Neytendablaðið - 01.12.1991, Qupperneq 10

Jólainnkaupin
Semjiö við
seljanda um
skilarétt
aö er ákveöin vertíö
hjá starfsmönnum
leiöbeininga- og kvörtun-
arþjónustu Neytenda-
samtakanna í byrjun
janúar. Þá hringir fólk
eöa kemur og spyr um
skilarétt, réttinn til aö
skipta og fleira. Þaö er
því rétt aö benda á nokk-
ur atriði sem vert væri aö
hafa í huga fyrir jólin.
Fólk ræðir gjama um skilarétt,
en í raun eiga neytendur eng-
an lögbundinn skilarétt nema
hvað varðar gallaða vöru. Ef
seljandi er reiðubúinn að taka
vöm til baka er það algerlega
á hans valdi hverjir skilmál-
arnir eru nema þegar um galla
er að ræða. Ef hins vegar
samið er um það fyrirfram
milli kaupanda og seljanda að
skila megi vömnni öðlast
kaupandinn rétt. Starfsmenn
kvörtunarþjónustunnar vilja
því ráðleggja fólki að semja
ætíð um það fyrirfram við
kaupmanninn að skila megi
vöranni og þá með hvaða skil-
málum. Ekki sakar að hafa
þetta skriflegt, enda ætti kaup-
mönnum að vera í lófa lagið
að útbúa miða þannig að neyt-
andinn hafi skriflega staðfest-
ingu á að skila megi vörunni.
Þetta gildir einnig um skipti.
Neytendur ættu að gera sér
grein fyrir því að þeim ber
skylda til þess að skoða vör-
una vandlega áður en hún er
keypt. Neytandinn hefur ekki
sterka stöðu ef hann kaupir
vöm með galla sem öllum
hefði átt að vera ljós þegar í
upphafi. A sama hátt ber
kaupmönnum að sjálfsögðu
skylda til þess að sjá um að
augljóslega gallaðar vömr séu
ekki á boðstólum.
I lögum um lausafjárkaup
er fjallað um gallaðar vörur.
Þar segir að seljandi eigi rétt á
að lagfæra gallaða vöm. Ef
það reynist ekki unnt, ber
honum að afhenda kaupanda
sams konar vöm, nema um
annað semjist. Það er þó ekki
hægt að semja um lakari rétt
neytandans en kveðið er á um
í lögum. Ef seljandi getur
hvorki lagfært vömna né af-
hent aðra sams konar, ber
honum að endurgreiða and-
virði hennar. Neytendur ættu
ekki að sættast á að fá inn-
leggsnótu í slíku tilfelli.
Þegar neytandi skilar vöm á
hann aðeins rétt á að fá endur-
greiðslu sem samsvarar sölu-
verði vörunnar þegar henni er
Neytendur eiga rétt á að skila
gallaðri vöru, en þegar ekki er
um galla að rœða, er réttur
neytenda ekki annar en sá sem
samið er um við kaupmanninn.
skilað, hvort sem hún hefur
hækkað eða lækkað í verði.
Hæstiréttur hefur úrskurðað
um þetta atriði. Mörg dæmi
em þess að neytendur hafi
snúið sér til Neytendasamtak-
anna með kvartanir vegna
þessa, en þessi regla gildir
jafnvel þótt varan sé komin á
útsölu þegar henni er skilað.
Munið að það kostar að taka lán
Fyrir jólin eins og jafnan áður er okkar neytenda óspart
freistað með ýmsum tilboðum sem við getum helst ekki
hafnað. Ekkert út og afgangurinn eftir minni. En munið að af-
borgunarkaupum getur fylgt verulegur kostnaður. Við skulum
taka dæmi um hlut sem kostar nú 39.900 krónur ef hann er
greiddur út í hönd. Við þessa upphæð bætist verulegur kostn-
aður ef fenginn er greiðslufrestur. Við getum byrjað á því að
bæta staðgreiðsluafslættinum við, en hann er oft á bilinu
fimm til tíu af hundraði og er þá talað um afborgunarverð.
Hluturinn kostar þá rúmlega 44 þúsund krónur. Síðan bætist
stimpilgjaldið við og oft lántökugjald. í sumum tilfellum bæt-
ist reyndar innheimtukostnaður við verðið og loks vaxtakostn-
aður. Viðbótarkostnaður við hlut sem kostar 39.900 krónur ef
hann er staðgreiddur getur því orðið á bilinu sex þúsund til
rúmlega 20 þúsund krónur. í fyrra tilvikinu er reiknað með
dreifingu greiðslna á greiðslukorti, en í því síðara er um að
ræða lán til 30 mánaða. Það fer því ekkert á milli mála að það
borgar sig að staðgreiða. Látið jólin ekki kosta meira en það
sem til er í buddunni!
10
NEYTENDABLAÐIÐ - Desember 1991