Freyr - 01.10.1998, Blaðsíða 21

Lífrœnni AB-mjólk pakkað í Mjólkurbúi Flóamanna. Henni er einungis pakkað í
hálfslítra umbúðir.
Það má velta fyrir sér hvaða áhrif
auknar gæðakröfur á hendur fram-
leiðendum með lífræna framleiðslu
hefðu í för með sér. Það er borð-
leggjandi að fjárhagsleg áhætta við
að skipta yfir í lífræna framleiðslu
mundi aukast, þar sem hætta væri á
að einhver hluti aukagreiðslnanna
mundi tapast í verðfellingar. þetta
hefði væntanlega í för með sér
minni áhuga hjá bændum á að skipta
yfir í lífræna framleiðslu. Markaðs-
legur ávinningur aukinna gæða-
krafna yrði aftur á móti mjög tak-
markaður.
Stada lífrænnar mjólk-
urframleiðslu í dag
Mikil óvissa ríkir um stærð markað-
arins fyrir lífrænar mjólkurafurðir í
dag. Lífræna ab-mjólkin er u.þ.b.
2% af heildar ab-mjólkurframleiðsl-
unni í dag og selst öll. Enginn veit
hvort markaðurinn sé u.þ.b. mettur
eða hvort mikil vöntun sé á vörunni.
Enginn getur heldur sagt til um
stærð markaðarins fyrir aðrar líf-
rænar mjólkurafurðir, svo sem
drykkjarmjólk og skyr svo að eitt-
hvað sé nefnt. Það er alla vega ljóst
að mikil vöntun er á lífrænu hráefni
fyrir mjólkuriðnaðinn sem stendur
og ef ekki verður bragarbót þar á á
allra næstu árum þá mun þessi þróun
staðna og markaðurinn deyja.
Þegar maður skoðar stöðu líf-
ræns landbúnaðar á Islandi í dag
samanborið við nágrannalöndin þá
leikur enginn vafi á því að við erum
mun skemur á veg komin en þau og
að þróunin er enn mun hægari hér.
Skýringin á þessu er að mínum dómi
sú að vissir drifkraftar sem hafa ver-
ið í fararbroddi erlendis eru það ekki
hér.
Þar má fyrst nefna stjómvöld.
Mjög lítið hefur verið gert til þess að
ýta undir aukna lífræna framleiðslu
hérlendis. I flestum, ef ekki öllum
öðrum löndum Vestur-Evrópu njóta
bændur aðlögunarstyrkja í þau tvö
ár sem aðlögunin frá hefðbundinni
framleiðslu yfir í lífræna tekur.
Þessara styrkja nýtur ekki við hér og
gerir það íslenskum bændum nánast
ókleift að aðlaga sig lífrænum bú-
skaparháttum.
Einnig má benda á þátt bænda-
samtakanna. Stefna þeirra í þessum
málum finnst mér vera mjög óljós
og stuðningur þeirra við frumkvöðl-
ana í lífrænni framleiðslu hérlendis
hefur verið mjög takmarkaður.
Víða erlendis, t.d. í Danmörku,
hafa stórir aðilar í smásöluverslun
haft forgöngu í þessum málum. þeir
hafa lagt metnað sinn í að bjóða upp
á sem mest úrval lífrænna vara, þeir
hafa gert því hátt undir höfði í versl-
unum sínum og lækkað verðið með
hlutfallslega lægri álagningu. Enn
sem komið er höfum við ekki séð
þessa þróun hér á landi.
Það er nokkuð ljóst að tiltrú ís-
lenskra neytenda til hefðbundinna
landbúnaðarafurða er mikið meiri
heldur en í flestum öðrum löndum.
Þar af leiðandi er þrýstingur um
aukið framboð lífrænna afurða frá
neytenda mun minni en annars stað-
ar.
Hvað er framundan ?
Því miður getur maður ekki leyft sér
að vera mjög bjartsýnn þegar horft
er til framtíðar lífrænnar mjólkur-
framleiðslu og vinnslu eins og stað-
an lítur út í dag. Ljóst er að marg-
falda þarf framleiðsluna á lífrænni
mjólk til þess að fullnægja lág-
markskröfum neytenda um lífrænar
mjólkurvörur. Ekkert bendir til þess
að þessi aukning verði á allra næstu
árum.
Eins og fram hefur komið er að-
lögunarferlið langt og allar breyt-
ingar taka þess vegna langan tíma.
Hætt er við að neytendur sætti sig
ekki við að aðeins séu á boðstólum
örfáar tegundir lífrænna mjólkur-
vara og þrýsti á um innflutning á
slíkri vöru. Það er ekki ólíklegt að
neytendur séu heldur tryggari gagn-
vart innfluttum lífrænum vörum en
hefðbundnum, þar sem lífræn vara
hefur ákveðna hreinleikaímynd.
Mín niðurstaða er því sú að óski
menn þess að koma hér á fót kröft-
ugri framleiðslu á lífrænum mjólk-
urafurðum þá þurft að bregðast fljótt
við áður en tækifærið er runnið okk-
ur úr greipum. Mikilvægasta að-
gerðin þar að lútandi væri tvímæla-
laust að koma á aðlögunarstyrkjum
eins og áður hefur verið nefnt.
Erindi þetta hefur áður birst í
timaritinu Mjólkurmál, 1. tbl. 1998
Freyr 12/98 - 21