Tónlistin - 01.12.1944, Page 16

40
TÓNLISTIN
porlato); iðkun þeirra getur farið
fram með ýmsu móti).
anthem, heiti á kirkjulegu tónlistar-
formi í Englandi, einskouar mól-
etta með sólósöng, oft og tíðum
líka með undirspili (sbr. Páska-
dagsmorgun og I will lift up miue
eves (Eg lyfti míiium augum) eft-
ir Sveinbjörn Sveinbjörnsson).
anthropoglossa (mannstunga), org-
elrödd, s. s. vox humana (egl.
mannleg rödd).
antienne (fr.), s. s. „antifónía".
antiphona, antiphonia (gr.), víxl-
söngur milli prests og kórs í kat-
ólskum kirkjusöng. Antihpona-
rium, söngbók, þar sem skráðir
eru víxlsöngvar (antifóniur),
messusöngvar (gradúalíur) og
aðrir kórsöngvar kirkjunnar.
antistrophe (gr.), mótvisa, gagner-
indi.
antizipation: tónn á léttum taktliluta,
sem er fyrirboði eftirfarandi
liljóms, hljómboði; hann á ekki
heima í þeim Iiljómi, er hann kem-
ur fram í, en er hlutj af næsla
hljóm á eflir.
aphonie (gr.), raddleysi, algjör hresl-
ur á hæfileika til að syngja og tala
fullum rómi.
apotome (gr.), nafn á hinum króma-
tíska (,,smástíga“) hálftón í stærð-
fræðilegri hljóðeðlisfræði.
appassionato (ít.), ástríðuþrungið.
applikatur: fingrasetning.
appoggiatura (ít.): forslag; appo-
ggiato, í söng s. s. portamento.
arbitrio, geðþótti; a suo arhitrio =
ad lihitum, eftir vild.
arc., arco, arcato, coll’arco, „með
boganum“, ógildir hjá strokhljóð-
færum fyrirskriftina um pizzi-
cato-leik (gripl).
ardente, eldlega, glóandi, brennandi.
ardito (il.), djarflega (í flutningi).
aretínískar samstöfur, notaðar til
auðkenningar á tónsætimum,
kenndar við Guido frá Arezzo (um
1(!26); sjá síðar solmisation.
aría, s. s. air = lag, „melódía“; ein-
söngslag í vandunnu þrískiptu
formi, með andstæðukenndum
miðkafla, og með hljómsveitar-
undirleik. Aríetta er lítil aria,
smærri í hroti og léttvægari að
inniháldi.
arioso (ít.), líkt og aria, „aríulegur“;
svo nefnast söngkaflar, sem vikja
frá framsagnartóni sönglessins,
orpnir lýrískum hlæ, án þess þó að
samlagast samfelldu formi reglu-
legrar ariu eða aríettu.
armatur, fr. armure: tóntegundar-
fyrirskrift, formerki tóntegundar.
armfiðla: hratz, lágfiðla, altfiðla,
víóla.
arpeggiato (ít.), slegið eins og á
hörpu, þ. e. tónar hljómsins ekki
slegnir samlimis-, heldur ört hver á
eftir öðrum.
arpeggio, „brolinn“ hljómur, þ. e.
„hörpuhljómur“.
arrangement (fr.): útsetning á tón-
verki fyrir annan tónflutningsmiðil
en þann, sem verkið ujjphaflega
var skrifað fyrir; t. d. eru píanó-
úlsetningar á híjómsveitarverkum
og' hljómsveitarútsetningar á píanó.
verkum hvorttveggja „arrange-
ment“.
arsis (gr.): hækkun, lyfting, áherzlu-
atkvæði; í tónlistinni létti takt-
hlutinn í mótsetningu við thesis,