Tónlistin - 01.12.1944, Blaðsíða 14

TÓNLISTIN
44
að komast í fast horf, því að þörfin
er aðsteðjandi. Væri æskilegt, t. d.
að Ríkisprentsmiðjan annaðist
frainkvæmdir í þessum efnum svo
sem er um rikisútgáfu skólabóka.
ð. Hljúmsvéiiannál.
HljómsVeit (orkestur) er hinn
fullkomnasti tjáningarmiðill, sem
hægt er að beita í þágu tónræns upp-
eldis. Sérhvert þroskað þjóðfélag og
stórt bæjarfélag þarf því að hafa
stikt menningártæki i sinni þjón-
ustu sem höfuðafltaug í opinberu
tónlistarlífi og uppeldislæki fyrir
skóla ríkisins.
9. Tónmennt dreifbýlisins.
Hér á landi mun víða haga svo
lil, að fólk, sem löngun og hæfileika
hefir til að afla sér tónmenntunar,
býr ckki við þá aðstöðu, að það fái
notið fullnægjandi eða jafnvel
nokkurrar tilsagnar i þeirri grein.
Kennarar í þessum efnum eru þá
annaðhvort alls ekki fyrir liendi
eða of langt er að leita þeirra. Á með-
an ekki hefir verið ráðin bót á þess-
um kennaraskorti með föstum að-
setursstað fvrir þá, sem nema vilja
tónmennt i strjálbýli, kauptúnum
og kaupstöðum, þyrfti að sjá hin-
um ýmsu landshlutum fvrir jafnri
dreifingu hæfilegra kennslukrafta
cinhvern tíma á ári hýerju, þar til
fullkomin endurbót fengist.
Að fornu hafa runnið tvær meg-
instoðir undir söngiðkun íslendinga:
kirkjusöngurinn og kvæðalögin.
Kirkjusöngurinn hefir þó ekki stað-
ið frá öndverðu í þjóðrænum teiigsl-
um við landsmenn sjálfa, þar eð
hann var upphaflega sniðinn eiu-
göngu eftir erlendri venju og mun
í fyrstu oftast nær hafa verið tek-
inn upp liér á landi í óbreyttri mynd.
Kvæðalögin voru hinsvegar tilraun
lil sjálfstæðrar tjáningar, sniðin eftir
gildandi hragháttum, felld að efni
ogformi á sérstæðan hátt. Innlendra
söngbókmennta íslenzkra höfunda
getur fvrst eftir miðja 19. öld. Upp
frá þvi tekur sönghneigð þjóðarinn-
ar að gera vart við sig. Byrjað var
á því skömmu siðar að gefa út
söngvasöfn, sem öll voru spegil-
mynd af heilbrigðum söngsmekk
þeirra tíma.
Upp úr síðustu heimsstyrjöld fer
að hóla á hægfara breytingu. Þá
flvzl hingað fyrst vestræn blökku-
mannatónlist, sem nefnist jazz. Þessi
tegund tónlistar ól með sér ákveðin
einkenni um hrörnun tónrænnar
hugsunar. Frumslæðasla afl tónlist-
arinnar birtist hér ómengað og af-
hjúpað: hljóðfallið eitt saman, i
mótsetningu við alla holla tónlist,
sem ávallt hlýtur að bvggjast á
þrenningunni: lag, bljómur og liljóð-
fall. Þessi villigrein tónlistarinnar
hefir nú fengið að leika lausum liala
hér á landi í hartnær tuttugu ár.
Og afleiðingin er auðsæ.Tilfinningin
fyrir sönghæfu lagi hefir sljófgazt,
og ljóðin, sem verið hafa óaðskiljan-
legir förunautar íslenzkra sönglaga,
eru gleymd. í þess stað er æskufólk
landsins heltekið af nýtízku danz-
lögum með erlendum textum.
Skólarnir vanrækja víða þá sjálf-
sögðu skvldu sína að iðka hollan
ljóðasöng með nemendum, sumparl