Tónlistin - 01.12.1944, Page 19

TÓNLISTIN
49
og serpent), en síðar í byrjun
þessarar aldar — með pipu úr lá-
túnspjátri (e. k. ,,messingblikk“),
úlbúinni með ventilum, svipað
Jiljóðfæri og ophiklei'de.
bassaklarínetla, klarínetta i B eða A,
sem stendur áttund lægra en venju-
leg klarínetta. Hljómandi tónsvið
frá D til f2 eða frá Cís til e2, ritað
tónsvið frá e til g2.
„bassaklásúla“ („skilyrði bassans“),
í raddfærslu lokastökk bassaradd-
arinnar frá dómínant til tóníka
(frá fortóni lil frumtóns).
bassalúta: theorbe.
bassalykill, f-lykillinn á 4. línu nótna-
strengsins, talið að neðan (þar er
litla-f).
basse constrainte (fr.): b a s s o
o s t i n a t o, haldfastur, siendur.
tekinn bassi.
basse fondamentale (fr.), grunnbassi,
samkvæmt kenningu Rameaus
liugsuð röð af eiginlegum grunn-
tónum í lagi, er því ekki raunveru-
leg lagrödd, og allt annað en gen-
eralbassi.
basse taill'2 (fr.),lægri (annar) tenór.
bassett (bassette), gamalt beiti
á cellói (lítill bassi).
fcassetthorn, nafn á altklarínettu í F,
sem nú er svo til komin úr notkun;
hljómandi tónsvið frá F til c3, rit-
að tónsvið frá c til g3.
bassi (it. basso, fr. basse), lægri karl-
mannsröddin, tónsvið frá F til f1.
í strokkvartett flytur viólóncellóið
bassaröddina, í hljómsveit (or-
kestri) nefnast celló og kontra-
bassar einu náfni „bassar“
(bassi). í raddfærslufræðinni
iieilir lægsta röddin ávallt bassi.
basso continuo: generalbassi, bljóð-
færabassi, sem venjulega gekk eft-
ir jafnlöngum nótum, áttunda-
parlsnótum eða fjórðapartsnótum,
allt lagið i geg'n frá byrjun til enda,
líðkaðist mjög í lónlist 17. og 18.
aklar (barok-tíminn), og listin að
spila generalbassa stuðlaði mjög
að þróun bins fullkomna fjórradd-
aða tónbálks.
basso cstinalo, þrálátlega endui’tekin
bassalína (lema eða slefja) innan
fárra takta, oft notuð sem undir-
rtaða í stórum kontrapunktískum
kafla (chaconne, passacaglia).
basso ripiéno, „ripien-bassi“, venju-
legur uppfyllingarbassi, til aðgrein.
ingar frá sólóbassarödd („kónser-
terandi").
basson (fr.), bassoon (e.): fagotl
(líka til sem orgelrödd).
bathypon, úrelt blásturshljóðfæri,
Iíklega sama eða mjög svipað
hljóðfæri og bassahornið (serpent).
battement, úrelt viðhöfn, trilla með
litilli undirtvíund við aðalnótuna,
sýnd með smáum nótum.
batíerie, meðal Frakka nafn á alls-
konar hljómflúri (figuration) með
eða án lónendurtekninga.
battuta: laktslag: a battuta: í
takt; ritmo di tre battute: þrí-
skiptur taktur. í gömlu kontra-
punktfræðinni er battuta s. s.
skiptigangur útraddanna frá tíund
lil áttundar.
bebisation, sjösæta tónlestraraðferð
(solmisation) með samstöfunum:
la be ce de me fe ge, sett fram af
D. Hitzler árið 1628.
bécarre (fr.): endurköllunarmerki,