Freyr - 01.10.1998, Blaðsíða 18

merki fyrir lífrænar vörur. Rétt er að
nota tækifærið hér til að koma því á
framfæri að ef aðrir aðilar innan
íslensks mjólkuriðnaðar hafa áhuga
á að nota þetta merki þá erum við
tilbúnir til viðræðna þar að lútandi.
MBF fékk svokallaða lífræna
vottun í desember 1996. Þessi vottun
var gefin út af Vottunastofunni
TUNI ehf. Vottunin er viðurkenning
á því að MBF uppfylli öll skilyrði
sem krafist er til að taka á móti,
vinna og dreifa lífrænum mjólkur-
vörum. Um svipað leyti og vottunin
lá fyrir hófst tilraunaframleiðsla. I
tilraunavinnslunni komu í ljós mörg
vandamál sem þurfti að leysa. Flelsta
vandamálið er hið litla magn sem um
er að ræða. Erfitt er að komast hjá
mikilli rýmun, hætta er á vatns-
blöndun. Mjólkin kemur aðeins frá
einum framleiðanda, það er nokkuð
sem við höfum ekki þekkt áður þar
sem við vinnum ætíð með
blöndunarmjólk frá mörgum fram-
leiðendum. Það sýndi sig að þessu
fylgja ákveðin vandamál. Minnstu
breytingar, sem verða hjá bóndan-
um, t.d. fóðurbreytingar, skila sér
strax í afurðavinnslunni. Þannig geta
sýringareiginleikar verið mjög mis-
munandi frá einum degi til annars.
Þegar velt er fyrir sér hver þróun-
in í lífrænni mjólkurframleiðslu j
muni verða hér á landi getur verið
áhugavert að skoða þróun þessara
mála í Danmörku, meðfylgjandi
tafla sýnir nokkrar lykiltölur þaðan.
Staðan í Danmörku
Lífræn framleiðsla er nú um 4% af
heildarframleiðslunni í Danmörku,
en áætlað er að hún verði 10-15%
árið 2000. Tvö stærstu mjólkuriðn-
aðarfyrirtækin í Danmörku hafa nú
saman yfir 75% markaðshlutdeild í
lífrænni drykkjarmjólk, en þau geta
hins vegar aðeins notað um 65% af J
því lífræna hráefni sem þeim berst j
til framleiðslu á lífrænum vörum. J
Samt tryggja þau innleggjendum líf-
rænnar mjólkur 20% hærra verð,
auk aukagreiðslu sem fer eftir heild-
armagni lífrænnar mjólkur. Minni
mjólkurbúin geta nýtt meirihluta
Tafla 1. Próunin í lífrænni framleidslu mjólkur í
Danmörku
85/86 90/91 96/97 97/98
Mjólkurbændur, fjöldi 8 70 340 430
Mjólkurframleiðsla (millj. kg) 4 22 140 180
Fjöldi mjólkurbúa 1 5 5 5
Verðálag til framleiðenda + 20% + 28% + 26%
sinnar lífrænu mjólkur til lífrænnar
framleiðslu.
Stuðningur við lífræna
mjólkurframleiðslu
Það sýnir vel þá tiltrú sem mjólkur-
iðnaðurinn í Danmörku hefur á
áframhaldandi aukningu í sölu líf-
rænna mjólkurafurða að sum rnjólk-
urbú hvetja bændur til að breyta yfir
í lífræna framleiðslu með því að
bjóða þeim allt að 15% aukaþóknun
á tveggja ára aðlögunartíma.
I Danmörku hafa stjómvöld mót-
að stefnu sem leggur áherslu á að
lífræn landbúnaðarframleiðsla verði
aukin. Þannig bjóða þau upp á styrki
á aðlögunartímanum til þess að vega
upp á móti tekjutapi áður en auka-
þóknun fæst fyrir afurðirnar. I kjöl-
far reglugerðar sem sett var af land-
búnaðarráðuneytinu um lífrænan
landbúnað 1987 var 0-merkið kynnt
fyrir neytendum, en það má nota
endurgjaldslaust á alla lífrænt rækt-
aða vöru. Stjómvöld hafa lagt mikla
peninga í kynningu á 0-merkinu og
hefur þeim þannig tekist að ávinna
því traust almennings.
Smásalan
Dreifingin hefur aukist smám sam-
an. A miðjum níunda áratugnum
voru það fyrst og fremst sérverslanir
með náttúru- og heilsuvörur sem
buðu lífrænar vörur, en í dag fást líf-
rænar mjólkurvörur í flestum dag-
vöruverslunum. Brugsen-verslunar-
keðjan hefur verið leiðandi afl í
þessu ferli. Þar vom lífrænar mjólk-
urvörur fyrst teknar í sölu og þar
fluttust lífrænar vömr úr sérvöra í
almennan vöruflokk. I því árangurs-
rrka starfi var meðal annars beitt
sjónvarpsauglýsingum, kynningum
og verðlækkunum.
Nú tíu áram seinna býður Bugsen
upp á rúmlega 800 tegundir lífrænna
vara, en þær vora 600 fyrir ári síðan.
Veltan hefur aukist um 25-30% á ári
síðustu árin. Hjá Brugsen fást nú um
70-75 tegundir lífrænna mjólkuraf-
urða, en fyrir tíu áram síðan vora þær
örfáar. Markaðshlutdeild lífrænnar
drykkjarmjólkur er um 17% af heild-
arsölu drykkjarmjólkur, sýrðar líf-
rænar vörar hafa um 8% markaðs-
hlutdeild og smjör og ostar um 2%.
Ljóst er að verslanimar líta á líf-
rænar vörur sem markastæki sem
þær nota til að bæta ímynd sína. Þá
er mikilvægt að vöruúrval sé mikið.
Samkeppnin á milli smásala fer ekki
síður fram í vöraúrvali en í verði.
A síðustu áram era lágverðsvöra-
markaðir einnig famir að bjóða líf-
rænar vörur í takmörkuðu úrvali.
Verðið er eins og annars staðar nokkru
hærra en fyrir hefðbundna vöru.
Mötuneyti
Þegar neytendur framtíðarinnar,
börnin, sneru aftur í skólana í ágúst
síðastliðnum eftir sumarleyfi,
drakku 24% þeirra lífræna mjólk,
þrátt fyrir að þau þurfi að borga 15%
hærra verð fyrir hana. Misserið á
undan höfðu 19% þeirra drukkið líf-
ræna mjólk. Það verður æ algengara
að mötuneyti stofnana og stórfyrir-
tækja bjóði upp á lífræna rétti, og
einnig má nefna að flugeldhúsin eru
farin að kaupa lífrænar vörur.
Danmörk, samantekt
Danir telja að þróunin hafi verið
mjög viðunandi og að hún sé fyrst
og fremst byggð á:
18- Freyr 12/98