Freyr - 01.10.2003, Blaðsíða 8

vetrarfóðraðar kindur en algengt
er að hektarinn fóðri 10 kindur.
Til að hlífa afréttum, ef þess gerist
þörf, er hins vegar vænlegra að
taka féð fyrr af afrétti.
Grænfóðurrækt
Hlutverk grænfóðurs í nútíma-
búskap?
Grænfóður hefur í áranna rás
verið notað bæði til beitar og sem
vetrarfóður en nú á siðustu árúm
hafa not þess til beitar sótt á og ég
spái því að það muni aukast enn
eftir því sem reynt verður meira
að dreifa sláturtíma sauðijárins.
Grænfóðurrækt hófst á 4. tug
aldarinnar með ræktun á höfrum
sem slegnir voru í kýmar. Einnig
voru þá prófaðar einærar belgjurt-
ir, svo sem ertur og flækjur í blön-
du við hafrana. Eftir stríðið kom
svo fóðurrepja til sögunnar, bæði
sumar- og vetrarafbrigði sem og
einært rýgresi, einnig sumar- og
vetrarafbrigði, ræktað eitt sér eða
í blöndu með höfrum. Fleiri teg-
undir bættust svo við, svo sem
bygg til beitar og sláttar, fóður-
mergkál, fóðumæpur og fóður-
hreðka. Sumt af þessum tegund-
um hefur nær horfið en annað
haldið sér. Á kalárunum og kulda-
árum, sem stóðu frá 1965 og fram
yfir 1980, bjargaði grænfóður-
ræktin miklu bæði til beitar og
votheysgerðar.
Eftir að rúllutæknin kom til sög-
unnar, kringum 1990, rúlluðu
menn um skeið repju. Þegar hún
var slegin var hún með um 10%
þurreffti þannig að i 500 kg rúllu
vom 50 kg af þurrefhi, enda flött-
ust rúllumar út eins og spælegg.
Sumir bændur sögðu að kúnum
þætti þetta gott fóður. Auk þess
hefúr talsvert verið ræktað af rý-
gresi til rúllunar. Það er líka
blautt, á hæfilegu þroskastigi, þ.e.
við skrið, er þurrefni ekki yfir
15%, en með því að láta það visna
í skára kemst það þó fljótlega upp
í 20% þurrefni.
Þar er sá vandi á ferð að mold
getur blandast saman við fóðrið
við hirðingu og það getur verið
stórskaðlegt. Áhrif moldarmeng-
unar á verkun rýgresis getur dul-
ist, en er mjög áberandi við upp-
skeru og meðferð á byggi, þar get-
ur örlítil moldarmengun gert vem-
legan skaða og þarf ekki annað en
að maður gangi á óhreinum stíg-
vélum yfir kombing.
Grœnfóður til sumar- og haust-
beitar?
Já, þeir sem leggja áherslu á að
fá grænfóðurbeit sem fyrst á
sumrin, nota núorðið til þess sum-
arrepju og sumarrýgresi og reynd-
ar einnig bygg. Þessar tegundir
tréna hins vegar fljótt. Þegar kom-
ið er fram í ágúst tekur svo vetr-
arrepjan og vetrarrýgresið við,
ásamt höfmm í bland við rýgresi.
Rýgresið hefur sérstöðu í því að
gefa endurvöxt eftir slátt eða beit
sem hægt er að nýta aftur.
Er fóðurmergkálið úr sögunni?
Nei, það er flutt inn mergkál í
um 100 hektara og það er einkum
ræktað í uppsveitum Ámessýslu
þar sem það er notað til beitar fyr-
ir mjólkurkýr. Þar hafa menn ver-
ið mjög ánægðir með mergkálið
og telja að það standi vel en þama
nýta menn kálbeit langt fram eftir
hausti. Hins vegar er fóðurmerg-
kál mjög seint til í sprettu og þol-
ir ekki nokkum arfa.
Þegar ég fór í gegnum allar
grænfóðurtilraunir, sem hafa verið
gerðar á landinu frá upphafi,
ásamt nemendum mínum, fyrir
nokkrum ámm, þá var næstum
undantekningarlaust að mergkálið
kom illa út. í hitteðfyrra gerðist
það hins vegar hér á Hvanneyri að
mergkálið gaf jafn mikla upp-
skera og repjan. Hins vegar hefur
mergkálið þann ókost að fræið af
því er mjög dýrt, eða um 1400 kr.
á kg, á sama tíma og repjufræið
kostar um 150 kr. á kg.
Fóðurnœpan?
Fóðumæpan hefúr náð nokkurri
útbreiðslu en ekki veralegri og
þeir sem náð hafa tökum á þeirri
ræktun eru afar ánægðir með hana
en stundum tekur það gripina
nokkum tíma að venjast henni.
Hún er einkum notuð til beitar
fyrir mjólkurkýr og geldneyti hér
á landi, kýmar éta kálið fyrst og
| 8 - Freyr 8/2003