Neytendablaðið - 01.12.1991, Blaðsíða 9

Hátíð Ijóss og friðar?
Séra Jón Dalbú Hróbjartsson talar umbúðalaust um jóla-
hald Islendinga: Þetta er komið úr böndunum og veldur
mörgum meiri vanlíðan en gleði.
starfi. Hér verður að koma til hugarfars-
breyting. Við verðum að hvetja fólk til
þess að skipta um lífsstíl varðandi þessar
stórhátíðir kristninnar sem eiga sitt inntak
sem ekki má glata að okkar mati.
■ Hugarfarsbreyting
- Annars held ég að það geti jafnvel
gerst af sjálfu sér að það dragi úr
kaupæðinu. Mælirinn hlýtur að verða
fullur og þá gerist eitthvað. Við sjáum það
í sögunni að það koma kreppur. En ég vil
sjá þá hugarfarsbreytingu að þessi hátíð
verði meira en kauphátíð þar sem allt fer
úr böndum og fólk stendur uppi með meiri
vanlíðan en gleði. Það stendur til að
gleðjast, en svo verður kaupæðið fólki
byrði og það verða leiðindi úr öllu sam-
an.
- Ég minni á að víða um lönd hefur
orðið hugarfarsbreyting í sambandi við
umhverfismálin. Ég held að eitthvað þess
háttar gæti gerst með jólin, segir Jón.
Hann leggur áherslu á það inntak jólanna
að gleðja aðra og gefa eitthvað af sér.
Hann telur þó að þetta gleymist, enda hafi
fólk svo mikið að gera við að afla sjálfu
sér einhvers.
- Ég vil minna á að kirkjan er jafnan
með stóra söfnun á aðventu til þess að
minna fólk á að gefa þeim sem minnst
mega sín, bæði hér og erlendis. Við skul-
um ekki gleyma því að margir búa við svo
yfirþyrmandi neyð að við getum varla sett
okkur inn í það. Þessi söfnun hefur
reyndar oft gengið vel, en við gætum gert
miklu betur.
■ Að gleðja aðra
- Við getum líka glatt aðra á ýmsan
annan hátt en með dýrum gjöfum. Við
getum nýtt aðventuna og jólin til þess að
heimsækja þá veiku og þá einmana sem
eru í öllum fjölskyldum en gleymast oft.
Við getum glatt þessa einstaklinga með
litlum gjöfum, en enn frekar með nærveru
okkar. Svona heimsóknir eru þegnar með
mikilli þökk og það er einmana og las-
burða fólki mjög dýrmætt ef einhver
kemur og situr hjá því eina kvöldstund.
Maður fer glaður úr slflcri heimsókn því
maður finnur að maður getur gefið eitt-
hvað af sér.
Þegar Jón talar með þessum hætti fer
ekki hjá því að hann talar gegn hagsmun-
um ýmissa valdamikilla aðila, sem hafa
hag af því að neyslan og auglýsingamar
vaxi og vaxi; kaupmanna, fjölmiðla og
fleiri aðila. Þeir hafa ekki hag af því að
fólk gefi smáar gjafir en byggi jólahaldið
því meir á kærleika til náungans.
svo komið að gjörvallur skipafloti lands-
manna nægði ekki til að anna eftirspum
eftir jólavamingi frá öllum heimshomum.
Undantekningarlaust tæmdust allar versl-
anir fyrir jólin eins og ræningjar hefðu
farið þar um. Dagana eftir áramót störðu
tómir búðargluggarnir á götumar. Inni
fyrir voru hroðin veisluborð. Vörutalning
hét það þegar leifarnar voru skrásettar."
■ Auglýsíngaflóðið
Það vantar ekki að seljendur vöru og
þjónustu geri sitt ítrasta til þess að koma
þessu til leiðar. Það er raunar athygli vert
að fjölmiðlar, sem byggja tilveru sína á
því að fá upplýsingar frá öðmm, reyndust
ekki reiðubúnir að veita upplýsingar um
auglýsingatekjur sínar. Það kom þó fram
í samtölum við nokkra auglýsingastjóra
að auglýsingatekjumar tvöfaldast og þre-
faldast í desember, í takt við aukningu
neyslunnar.
Auglýsingastjóri nkisreknu sjónvarps-
stöðvarinnar vildi reyndar alls ekki veita
neinar upplýsingar. í samtali við mark-
aðsstjóra Stöðvar tvö kom hins vegar fram
að auglýsingatekjumar aukast um 150 af
hundraði, gróft áætlað. Auglýsingatekjur
lítils blaðs eins og Þjóðviljans þrefaldast
í desember miðað við aðra mánuði. Aug-
lýsingatekjur Morgunblaðsins em mun
jafnari, en þær aukast þó um 70 af
hundraði í desember.
Neytendablaðið hefur ekki undir hönd-
um tölur um auglýsingatekjur fjölmiðla í
krónum og aurum talið. Heldur ekki um
kostnað við gerð auglýsinga. Það er hins
vegar ljóst að þar er um mikla fjármuni að
■ Ekki árekstralaust
- Þetta er vissulega ekki árekstralaust.
En þegar maður horfir upp á fólk eyða um
efni fram og sitja svo í súpunni með van-
líðan og ógleði yfir þessu öllu saman,
hlýtur maður að sjá að það er skekkja í
þessu. Verslunin getur ekki ætlast til þess
að fólk eyði meira en það hefur möguleika
á að borga. Þetta á ekki síst við nú þegar
ríkisstjórnin boðar minnkandi kaupgetu ár
eftir ár. Þetta stangast alveg á.
- Staðreyndin er sú að það ber meira á
því eftir jólin en ella að fólk leiti til presta
með ýmis vandamál. Ég efa ekki að það er
hægt að tengja þetta við neysluæðið um
jólin, þótt margt annað komi auðvitað til.
Fjölskylduvandamál og hjónaskilnaðir
koma gjama í gusum eftir stórhátíðir og
sumarfrí. Vankantamir og erfiðleikamir
koma betur í ljós þegar fólk er mikið
saman.
- Ég tel nauðsynlegt að það komist
meira jafnvægi á í þessu þjóðfélagi. Það
þarf að skapa meira aðhald og koma á
festu og skipulagningu, ekki bara í sam-
bandi við jólin, heldur í sambandi við alla
okkar neyslu hér á Vesturlöndum. Það er
hræðilegt að sjá hvemig við Vesturlanda-
búar eyðum og spennum á kostnað ann-
arra jarðarbúa. Mér finnst umræðan ekki
nægilega hávær um hvemig við erum að
éta upp auðæfi jarðarinnar á kostnað
framtíðarinnar og þeirra sem nú lifa í öðr-
um heimshlutum en okkar, segir sér Jón
Dalbú.
ræða.
Þess má geta til gamans að dýrasta
heilsíðuauglýsing í fjórlit í Morgunblað-
inu kostar 336 þúsund krónur án afsláttar.
Leikin auglýsing sem er á skjánum hjá
Sjónvarpinu í hálfa mínútu kostar um 80
þúsund krónur.
Hermann og Lína eru eins og þúsund
annarra Islendinga og gera sér grein fyrir
því að þau eru engu betri en aðrir Her-
menn og Línur þrátt fyrir góðan ásetning:
„Margsinnis höfðu þau heitið því að taka
jólin af skynsemi og hætta þessari vit-
leysu. Það var eins og að ætla sér að hætta
að draga andann. Vonlaust mál. Æðið
virtist renna á alla, hvert sem litið var.
Jólagjafir fyrir hundrað þúsund kall. Allir
gáfu öllum.“
NEYTENDABLAÐIÐ - Desember 1991
9