Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1932, Page 71

JÓN SKÁLD ÞORLÁKSSON
51
Jóns á kvæðum Norðmannsins
Christian Tullins (1728—1765), er
um þær mundir voru í hávegum
höfð víða um Norðurlönd. Að því
er næst verður komist, þýddi séra
Jón, að áeggjan Olavíusar, ýms
kvæði Tullins, meðal þeirra hinn
marglofaða “Sjötta Maídag”, og
komu þýðingar þessar út í Hrapps-
ey 1774; hafa þær orðið vinsælar
því að aukin útgáfa var prentuð
níu árum síðar. Þó nokkuð séu þær
dönskuskotnar, eru þýðingar þess-
ar miklu merkastar alls, er skáldið
reit á þessu 15 ára tímabili (1773
-—1788), sem hann dvaldi sunn-
aníands. Einkum er þýðingin á
“Sæförinni”, undir hrynhendum
hætti, með snildarbragði; þar dreg-
Ur séra Jón víða arnsúg í vængina
og leikur sér að dýrum bragarhætt-
inum; hér eru “málkyngi og mynda-
gnótt”. Gott dæmi þess er þetta
erindi:
“Stórmektugur í engli og ormi
einn þú vottast sami Drottinn!
alt eins gildir veraldar-veldi
°g vetrarlauf í þínum metum;
ólgu stillir stoltrar hylgju,
stornmr hvín að boði þínu;
geislar þínir gylla krónu,
gylfa fellir stól að velli.”
Prumltveðin kvæði skáldsins frá
Þessum árum, nokkur tækisfæris-
kvæði, sálmar og lausavísur, eru
fiest næsta rýr að skáldgildi. At-
úyglisverðust eru þessi þrjú: “Túll-
ius minning”, “Titlings minning”,
°g “Grafskrift”, ort síðustu nótt
höfundar á Suðurlandi (5. nóv.
1788). Er ástæða til að víkja aft-
Ur að nefndum kvæðum síðar.
Frjósamasta og langmerkasta
tímabilið á bókmentaferli séra Jóns
hefst að segja má með komu hans
að Bægisá í jólaföstubyrjun 1788.
Fæsta, sem sáu hann flytja þangað
í fátækt sinni, mun hafa grunað
að þar héldi konungur í ríki and-
ans innreið sína. Lét séra Jón nú
skarnt stórra högga á milli í rit-
störfunum. Árið eftir að hann flutt-
ist að Bægisá, byrjaði hann að
þýða “Tilraun um manninn”, og
lauk við hana 1796. Jafnhliða vann
hann að þýðingunni á “Paradísar-
missi”, en það verk hóf hann
1791 og var því lokið 1805. Eigi lét
hann þar staðar numið, sem vel
hefði mátt ætla, þar sem hann var
sextugur orðinn, og svo farinn að
heilsu að hann þurfti að fá aðstoð-
arprest árið 1803. En hvorugt dró
úr atorku hans við bókmentaleg
stói*virki. Að loknum “Paradísar-
missi”, sneri hann á íslenzku fyrstu
bókinni úr söguljóðum danska
skáldsins J. M. Hertz: “Frelsun
ísraels”, en hvarf frá því verki og
k’aus heldur að eyða elliárum sín-
um til þess, að færa í íslenzkan
búning liina stórfeldu “Messíasar-
kviðu” IGopstocks, og lauk hann
því verki skömmu fyrir dauða
sinn. Séra Jón gekk því sannar-
lega ekki á hólm við nein smámenni
í þýðingum sínum, enda hafa af-
rek hans á því sviði'vakið aðdáun
erlendra og innlendra.
Er full ástæða til að ætla, að
þessi umfangsmiklu þýðinga-afrek
séra Jóns, að viðbættum embættis-
störfum og heimilisönnum, hefðu
reynst honum ærið þungur baggi.
En þrek hans og andans frjósemi
þrutu seint. Hann liafði ennþá