Tónlistin - 01.12.1944, Síða 38

08
TÓNLISTIN
komna sig sem l>ezt í henni, og siÖan að
efla hana og útbreiÖa í landinu. Nú í
vetur hefir Jónas sjö lærisveina, sem hann
kennir að slá organ eÖa „harmonium", og
eru ]jeir flestir aÖ komnir úr ýmsum sveit-
um. Þar aÖ auki kennir hann söng í
kvennaskólanum og barnaskólanum, sem
aö undanförnu. Og enn heldur hann söng-
æfingar tvisvar í viku með allmörgum
(yfir 30) ungmennum, hæði sveinum, og
meyjum.
Fróöi (í Akureyri 6.11. 1880.
Björn Jónsson.
ORÐVÖXTUR fSLENZKUNNAR.
Orðin músík, músíkalskur og afspringi
þeirra hafa ekki þokað nema um set, þótt
reynt hafi verið að fá íslenzku í staÖinn.
X iðtæk þýðing ,,músíkur‘‘ er tónlisi, tón-
lcikcr, en oft er átt annaðhvort við söiuj
eða hljómlcika, og er ætíð kostur að geta
haft þrengri og nákvæmari heiti en músík
á því, sem frain fer. Af lýsingarorðum
er dálítill hópur til á ])essu sviði, Hlut-
laus ket ég orðin hlýminn (af hljómur)
og'tónskur. Söngvinn er ágætt orð og á
við hvern, sem gefinn er fyrir tónlist, —
segir hinsvegar lítið um getu-hans til að
syngja, ])vi ræður söngcyraÖ og góð rödd
eða gölluð ródd. Sönghncigður er gott
orð að því levti, að ])að cr þrengra og
takmarkaðra en söngvinn. Fyrir „ómúslk-
alskur“ dugir oft orðið sönglaus, en sljó-
ustu menn á tóna liggur manni við að
kalla tóulausa, tóndumba, án tóncyra, þótt
sú vöntun sé nær aklrei meðfædd. Það cr
áreiðarilegt, að í tónlist sem öðrum fögr-
um listum sannast orð Hjálmars gamla
úr Bólu:
íslcnzkan cr orða frjósöm móðir.
Ekki þarf að sníkja, brœður góðir.
Björn Sigfússnn (útdráttur),
Samtíðin, júni 1944.
KRISTINFRÆÐI OG TóNLIST.
Frjáls þjóð heldur áfram að vcra það
svb lengi sem andlegur og menningar-
legur þróttur hennar er nógu sterkur.
Það er ]>ví lífsnauðsyn aÖ hlynna aÖ öll-
■um ])eim þáttum i ])jóðfélaginu, sem efla
þann ])rótt. Þessi þróttur er auðvitað lika
fólginn i hverskonar lista- og iþróttastarf-
semi, og hefi ég ])að jafnt í huga, ])ó að
ég minnist hér aðeins á eina grein lista ■—
tónlistina.
Allt það, sem þarf til tónlistariðkana,
á að vera tollfrítt inn í landið (enda er
mönnum ekki gert að greiða skatta af
hljóðfæraeign sinni né listaverkum, frek-
ar en bókum sínum). Auk þess er sjálfsagt
að styrkja og efla alla tónlistarstarfsemi
í landinu miklu meira en nú er gert, ekki
sízt í barnaskólum, cn þar er nú hrein
eyðimörk sem stendur, hvað það snertir.
(A ég þar ekki við, að kennararnir séu
ekki nógu góðir). Þar er söng og kristn-
um fræðum helgaður einn klukkutími á
\iku, hvorri námsgrein, sem báðar ættu
að vera öndvegisnámsgreinar í sérhverj-
um barnaskóla, ]>ar sem ])ær fegra og
göfga mannlífið að flestra eða allra dómi.
Allir munu skilja, hvílíkt virðingarleysi
hjá börnum hlýtur að leiða af slíku mati
hinna fullorðnu á þessum námsgreinum.
Það hafa vitanlega heyrzt raddir um ]>aÖ
stöku sinnum, að ]>etta væri ekki gott,
en ]>ar við situr. Hversvegna þarf stirð-
leiki og ískuldi að helnísta margar ])örf-
ustu hreyfingar, ])ó aÖ við búum á ís-
landi ? Ekki höfum við þó alltaf ís og snjó
fyrir augunum. Og er ])að ekki einmitt
gróandi þjóðlíf, sem við viljum? Við Is-
lendingar ættum sízt að gleyma vorinu
með sinni sterku angan og hugljúfu tign.
A mildu vori byggjast allar okkar upp-
skeruvonir. Börnin eru vorgróður Islands.
Það befir oft verið sagt. Hversvegna á
ekki að hlúa að þessum gróðri eins og
hægt er, láta hann fá nóg ljós og yl? Við
kennararnir sjáum engan vetur og vilj-
um ekki sjá, því að við erum garðyrkju-
mennirnir og erum alltaf að sjá eitt-
hvað vaxa og þroskast. Auðvitað viljum
4'ið helzt og mest rækta það, sem við telj-
um að skapi mesta nytsemi og fegurð i
þjóðlífinu, en við verðum að fá aðstöðu
til ])ess. Mér liggur við að segja, að 1—2
tímar á viku í umræddum námsgreinum
sé verra en ekkert. „Guðræknin er til allra
hluta nytsamleg og hefir fyrirheit bæði