Freyr - 15.12.2000, Qupperneq 33

Sumarexem í hestum
Sumarexem er ofnæmi í hross-
um gegn próteini sem berst
við bit mýflugna af ættkvísl-
inni Culicoides sem kallast „midg-
es“ á enskri tungu og eru 1-3 mm
á stærð. Ofnæmið er vandamál í ís-
lenskum hestum á erlendri grund
en þessi ættkvísl mýflugna lifir
ekki á Islandi, bitmýið hér er af
ættkvíslinni Simulium sem kallast
„blackflies“ á ensku, 2-5 mm á
stærð (/. mynd). Öll hrossakyn geta
fengið ofnæmið en það er algeng-
ara í íslenskum hestum og um 20-
30% þeirra fá sumarexem en ein-
ungis 3-7% af flestum öðrum kynj-
um. íslenskir hestar, sem fluttir eru
út, virðast líka vera næmari en þeir
sem alast upp með flugunni erlend-
is (Broström og Larson 1987, Hall-
dórsdóttir og Larsen 1991). Sýnt
var fram á með faraldsfræðilegri
rannsókn að tíðni sumarexems í út-
fluttum hestum gat verið allt að
50% ef þeir voru á svæðum þar
sem mikið var um flugu og ekkert
var gert til að verja þá (Sigríður
Björnsdóttir dýralæknir, munnleg
heimild).
Sjúkdómsmyncl
Sumarexemið er í flestum tilvik1
um ofnæmi af gerð I (Type I hyper-
sensitivity) en því fylgir fram-
leiðsla á þeim flokki mótefna sem
heitir IgE, einnig oft kölluð of-
næmismótefni, losun á histamíni
og öðrum bólguþáttum (Romagn-
ani 1990, Marti o.fl. 1999). Útbrot
í húð vegna sumarexems sjást oft-
ast á makka, sterti og í sumum til-
fellum á baki og höfði, þá sérstak-
lega eyrum. Útbrotin geta náð yfir
á lend og síður, en eru sjaldnar á
kvið eða innanvert á lærum. Fyrstu
einkenni eru roði og bólumyndun í
húð. í kjölfari þessara breytinga
sjást eiginlegar exembreytingar
með seytingu (seyting: gefa frá sér)
á gulleitum vökva og skorpumynd-
un. Þessu fylgir mikill kláði þannig
eftir
Sigurbjörgu
Þorsteins-
dóttur
°g
Vilhjálm
Svansson,
Tilraunastöð
Háskóia
íslands
í meinafræði
að Keldum
að hesturinn nuddar af sér allt fax
og tagl og rífur sig jafnvel til blóðs.
Djúp sár geta myndast og bakteríu-
sýkingar í þeim. í langvinnum til-
fellum þykknar húð. Sumarexem
er verst þegar heitt og rakt er í
veðri í langan tíma, en í þannig
veðurfari þrífst flugan best. Hestar
með sumarexem gróa yfirleitt sára
sinna fullkomlega yfir veturinn en
næsta sumar fá þeir útbrot á ný og
þá oft verri en árið áður, sé ekkert
gert til að verja þá fyrir flugunni
(Knud Nilsen 1984).
Rannsóknarátak
á sumarexemi
Auk þess sem sumarexem getur
valdið hestunum mikilli þjáningu
þá hefur það einnig neikvæð áhrif á
íslenskan hrossaútflutning. Því var
ákveðið að gert skyldi rannsóknar-
átak á þessum sjúkdómi og land-
búnaðarráðherra, Guðni Agústs-
son, skipaði nefnd síðasta vor til að
gera rannsóknaráætlun. Rannsókn-
aráætlunin miðar að því að reyna
að þróa bóluefni gegn sumarexemi.
Skipuð var verkefnisstjóm og er
formaður hennar Ágúst Sigurðsson
hrossaræktarráðunautur. Rann-
sóknimar fara fram á Tilraunastöð
Háskóla íslands í meinafræði að
Keldum undir stjóm Sigurbjargar
Þorsteinsdóttur og við Háskólann í
Bern í Sviss undir stjóm Eliane
Marti. Verkefnið er til þriggja ára
og er styrkt af Framleiðnisjóði
landbúnaðarins og Rannsóknarráði
Islands.
Ónæmissvörun -
ofnæmissvörun
Ónæmiskerfið er vamarkerfi lík-
amans og er svipað að uppbygg-
ingu í öllum spendýrum. Líffæri
Tilraunastöð Háskóla íslands í meinafrœði á Keldum. (Ljósm. Karl Skírnis-
son).
FREYR 13-14/2000 - 33