Neytendablaðið - 01.11.2000, Blaðsíða 15

markhópur sem kaupendur að
ýmsum vörum og þjónustu.
Þetta vita framleiðendur og
því er ekki að undra að þeir
sæki inn í skólana með vöru
sína og þjónustu. Skólastjórar
eru ekki öfundsverðir af því
að þurfa að taka ákvarðanir
um hverju þeir hleypa inn og
hvað þeir útloka. Ef mörkuð
er skýr stefna um hvernig
staðið skuli að málum ætti
það að auðvelda stjórnendum
að taka ákvörðun. Slíkt ætti
einnig að vera jákvætt fyrir at-
vinnulífið, þar sem þá er hægt
að vita fyrirfram hvaða vörur
og þjónusta er líklegt að verði
þegin. Það þarf þá ekki að
eyða kröftum í að bjóða fram
hluti sem aldrei verða þegnir.
Tillögur að
vinnureglum fyrir skóla
Meðfylgjandi tillögur að
vinnureglum sem norræni
vinnuhópurinn samdi ættu að
auðvelda þetta starf:
1. Skólinn marki sér skýra
stefnu um hvaða meðhöndlun
kostun og markaðssetning fá
innan skólans. Þarna þarf að
taka tillit til nemenda, stjóm-
enda skólans, kennara, ann-
arra starfsmanna og foreldra.
Við stefnumörkunina þarf
einnig að taka tillit til sér-
stakra aðstæðna á hverjum
stað.
2. Mikilvægt er að allir of-
antaldir aðilar þekki þessa
stefnu.
3.1 stefnunni verði tekið á
eftirtöldum þáttum:
a) Siðfræðileg umfjöllun um
fyrirtæki/stofnanir og vör-
ur/þjónustu sem skólan-
um býðst.
b) Menntunarlegt gildi þeirr-
ar vöru eða þjónustu sem
býðst.
c) Settar fram ákveðnar
kröfur um kennsluefni.
d) Skuldbindingar sem skól-
inn tekur á sig fyrir
kostandann, til dæmis að
nafn fyrirtækis eða vöru-
merki sjáist innan skól-
ans.
e) Aðrar skuldbindingar, til
dæmis kaup á annarri
vöru en þeirri sem kost-
unin nær til.
tekið við efni sem teldist af
hinu góða fyrir nemendur og
innihéldi ekki auglýsingar.
Aðrir lýstu áhyggjum yfir að
kostun utanaðkomandi aðila
gæti stuðlað að misrétti. Búast
mætti við að litlum og af-
skekktum skólum væru síður
boðnar vörur og þjónusta en
skólum í þéttbýli.
I mörgum svörum kom
fram að nemendum er boðið í
heimsókn í atvinnufyrirtæki.
A þennan hátt kynnast nem-
endurnir atvinnulífinu og fyr-
irtækin gera engar kröfur á
móti. Þetta er góður kostur
fyrir nemendur sem eru að
mótast og þurfa að taka
ákvörðun um hvar þeir vilja
hasla sér völl í framtíðinni.
Nokkuð er um að bankar
bjóði skólum fræðsluefni um
fjármál. Takist að setja þetta
efni fram án þess að um aug-
lýsingar sé að ræða ætti þetta
að auðga námsefni skólanna.
Að sjálfsögðu má ekki gleyma
þeim duldu áhrifum sem þetta
kann að hafa, rétt eins og þeg-
ar aðrar stofnanir leggja fram
efni.
Börn og unglingar sem eru
að þroskast og mótast eru afar
móttækileg fyrir nýjungum og
eru því hinn ákjósanlegasti
heilan dag til að fræða börnin
um landbúnað.
I Námsgagnastofnun, sem
sér um útgáfu á námsefni fyrir
grunnskólann, fengust þær
upplýsingar að það komi fyrir
að fyrirtæki kosti útgáfu á
námsefni, svo framarlega sem
ekki sé um auglýsingu að
ræða.
Hjá Skólastjórafélagi ís-
lands hefur kostun í skólakerf-
inu verið rædd en ekki mörk-
uð nein stefna. Hjá Kennara-
sambandi Islands fengust þær
upplýsingar að kostun í skól-
um hefði ekki verið til um-
fjöllunar. Sömu sögu er að
segja um Neytendasamtökin.
Frekari könnun
Ef litið er á íslensku niður-
stöðurnar í könnuninni virðist
vera lítið um kostun í íslenska
skólakerfinu. Eftir samtöl við
ýmsa sem tengjast skólunum
kom samt í ljós að það er þó
nokkuð um kostun sem ekfd
kom fram í niðurstöðum
könnunarinnar. Sem dæmi má
nefna að umferðarráð, mann-
eldisráð og tannvemdarráð
senda bæklinga og fræðslu-
efni inn í skólana á hverju ári.
Osta- og smjörsalan sendir
nestisbox til sex ára barna.
Fyrst enginn af skólastjórun-
um sem svöruðu spuminga-
könnuninni nefndi þetta er
hugsanlegt að þeir hafi ekki
yfirsýn yfir allt sem til skól-
ans berst eða að þeir hafi ekki
áttað sig á því að þama er um
kostun að ræða.
Kostir og gallar kostunar
Mikilvægt er að starfsfólk
skólans geri sér grein fyrir að
tilboð um kostun á starfsemi
skólans getur verið markviss
markaðssetning. Umræða um
þessi mál hefur ekki verið
áberandi hér á landi á undan-
förnum árum. Annars staðar á
Norðurlöndum hefur umræð-
an verið mun meiri. Sem
dæmi má nefna að þegar
skýrsla vinnuhópsins kom út
síðastliðið vor komst hún á
forsíður dagblaða í Danmörku
og rætt var um hversu var-
hugavert það væri að kostun í
skólakerfínu væri svo mikil
sem raun ber vitni.
Margir af þeim sem talað
var við hér á landi í sambandi
við vinnu þessa verkefnis
töldu að kostun í skólakerfinu
gæti verið í lagi ef um væri að
ræða stýrt ferli og einungis
NEYTENDABLAÐIÐ - nóvember 2000
15