Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1963, Blaðsíða 74

Bækur
Kalevala
Karl ísfeld
íslenzkaði.
Endur fyrir löngu eignaðist ég
al(þýðlega Söngvabók, sem kennd
var við Skandinavíu. Þar eru meðal
annara finnsk lög við hendingar úr
Kalevala. Eg hafði iþá óumræðilega
löngun til að finna lag við Sjó-
mannasöng Jónasar: „Reisum tré
svo renni að ósi rangajór, því lang-
ar stórum“. — Ég fann strax að hér
var í eðli sínu um hrynhendan hátt
að ræða, þótt innrím og endarím
vantaði, sem veldur hinu volduga
fossfalli íslenzkrar hrynhendu. En
lögin voru því miður lítilsvirði —
litlu eða engu snjallari en rímna-
lögin íslenzku, enda kölluð Ruhna.
sem bendir eitthvað í sömu áttina.
Þetta voru mín fyrstu kynni af
Kalevala. Að vísu hafði ég lesið
eitthvað um Elías Lönnrot, þann er
safnaði þessum finnsku þjóðvísum
og sneið þau og saumaði saman í
einn heildar kvæðabálk, en þar við
sat. Enda áttu Finnar engar skrá-
settar bókmenntir fyrir þann tíma á
öðru máli en sænsku. Nú eiga þeir
mörg ágæt ljóðskáld á báðum mál-
unum. Og stærsta tónskáld Norður-
landa, að Grieg látnum, var Finninn
Sibelius.
Og svo var það einn bjartan dag
fyrir rúmu ári síðan, að ég átti
erindi inn á skrifstofu Bókaútgáfu
Menningarsjóðs í Reykjavík. Eftir
stutt ánægjulegt viðtal var ég leidd-
ur inn í bókahlöðuna og boðið að
kjósa mér að gjöf hvaða bók eða
bækur, er ég helzt girntist að eiga.
íslenzka þýðingin af Kalevaka lá
þar á borði, var síðara bindið þá
rétt nýkomið af pressunni. Þarna
fékk ég bók, sem ég hafði aldrei
áður séð, í snilldar þýðingu eftir
skáld, er ég hafði aldrei heyrt
nefndan á nafn. Hann hét Karl ís-
feld og dó á bezta aldri, sjö blað-
síðum áður en þýðingin var full-
gjör.
Þessar bækur eru himnesk gjöf
til prentara. Letrið er stórt og
fallega skorið, myndskreytingin,
ásamt upphafsstöfunum, í líkingu
forns tréskurðar, pappírinn hvítur
og hreinn og ekki of þykkur, bandið
traust og vandað.
Ekki er að sjá úr hvoru málinu
þýðingin er gjörð — sænsku eða
finnsku, en bæði eru málin í raun-
inni móðurmál Finna. Þýðingin
virðist afburða snjöll — íslenzkt
rím og hrynjandi, sem að líkindum
ekki er að finna í frumkvæðinu,
sumt hrynhent og sumt með enda-
rími eingöngu.
Að sjálfsögðu hafa þessi þjóð-
sagnakvæði misst einhvers í að
frumleika við það að vera safnað
og skrásett svo seint á tímum (um
1830) eftir að kristin og önnur seinni
tíma áhrif höfðu blandazt inn í þau.
En samt er nægilegt eftir aftan úr
svörtustu forneskju til að gefa þeim
hrollkenndan ófreskis blæ. Sögu-
hetjurnar fæðast og vaxa í jörð og
á eins og ormar, eða liggja í móður-
kviði svo árum skiftir í hafinu, eins
og hvalir. Þetta kastar nýju ljósi á
sumar okkar fornaldarsögur, sem
svo tíðrætt er um finngálkn, seið-