hverju grasi verða marg-
ar og smáar.
Arið 1987 var uppskera mikil, en
þá bar töluvert á annars stigs vexti
hjá Rauðum íslenskum. Þetta lýsti
sér þannig að á enda stöngulrenglu
óx kartafla á venjulegan hátt, en frá
þeirri kartöflu kom ný stöngulrengla
og önnur kartafla eða nýr stöngull
með blöðurn ofanjarðar. Þetta varð
til þess að smælki varð mikið, ef
miðað er við önnur afbrigði sama ár.
Annars stigs vöxturinn var mestur
þar sem mest var borið á. í góðum
árum blómguðust kartöflujurtirnar.
Gullauga er gamalt norskt eða
sænskt afbrigði af óþekktum upp-
runa. í Norður-Noregi er það talið
hálfseinvaxið afbrigði (Volden, B.
1990). Jón Guðmundsson og Sigur-
geir Ólafsson sögðu 1978: „Arið
1930 fékk Klemenz Kr. Kristjáns-
son, tilraunastjóri, kartöfluafbrigð-
ið Gullauga sent frá Holti við
Tromsö í Noregi. Gullauga hlaut
fljótlega vinsældir og hefur hún æ
síðan verið talin einhver besta mat-
arkartaflan."
Oftast hefur Gullauga gefið meiri
uppskeru en Rauðar íslenskar og
mun minna hefur verið af smælki.
Líklega eru yfirburðir Gullauga
nteiri í lélegum árum. Það koma
allmargir stönglar frá hverri móður-
kartöflu. í bragðprófunum, sem
gerðar voru á Hvanneyri, voru
Rauðar íslenskar settar skör hærra
sem matarkartöflur en Gullauga, þó
að ekki væri mikill munur á þurr-
efnismagni.
MOLfiR
Danskar kýr mjólka mest
Frá því segir í Mjólkurfréttum að
danskar kýr mjólki mest allra kúa í
Evrópu. A árinu 1992 mjólkuðu þær
að meðaltali 6410 lítra. Danir og
Hollendingar eru í sérflokki hvað
mjólkurmagn á hverja kú varðar. í
þriðja sæti eru Frakkar og Bretar, en
mjólkurmagnið á hverja kú hjá þeim
er að meðaltali 5390 lítrar.