blaðið - 20.05.2006, Blaðsíða 22

22 I VIÐTAL
LAUGARDAGUR 20. MAÍ 2006 blaftið
Frá Dalvík til Kaupmannahafnar
„Það er auðveldara að búa í Kaup-
mannahöfn ef maður þarf að fara
til Reykjavíkur heldur en að fara
frá Vopnafirði eða ísafirði til
Reykjavíkur, það eru tíðari ferðir
og auðveldara ferðalag,“ segir
Guðlaugur Arason þegar hann
heilsar blaðamanni í miðborg
Kaupmannahafnar. Blaðamaður,
sem hafði flogið með Iceland Ex-
press, getur ekki annað en tekið
undir þessi orð. Flugið tekur
rúma tvo tíma og þá er komið til
Kaupmannahafnar, borgarinnar
við sundið þar sem Guðlaugur
hefur búið síðustu árin. Hann
hefur sent frá sér tvær bækur um
þessa fögru borg, Gömlu góðu
Kaupmannahöfn sem kom út árið
2005 og Kaupmannahöfn - ekki
bara Strikið sem er nýkomin út
hjá bókaforlaginu Sölku. í þeirri
bók lýsir Guðlaugur gönguleiðum
um borgina. Sjálfur er hann
vinsæll leiðsögumaður íslenskra
ferðamanna í borginni og leiðir
þá um borgina á miðvikudögum
og sunnudögum. Þetta er nokkuð
löng leið frá Dalvík þar sem hann
fæddist. Hann er fyrst spurður
um árin á Dalvík.
,Ég ólst upp á Dalvík þar sem allt
snerist um sjómennsku,“ segir hann.
,Pabbi minn drukknaði þegar ég var
þriggja ára. Sá atburður fylgir mér
alla ævi. Á yngri árum fann ég fyrir
söknuði og tómarúmi sem ég ímynd-
aði mér að hann hefði fyllt, hvort
sem það er rétt eða ekki. í vissum að-
stæðum spurði ég mig: Hvað hefði
hann gert? Hvað hefði hann sagt?
Það voru þessar sífelldu spurningar
sem allir krakkar sem hafa misst
föður eða móður spyrja sig
Við vorum fjögur systkinin.
Þegar pabbi dó var yngsta systir
mín tveggja ára og elsti bróðir minn
þrettán ára. Mamma giftist aftur
þegar ég var tíu ára, sjómanni sem
átti trillu alveg eins og pabbi. Ég
þvældist með honum á sjónum og
hann fyllti að vissan hátt upp í tóma-
rúmið þó svo ég liti aldrei á hann
sem pabba minn.
Sj órinn átti mikið í mér ogávissan
hátt verð ég alltaf sjómaður. Þegar
ég var átta ára var um það talað á
Dalvík að þarna færi efnilegur afla-
skipstjóri. Ég botnaði ekkert í því að
maður þyrfti að vera átján ára til að
komast í Stýrimannaskólann. Mér
leiddist í skóla og vildi bara vera á
sjónum. En það er skrýtið hvernig
hlutirnir gerast. Árið 1965, þegar ég
var fimmtán ára kom ég í skólann
og sá auglýsingu uppi á töflu þar
sem boðið var upp á þriggja mán-
aða enskunámskeið á Bretlandi. Ég
fór heim og sagði mömmu að ég ætl-
aði til Bretlands. Það þurfti ekki að
kosta mig til námsins því ég átti pen-
inga vegna vinnu á sjónum. Ég var
fyrsti einstaklingurinn í minni fjöl-
skyldu sem fór út fyrir landsteinana.
Ég sá það löngu seinna að dvölin á
Bretlandi var vendipunkturinn í lífi
mínu. Ég sá að það var til heimur
fyrir utan Dalvik og sjómennskuna.
Eftir dvölina á Bretlandi fór ég
aftur á sjóinn og var þar í þrjú ár
og safnaði mér pening til að kom-
ast í skóla. Ég kom suður í Mennta-
skólann í Reykjavík. Mig beinlínis
þyrsti að komast i skóla. Þetta var
árið 1968, á hippatímanum. Ég
mætti í í sparifötunum, var í hvítri
skyrtu með bindi og stífgreiddur.
Aðrir strákar í skólanum voru með
sítt hár og klæddir lufsum. Ég tal-
aði norðlensku og þegar hávaði var
í bekknum sagði ég liðinu að halda
kjafti og sagðist vera kominn til að
