Freyr - 01.10.1998, Qupperneq 27

Frá iðnaðarþjóðfélagi
til hringrásar- og þekkingarsamfélags
Gufuvélin var fundin upp árið
1776 og lagði grunninn að nýju
tímabili í sögu mannsins, iðnaðar-
samfélaginu. Margt bendir til að nú
séum við á leið inn í nýtt tímaskeið,
sem byggist á nýrri tækni, nýjum
viðhorfum til náttúrunnar og manns-
ins, nýjum skipulags- og búsetu-
formum, eða m.ö.o. nýjan tíma.
Þegar iðnaðarsamfélagið hóf inn-
reið sína á 18. öldinni breyttist öll
samfélagsskipanin. Viðhorf og
möguleikar á að hagnýta náttúru-
auðlindir gjörbreyttust. Fólk yfirgaf
kyrrðina í dreifbýlinu og ilutti í háv-
aða borgarsamfélagsins og tileink-
aði sér smám saman nýja afstöðu til
tímans. „Hringrásar”-tímaskyn í
samfélagi landbúnaðar, þar sem árs-
tíðabundin störf lutu sínum lögmál-
um ár eftir ár, var leyst af hólmi af
„beinnar línu”-tímaskyni iðnaðar-
ins, sem einkenndist af óbilandi trú
á framtíðina, verksmiðjuflautum og
stimpilklukkum. Nýtt skipulags-
form birtist - verksmiðjan - og hin-
ar pólitísku valdastofnanir breyttust,
þingræðislegt lýðræði tók við af
stéttaþingunum. Víða um heim var
komið á frjálsri atvinnustarfsemi og
í Evrópu voru stofnuð vel skipulögð
ríki, með hjálp þjóðsöngva, skóla
með samræmdar námsskrár og sam-
eiginlega lestrarbók.
Grundvöllurinn að iðnbylting-
unni var vélvæðingin - gufuvélin og
síðar brennslu- og rafmótorar. Tvær
síðustu aldir hefur hver flóðbylgjan
eftir aðra gengið yfir hinn vestræna
heim með uppfinningar og fjölda-
framleiðslu og fullkomnað jafnt og
þétt iðnaðarþjóðfélagið. Fyrsta
bylgjan bylti vefnaðariðnaðinum,
þar á eftir kom tímabil uppbygging-
ar jámbrauta og skipaskurða. Um sl.
aldamót var það rafvæðing og raf-
mótorar sem voru í fararbroddi
framfaranna, og síðustu hálfa öldina
höfum við lifað á bílaöld.
Vélarnar gáfu manninum kraft
og ný tækifæri til að hreyfa sig og
flytja til hluti. Undanfarna öld hafa
ferðahraði og ferðalög hundraðfald-
ast á Vesturlöndum, jafnframt því að
orkuvinnsla hefur þúsundfaldast.
Arið 1948 var smárinn (transistor-
inn) fundinn upp og rafeindafræðin
hefur orðið fyrirmynd að hinum nýja
tíma sem við köllum upplýsinga-
samfélagið. Upplýsingatæknin er ein
af þremur tæknibyltingum sem virð-
ist ætla að breyta þjóðfélaginu á jafn
róttækan hátt og vélamar þegar þær
komu fram á sjónarsviðið. Hinar
tvær em líftæknin og efnatæknin.
Sú bylting sem við stöndum nú
andspænis einkennist af breytingum
á fjölmörgum sviðum, breytingum
sem áríðandi er takast skynsamlega
á við. það verður best gert með því
að gera sér ljósar breytingamar og
afleiðingar þeirra og setja sér mark-
mið um hvemig við viljum að þró-
unin verði.
Frá stöðugleika til
breytinga
Iðnaðarþjóðfélagið einkenndist af
stöðugum breytingum, en þó eftir
föstu og fyrirsjáanlegu kerfi. Sá
skilningur ríkir að unnt sé að sjá fyrir
framtíðina og skipuleggja hana. Um
þessar mundir gerast breytingamar
enn hraðar en áður og em jafnframt
ófyrirséðari. þróunin í upplýsinga-
tækni er t.d. lík því að sprenging hafi
orðið. Öðm hvoru skapast ringulreið
sem sýnir okkur að ófyrirséðir hlutir
gerast - Berlínarmúrar geta fallið.
Iðnaðarþjóðfélagið þarfnaðist
skyldurækinna og hlýðinna starfs-
manna. þekkingarþjóðfélagið gengur
út frá sjálfstæði, hugmyndaauðgi og
samstarfshæfileikum. Nútímafólk,
Elín Heiða Valsdóttir, Úthlíð, Skaftártungu, V.-Skaft.
Geirmundur Sigurðsson, Kiðafelli, Kjós, Kjósarsýslu.
Guðni Ragnarsson, Guðnastöðum, A.-Landeyjum. Rangárvallas.
Helgi Valur Armannsson, Borgarvík 1, Borgamesi.
Iris Armannsdóttir, Kjalvararstöðum, Reykholtsdal, Borgarfirði.
ísólfur Líndal Þórisson, Lækjamóti, Víðidal, V.-Hún.
Jens Þór Sigurðsson, Völusteinsstræti 2, Bolungarvík.
Kristján Eldjárn Þorgeirsson, Reyrhaga II, Selfossi.
Kristján Jónsson, Hjallavegi 16, Isafirði.
Magnús V. Vésteinsson, Hólum, Helgafellssveit, Snæfellsnesi.
Páll Eggert Olafsson, Þorvaldseyri, A.-Eyjaíjallahreppi, Rangárvallasýslu.
Pálmar Harðarson, Neðstaleiti 6, Reykjavík.
Sigríður Elín Elnudóttir, Norðurvangi 1, Hafnarfirði.
Sigurður Erlingsson, Vanabyggð lOc, Akureyri.
Skúli M. Níelsson, Fremri-Fitjum, Fremri-Torfustaðahr. V.-Hún.
Torfi H. Björnsson, Melum I, Arneshreppi, Strandasýslu.
Tómas Arason, Blikastíg 16, Bessastaðahreppi.
Valdimar Þór Jónsson, Litlu-Hámundastöðum, Askógshr. Eyjaf.
Valtýr Guðmundsson, Frostafold 37, Reykjavík.
Vilhjálmur A. Vilhjálmsson, Hlemmiskeiði II, Skeiðum, Ámessýslu.
Þórður Úlfarsson, Syðri-Brekkum, Sauðaneshreppi, A.-Hún.
Þorsteinn P. Newton, Klapparstíg 44, Reykjavík.
Þröstur Aðalbjarnarson, Ekru, Öxarfirði, N.-Þing.
Þuríður Davíðsdóttir, Hrísgerði, Fnjóskadal, S.-Þing.
Freyr 1 2/98 - 27