Tónlistin - 01.12.1944, Qupperneq 25

tónustin
oo
T ónbókmenntir
Merkur tónlistarviðburður:
Fyrsta óratóría fslands.
Björgvin Guðmundsson tónskáld á Ak-
ureyri mun vera einhver mikilvirkasti höf-
undur landsins i tónsmíÖi. Og þó hefir
jafan veriÖ furðu hljótt um þennan út-
vörð íslenkrar menningar siðan hann
hvarf hingað heirn frá Vesturheimi árið
1931. Hingað til hafa birzt eftir hann
þrjú hefti af Tónhendum, kantöturnar
Islands þúsund ár og 'i'il komi þitt ríki,
Kvöldbæn, Dauðs-manns-sundið, Tvö
sönglög, Tvær prelúdíur, Sofðu unga ást-
in mín, 1 dalnum, Vopnafjörður, íslands
lag, Jólahugleiðing og Serenade, áuk
margra laga í ýmsum tímaritum. Þess ut-
an liefir hann séð um útgáfu á lagasafn-
inu „Söngva-Borga" og útbúið þrjú kór-
lagahefti fyrir Landssamband blandaðra
kóra. íslenzk tónlistarmál hefir hann
mjög látið til sín taka og skrifað um þau
fjölda greina i Hlöð og tímarit. Hefir
Björgvin jafnan skorið djarflega upp her-
ör gegn öllu j)ví, sem honum hefir þótt
miður fara í menntamálum vorum, ekki
sizt á sviði tónmenntar, og hefir honurn
]«r orðið mikið ágengt nú þegar.
Nú hefir Björgvin sent frá sér, á veg-
um bókaútgáfunnar Norðra á Akureyri
fyrsta íslenzka stórverk óratóríuforms-
ins, „Friður á jörðu" við hinn söngþjála
ljóðaflokk Guðmundar Guðmundssonar.
Er hér um að ræða mjög mikið verk, 176
bls. að stærð, þar sem skiptast á hljóð-
færaþættir, einnsöngskaflar, kórbálkur
fyrir blandaðan kór og karlakór, dúettar
og söngles eða „rezítatív“. Bókaútgáfan
Norðri hefir með þessari framkvæmd
sinni sýnt tónbókmenntum vorum verð-
skuldaða athygli og látið leysa verkið
prýðilega af hendi með skýrri nótna-
stungu og ágætri prentun. Björgvin hefir
tekið ástfóstri við kórbálkinn framar allri
annarri tónsmíðategund, og ])ar nær hann
fram geysisterkum dramatískum áhrif-
um, sem skáka öllum íslenzkum tónskáld-
um fyrr og síðar. Laglinuauðlegð hans
er annað höfuðeinkenni verka hans. Næg-
ir að benda á „Heyrið vella á heiðum
hveri,“ sem samið er 1914, en er nú
fyrst að öðlast allsherjarútbreiðslu sem
hreinasta lagperla, ennfremur á hið ramma
lag „Á Finnafjallsins auðn“, sem mun
vera eitthvert l)ezta karlakórslag, sem út
hefir komið hér á landi. Báðir þessir
kostir koma höfundinum að góðu haldi
við samningu stærri tónlistarforma. Þau
eru prófsteinn á hið skapandi þanþol tján-
ingarinnar og sýna, að höfundurinn hefir
andlegt þrek til þess að gera syo háum
sinn og kveðja hið fornfræga söng-
leikahús og hugumkært starf til þess
að halda heim til ættlands síns. Eftir
heimkomu sína hefir Pétur sungið
í mörgum leiksviðshlutverkum og
kennt söng mörgum nemendum.
Getur liann nú litið vfir langt og
merkilegt starf, sem hann hefir unn-
ið í þágu íslenzkrar söngmenningar
heiman og heima. Drengilegt for-
gönguverk lians mun verða islenzkri
tónlist öruggur leiðarsteinn, hæði i
persónulegum og listrænum skiln-
ingi, og því öruggari, því betur sem
hún fær krufið til mergjar þátt Pét-
urs i mótun íslenzkra söngvara.
Með Pélri Jónssvni lifir vaskleiki
sögualdarinnar, söngvakæti mið-
aldanna og dýrmætt en sjaldgæft
hreinlyndi nútíðarinnar. Heill fylgi
hinum þrítuga óperusöngvara og
sextuga þjóðsöngvara.
Hallgrimur Helgason.