læra en ekki til að sitja í leikskóla.
Þetta þótti mikil sveitamennska.
Smám saman hætti ég nota brilljan-
tínið og losaði um bindishnútinn.
Ég varð samt aldrei alvöru hippi. Að
sumu leyti er ég íhaldsamur.“
Ég skrifa aldrei bók nema ég hafi þörf fyrir að skrifa hana. Ég er ekki áráttuskríbent.
Finn ekki lengur hugsjónir
Afhverju fluttistu til Danmerkur?
„Ég kom fyrst til Danmerkur árið
1974 og fór í bókmenntanám í há-
skólanum. Þar entist ég í nokkrar
vikur. Danir eru sérfræðingar í því
að ræða málin fram og til baka án
þess að framkvæma nokkuð og það
átti ekki við mig. Ég var kominn
til að læra og nennti ekki að eyða
tímanum í kjaftæði. Ég hjólaði því
heim og hélt áfram að skrifa skáld-
sögu sem ég var byrjaður á. Það
var Vindur vindur vinur minn.
Víkursamfélagið og Eldhúsmellur
skrifaði ég líka í Kaupmannahöfn.
Ég sneri heim til Islands, hélt áfram
að skrifa milli þess sem ég var á sjó,
en flutti síðan aftur til Danmerkur.
Ég hef fengist við ýmislegt hér, sá
um rekstur á jónshúsi, rak íslenskt
menningarhús í þrjú ár, kenndi
Dönum íslensku og keyrði leigubíl.
Leigubílaakstur er eitt það skemmti-
legasta sem ég hef gert. Lengi vel var
ég að hugsa um það að keyra annan
hvorn dag og skrifa hinn daginn um
upplifun mína. Á hverjum degi sem
ég var við keyrslu gerðist eitthvað.
Ég vissi aldrei hvernig fólk kæmi
inn í bílinn. Sumir voru grátandi,
aðrir hlæjandi. Ég þurfti stundum
að leika sálfræðing og fólk sagði mér
alls konar sögur.“
Skáldsögurþínar má fella undirþjóð-
félagsraunsœi. Fannst þér á þeim
tíma að það vceri hlutverk rithöf-
unda að vera gagnrýnir og afar þjóð-
félagslega meðvitaðir?
„Eg hreifst af því sem Vésteinn Lúð-
víksson var að gera og líka af mörgu
sem danskir rithöfundar skrifuðu.
Þetta voru bókmenntir sem voru
hluti af sósíalisma. Höfundarnir
vildu sýna þá hlið og gera gagn með
verkum sínum. Ég skrifaði Eldhús-
mellur í Kaupmannahöfn og þá var
þar gríðarleg vakning í kvenfrels-
ismálum en sú umræða var lítil á
fslandi. Þetta er eina bókin sem ég
hef skrifað með því ákveðna mark-
miði að reyna að ýta við fólki. Ég las
kvennabókmenntir villt og galið og
ákvað að þetta dygði ekki lengur. Ég
gerðist rauðsokka. Þannig urðu Eld-
húsmellur til.“
Finnst þér kvennabókmenntirnar
skemmtilegar?
„Nei, guð minn almáttugur, í dag
get ég ekki lesið þær. En á þessum
tíma gleypti ég þær í mig og las
ekkert annað. Ég hafði þær í svo
miklum hávegum að þær skipuðu
heiðurssess í bókaskápnum og sátu
í efstu hillunni. Með árunum færð-
ust þær neðar og neðar. Síðast þegar
ég raðaði bókunum mínum setti ég
þær í neðstu hilluna. Þannig að fall
þeirra hefur verið nokkuð.“
Eldhúsmellur fékk mjög góðar við-
tökur og hreppti fyrstu verðlaun í
skáldsagnasamkeppni Máls og menn-
ingar. Hún er sennilega þekktasta
skáldsaga þín. Hvernigfinnst þér sú
bók?
„Ég var nokkuð ánægður með Eld-
húsmellur vegna þess að mér tókst
að vekja umræðu. Svo má alltaf
deila um hvort það sé rétta leiðin
að skrifa út frá ákveðinni pólitík.
Eldhúsmellur er barn síns tíma. Ég
fór ákveðna leið í skrifunum sem
mér fannst rétt á sínum tíma en ég
myndi ekki gera það sama í dag.“
'ÍT

x v v > 1 v t •'
•v-v V \ \ V
1 X Ji \ KZ"J

4 V
■ v- i yV>
"V\ ■ 'v
; r":
>-W
_ J " i ,s \

Blalit/Kolbrún Bergþórsdóttlr