Freyr - 01.10.1999, Blaðsíða 8

Er rétt að valsa
byggið fyrir súrsun?
Súrsun er algengasta aðferðin
við verkun byggkorns hér-
lendis enda ódýr í flestum til-
vikum. Aðferðin byggist á útilokun
súrefnis frá korninu. Varðveisla
fóðurefnanna ræðst af því hvaða
braut gerjunin tekur. Þurrkstig
kornsins hefur mikil áhrif á gerjun-
arstigið. I fullþroska byggkorni er
þurrefnið orðið um og yfir 60%. Á
því þurrkstigi verður gerjun í bygg-
inu næsta takmörkuð. Bæði erlend
reynsla og innlend sýnir að ekki
ætti að súrsa kornið blautara.
Reynslan til þessa
Erlendis er bændum ráðlagt að
valsa byggkornið fyrir súrsun.
Fyrir því eru einkum þau rök að
þannig verði næring kornsins súrs-
unargerlunum aðgengilegri heldur
en í heilu byggi. Líka fellur
valsaður kornmassinn betur saman
en heil byggkornin (1). Þannig á
súrefni ógreiðari leið um kornið og
verkun ætti að verða öruggari. Til
þess að tryggja eðlilega nýtingu
fóðurefnanna í meltingarvegi jórt-
urdýranna þarf hvort eð er að valsa
byggið. Kann að vera hagræði í þvi
að ljúka völsuninni strax eftir korn-
skurðinn fremur en taka til við
hana í smá-
skömmtum allan
gjafatímann.
Verkið kallar á
valsara með af-
kastagetu sem
svarar til afkasta
við kornskurð-
inn.
Fram til þessa
hafa flestir
bændur hérlendis
súrsað byggið
heilt og valsað
það rétt fyrir
gjafir. Ekki er að
eftir
Bjarna
Guðmunds-
son
og
Kristján Óttar
Eymundsson
Landbúnaðar-
háskólanum
á Hvanneyri
sjá að þessi háttur hafi skaðað þá til
muna hvað verkun komsins snertir.
Dæmi frá bændum um völsun
byggs fyrir súrsun haustið 1997
sýndu að það bygg varð nokkru
súrara en hitt sem heilt var. Hins
vegar þykir ýmsum mikill tími fara
í völsun að vetri og að afköst vals-
aranna, sem nú eru almennt
notaðir, séu of lítil.
Athugun gerð 1998
Haustið 1998 gerði Kristján
Óttar Eymundsson rannsókn á
súrverkun byggs úr mismunandi
X
Q.
CT
</)
3
'>
co
1. mynd. Ahrif þurrkstigs á sýrustig í heilu og völsuðu byggkorni eftirþriggja
mánaða verkun.
ræktun Jónatans Hermannssonar á
tilraunastöðinni á Korpu (2). Liður
í rannsókninni var athugun á áhrif-
um forvölsunar á gerjun í korninu.
Byggkornið var verkað í smáílát-
um með gaslás. Þau voru 1 lítri að
rúmmáli. Kornið var geymt í þrjá
mánuði í óupphituðu en einangr-
uðu húsnæði. Reynd voru fern
þurrkstig kornsins: 45-77%; þrenn
þau lægri voru fengin með því að
bæta vatni í kornið. Engar endur-
tekningar innan sömu meðferðar
voru hafðar enda aðeins um athug-
un að ræða.
Niðurstöður
athugunarinnar
Á verkunar- og geymslutíma
gerðist sýnilega mun meira í vals-
aða bygginu en hinu heila; sýru-
stigið varð til muna lægra í valsaða
bygginu (sjá 1. mynd). Þetta átti
einkum við í byggkorni sem hafði
minna þurrefhi en 70%.
Athyglisvert er að gerjunarmun-
urinn kom ekki fram í mjólkursýru-
magni byggsins sem var raunar
mjög lítið; völsunin virtist ekki
hafa áhrif á það. Eins og niður-
stöðutölurnar í 1. töflu sýna lá
munurinn hins vegar í ediksýru- og
etanólmyndun-
inni, en eftir
henni er síst sótst
við súrverkun
fóðurs. Tölurnar
í töflunni sýna
einnig með skýr-
um hætti hvernig
úr gerjuninni
dregur með
hækkandi þurrk-
stigi:
Þá kom það
einnig fram að
valsaða bygg-
kornið léttist
—•------Heilt bygg
- - - A- - - Valsað bygg
8 - FREYR 11/99