Litli Bergþór - 01.03.2003, Blaðsíða 30

konung kenna sér ráð til að ráða tröllið af dögum.
Konungur segir, að hann skuli fara að Jóru um
sólaruppkomu á hvítasunnumorgun, ,,því ekki er
svo vond vættur né svo hamramt tröll til, að ekki
sofi það þá“, segir konungur. „Muntu þá koma að
Jóru sofandi, og mun hún liggja á grúfu. Er hér öxi,
er ég vil gefa þér,“ segir konungur og fékk honum
um leið öxi silfurrekna, „og skaltu höggva henni
milli herða tröllsins. Mun þá Jóra vakna, og er hún
kennir sársaukans, snúa sér við og segja:
„Hendumar fastar við skaftið.“ Þá skaltu segja:
„Fari þá öxin fram af.“ Mun hvort tveggja verða að
áhrínisorðum, og mun Jóra velta ser niður í vatn
það, sem er þar ekki langt frá, er hún liggur í
Jórukleif, með axarblaðið milli herðanna. Mun
axarblaði síðan reka upp í á þá, sem við hana mun
kennd verða. Þar munu íslendingar síðan velja sér
þingstað." Svo mælti konungur, en maðurinn
þakkaði honum ráðin og axargjöfina. Fór hann
síðan út til íslands og fór að öllu sem konungur
hafði fyrir hann lagt, og banaði Jóru. Rættist öll spá
konungs, og rak axarblaðið í á þá, sem síðar heitir
Öxará, þar sem íslendingar settu alþing sitt. -
Víkur nú sögunni aftur að Fandnámu. Við land-
nám mun Öxará hafa fallið í Þingvallavatn skammt
frá Skálabrekku. Snemma á þjóðveldisöld var hún
„veitt í Almannagjá og fellur nú eftir Þingvelli“.
(Sturl. 1946 I, 57). Um miðja 20. öld sýndi sá snjalli
jarðfræðingur Guðmundur Kjartansson fram á að
Öxará hafi á landnámsöld runnið í Þingvallavatn
skammt frá Skálabrekku. Öxarárfoss er því elsta
mannvirkið á Þingvöllum sem vitað er um þar.
Alþingi var svo stofnað á Þingvöllum árið 930.
Vegna skorts á vatni á þingstaðnum hafa svo
forfeður okkar veitt Öxará í þann farveg er hún
hefur síðan runnið eftir. Þeir Ketilbjörn og félagar
halda för sinni áfram. Þeir á undir múlanum við
Faugarvatnshella og skilja þar eftir „árreyðar þær er
þeir tóku í ánni“ , þ. e. þarna verður eftir veiði
þeirra úr Öxará. Það er gaman að geta þess hér, að í
upphafi 20. aldar var þama reist nýbýli og þar búið í
allmörg ár. Þessu býli var gefið nafnið Reyðarmúli.
Þar var búskapur stundaður í nokkur ár og þar fædd-
ist stúlkubarn sem enn mun vera á lífi. Ketilbjörn
settist svo að á Mosfelli í Grímsnesi. Enn eru
ömefni sem vert er að minnast á frá þessum löngu
liðna tíma. Þegar synir Ketilbjarnar neituðu honum
um að gera þverslá úr silfri í hof sitt, tekur öldung-
urinn til sinna ráða. Hann lætur silfrið á bak tveggja
uxa og lætur Haka og Bót þræla sína fela féð á
fjallinu, drepur þau að því búnu til þess að enginn
viti um felustaðinn. Ömefnin Hakaskarð og
Bótarskarð minna okkur nútímamenn á þessa
eftirminnilegu frásögn. Enn hvílir nokkur dulúð yfir
Mosfelli og langar mig að segja ykkur frá hvemig
níu ára stúlka upplifði fjallið fyrir rúmum aldar-
fjórðungi. Hún var þá nemandi frú Rósu B.
Blöndals er þá var kennari í Barnaskólanum á
Faugarvatni. Skólastjóri þá var núverandi oddviti
Faugardalshrepps, Guðmundur Rafnar Valtýsson.
Frú Rósa bjó þá með manni sínum, sr. Ingólfi
Ástmarssyni að Mosfelli og buðu þau hjónin nem-
endum frú Rósu heim til sín að Mosfelli.
Og svo kemur hér sagan er ber heitið:
Sagan af álfínum á Mosfelli
Ég ætla að segja frá, þegar við skólakrakkamir
vorum boðin að Mosfelli. Þar var nú margt, sem við
sáum, sem við héldum að ekki væri til. Fyrst
fengum við tertur og öl og það fannst okkur nú
mikið gott en á undan var séra Ingólfur búinn að
sýna okkur kirkjuna. Þegar við vorum búin að
drekka sagði Rósa okkur skemmtilega sögu og sýndi
okkur álfasteininn og við hlupum til að skoða hann.
Allt í einu sáum við fallega álfkonu. Kjóllinn var
blár með hvítum fiðrildum, sem flugu í kringum
hana þrjá hringi og settust svo á kjólinn og þá
urðum við alveg undrandi. Álfkonan sagði við
okkur. Viljið þið ekki koma í eltingaleik, þið megið
nota hreindýrin mín - og við sögðum auðvitað -jú.
Ég valdi mér ógurlega fallegt hreindýr. Það var
hvítt með gullhornum. Og svo hófst eltingarleik-
urinn. Álfkonan sagði: „Ég skal ver’ann“. Okkur
til mikillar undrunar fóru hreindýrin að svífa af stað
upp í loftið. Þau fóru alla leið upp á Mosfell og ég
ætla nú bara ekki að segja ykkur hvað það var
gaman og við sáum alla leið upp að Faugarvatni.
Við vorum alltaf að reyna að ná henni en þá hló hún
að okkur og sveif á undan. Allt í einu heyrðum við
einhvern kalla: „Krakkar, hvar eruð þið?“ Við
litum snögglega við og sáum Rósu og Ingólf standa
á túninu og þá kom enn eitt skrítið fyrir. Álfkonan
var horfin og öll hreindýrin. Við hlupum til Rósu
og Ingólfs og þau spurðu hvar við hefðum verið. Þá
sögðum við móð að við hefðum komið í eltingaleik
við álfkonuna í steininum, hún lánaði okkur
hreindýrin sín. Þau sögðu: „Ekki vera að plata
okkur.“ Þá sögðum við: „Þetta er alveg satt“, og þá
brostu þau bara til okkar og nú var tími til að fara
heim. Á leiðinni sögðum við Rafnari frá álfkon-
unni en hann bara hló að okkur. Þegar við komum
heim sögðum við líka frá þessu sem gerðist en þar
trúði okkur enginn heldur og þá urðum við nú í
vandræðum, svo við hættum alveg að tala um það.
En margar nætur dreymdi okkur um Álfkonuna og
hreindýrin hennar. Hér lýkur sögu telpunnar 9 ára.
En höldum nú áfram með frásögn Fandnámu um
landnám í Biskupstungum.
Litli Bergþór 30