Freyr - 01.10.1998, Qupperneq 7

Bœrinn í Æðey stendur við vog sem nefndur er Höfnin. Lengst til hœgri er íbúðarhúsið en annað húsfrá vinstri er gamalt
bœjarhús, sem flutt var í Æðey árið 1878. (Freysmynd).
ir fyrir Japani. þær athuganir hafa
verið stundaðar hér í níu ár og felast
einkum í því af okkar hálfu að skipta
um spólur í tækjunum og fylgjast
með að þau séu í lagi. Það eru reknar
svona stöðvar á þremur stöðum hér
á landi; í Æðey, Mánarbakka á Tjör-
nesi og Augastöðum í Hálsasveit í
Borgarfirði, sem segja má að sé höf-
uðstöðin.
Það eru 14 ár síðan þetta verkefni
hófst hér á landi og það er pólrann-
sóknarstöð við háskóla í Japan sem
stendur fyrir þessu, en Raunvísinda-
deild Háskólans hefur umsjón með
rannsóknunum hér á landi og þangað
fara segulbandsspólumar frá okkur.
Hvernig gengur að fá fólk
hingað til vetursetu?
Það má segja að það hafi alltaf tekist
en það hefur gengið misvel. Katrín
fer suður með bömin þegar skólar
byija um mánaðamótin ágúst/sept-
ember en það er teygjanlegt hvenær
ég fer, þetta frá því snemma í októ-
ber og fram undir miðjan nóvember.
Hingað vestur hef ég svo verið að
koma fyrst þetta um 15. apríl og allt
fram undir 20. maí.
Á Æðey upprekstur fyrir fé í
landi?
Já, Æðey á land á Snæfjallaströnd,
innri landamerkin eru rétt fyrir inn-
an eyjuna og áfram um 5-6 km hér
út eftir, þ.e. langleiðina að Ytra-
Skarði sem er dalur inn í hlíðina.
Þetta land hefur ekki verið notað af
okkar hálfu síðan 1991. A þessu
svæði er einnig dalverpi uppi í hlíð-
inni, er heitir Innra Skarð og fellur
Skarká þar niður. I henni er hár foss
er heitir Möngufoss og sést hann
víða að í Djúpi.
Voru smalamennskur sam-
eiginlegar með öðrum bæj-
um?
Það voru Æðey og Tyrðilmýri sem
sáu um fjallskil hér út Snæfjalla-
ströndina eftir að ég kom til sögunn-
ar en þá var allt komið í eyði hér fyr-
ir utan. Svo fór Mýrarféð (Tyrðil-
mýrarféð) að sækja yfir í Grunnavík
og þá þurftum við að fara þangað
eftir því þannig að þetta voru orðnar
tveggja daga smalamennskur. Það
var farið á bát út eftir og svo gang-
andi inn eftir og fylgdi báturinn allt-
af eftir og leiðbeindi gangnamönn-
unum. Það eru komin hátt í 30 ár
síðan við byijuðum að talstöðva-
væða þetta með CB-stöðvum eða
labbrabbtækjum. Sá sem var í bátn-
um hélt sig nokkuð frá landi og sá
alla hlíðina og gat stjórnað mönnun-
um eins og taflmönnum á borði,
hvort þeir þyrftu að hækka sig eða
lækka eða hvort kind væri að hlaupa
í vitlausa átt.
Aftur á móti sáu Bæir á Snæ-
fjallaströnd um smalamennsku yfir í
Leiruljörðinn og út á móts við féð í
Grunnavík, því að það er þekkt að fé
frá sitt hvorum bænum gengur ekki
saman. Þegar Mýrarféð fór að koma
inn í Grunnavíkina þá ýtti það smám
saman fénu frá Neðribæ lengra og
yfir á Höfðaströndina, úr Grunna-
víkinni.
Hefur verið stundað útræði
frá Æðey?
Já, það var stundað hér áður, t.d.
fósturfaðir móður minnar, Jónas
Jónasson, sem bjó hér um sfðustu
aldamót og var ættaður frá Svansvík
í Isafirði, hann stundaði héðan bæði
vorvertíð, sumarvertíð og haustver-
tíð, en reri vetrarvertíð úr Bolungar-
vík. Hann verkaði saltfisk á vertíð-
unum héma og í Bolungarvík á vetr-
arvertíðum og stundaði þetta allt til
1934 að hann flutti suður.
Hvað eru elstu heimildir um
byggð í Æðey, er þetta land-
námsjörð?
Freyr 1 2/98 - 7