blaðið - 15.07.2006, Blaðsíða 28

28
LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 2006 MaöÍA
naunga er
menning@bladid.net
George Burns
„petta er sjotta Dokin sem
ég hef skrifað en það er
Afmælisbörn dagsins
REMBRANDT VAN RIJN, HOLLENSKUR MÁLARI, 1669.
IRIS MURDOCH, ÍRSKUR RITHÖFUNDUR, 1919.
JACQUES DERRIDA, FRANSKUR HEIMSPEKINGUR, 1930.
Listakonan með auga-
brúnirnar ógurlegu
Collage eftir Gelitin.
„Hugris" í
Kling & Bang
í kvöld mun myndlistarhopurinn
Gelitin opna sýninguna „Hug-
ris“ í Kling & Bang gallerí að
Laugavegi 23. Þá mun hópurinn
frumflytja gjörninginn „Hugris“
ásamt þeirri umgjörð sem hann
hefur sett saman til að skapa
sem bestar aðstæður en gjörn-
ingurinn krefst víst gífurlegrar
einbeitingar.
Gelitin-hópurinn samanstendur
af fjórum listamönnum frá Austur-
ríki, þeim Tobias Urban, Wolf-
gang Gantner, Florian Reither og
Ali Janka. Hafa þeir þekkt hver
annan síðan árið 1978 og starfað
saman síðan árið 1993 og sýnt
víða um heim í helstu söfnum
og galleríum. Hópurinn Gelitin er
búinn að vera á ferð um ísland að
safna orku og andlegri reynslu til
að undirbúa sýninguna í Kling &
Bang gallerí.
Sjón er sögu ríkari og allir eru
velkomnir. Herlegheitin hefjast
klukkan 19.30. Kling & Bang
gallerí er opið fimmtudaga til
sunnudag frá kl.14-18 og stendur
sýningin til sunnudagsins 13.
ágúst.
Alþjóðlegt
orgelsumar í
Hallgrímskirkju
Ji-Youn Han leikur á Klais-orgelið
á tvennum tónleikum um helgina í
Hallgrímskirkju á vegum Alþjóð-
legs orgelsumars. Ji-Youn er frá
Suður-Kóreu en hefur undanfarin
misseri verið við nám í Freiburg
í Þýskalandi. Hún lauk einleikara-
prófi þaðan árið 2003 og er núna
í framhaldsnámi. Fyrri tónleikarnir
fara fram (dag klukkan 12.00 en
þeir seinni verða annað kvöld
klukkan 20.00.
Á efniskrá hádegistónleikanna
leikur Ji-Youn Han fyrst Fant-
asíu í f-moll eftir Mozart en verk
hans eru áberandi á tónleikum
sumarsins í tilefni af Mozart-árinu,
Síðara verk hádegistónleikanna
er Prelúdía og fúga eftir Felix
Mendelsohn.
Fyrir hlé á aðaltónleikum helg-
arinnar, á morgun, leikur Ji-Youn
Han fyrst Konsert í a-moll sem J.
S. Bach umritaði eftir konsert Vi-
valdis. Annað verkið er Fantasía
í f-moll eftir Mozart. Siðasta verk
fyrir hlé er Prelúdía og fúga um
nafnið Alain eftir Maurice Duruflé.
Eftir hlé leikur Ji-Youn Sónötu
eftir Julius Reubke.
argir hafa látið
heillast af litríkum
og súrrealískum
verkum mexíkósku
hstakonunnar Fridu
Kahlo. Konan sjálf var ekki minna
litrík og heillandi en verkin og ævi
hennar var um margt óvenjuleg.
Verk hennar voru ekki í miídum
metum lengi framan af en á síðustu
áratugum hafa feminískir listfræð-
ingar öðrum fremur veitt henni upp-
reisn æru.
Lífshlaup Fridu komst sérstak-
lega í hámæli árið 1983 eftir að list-
sagnfræðingurinn Hayden Herrera
skrifaði ítarlega ævisögu hennar
og árið 2002 leikstýrði leikstjórinn
knái Julie Taymor mynd um ævi
Fridu þar sem leikkonan dökk-
brýnda Salma Hayek fór með
hlutverk listakonunnar. í gær
voru 52 ár síðan Frida lést aðeins 47
ára að aldri.
Frida Kahlo er tvímælalaust ein
af fremstu listakonum tuttugustu
aldar. Hún var þokkafull og óræð,
sérstök í fasi og framkomu og fór ót-
roðnar slóðir í öllu sem hún tók sér
fyrir hendur.
Útlit hennar vakti alla tíð mikla at-
hygli hvert sem hún kom. Frida hafði
óvenjulega mikinn hárvöxt í andliti
og var með dágott yfirvaraskegg
sem hún harðneitaði að fjarlægja
og samvaxnar augabrúnir sem hún
ýkti alltaf til muna þegar hún málaði
sjálfsmyndir sínar.
Lömunarveiki og afdrifaríkt slys
Frida fæddist í úthverfi Mexíkó-
borgar árið 1907. Foreldrar hennar
bjuggu í óhamingjusömu hjóna-
bandi en faðir hennar hafði í hasti
gengið að eiga móður hennar eftir
að hann missti fyrri konu sína af
barnsförum.
Frida glímdi alla ævi við mikla
heilsubresti. Aðeins sex ára gömul
fékk hún lömunarveiki sem setti
varanlegt mark á líkama hennar en
hægri fóturinn var alla tíð mun rýr-
ari en sá vinstri. Stóra áfallið í lífi
hennar skall svo á árið 1925 en þá
ók flutningabíll á strætisvagn sem
Frida var farþegi í og slasaðist hún
alvarlega. Áverkanir höfðu m.a. það
í för með sér að Frida var ófær um
að ganga með börn og var hún alla
tíð síðan ákaflega upptekin af þeirri
staðreynd og tjá mörg verkin hennar
þá óhamingju sem barnleysið hafði í
för með sér.
Holdið er torvelt að temja
Árið 1929 gekk Frida að eiga risa-
vaxna listamanninn Diego Rivera en
hann var þá orðinn 42 ára en Frida
aðeins rétt skriðin yfir tvítugsald-
urinn. Þau voru oft kölluð „fíllinn
og dúfan“ sökum hins mikla stærð-
armunar en Diego var stórskorinn
með afbrigðum.
Diego var mikill kvennamaður og
átti erfitt með að sýna Fridu þá trú
og tryggð sem hjónabönd krefjast og
gekk því á ýmsu i þeirra hjónabandi.
Þótt samband þeirra hafi alla tíð
verið mjög stormasamt þá eru flestir
þeir sem rannsakað hafa ævi Fridu
sammála um það að þau hafi verið
ákaflega ástfangin og fundið í hvort
öðru ýmsa eignleika sem þeim gekk
illa að finna annars staðar. Frida og
Diego skildu árið 1939 en gengu aftur
í hjónaband ári síðar. Frida hneigðist
einnig til kvenna og átti í nokkrum
ástarsamböndum við konur í
gegnum tíðina, ein þeirra sem hún
átti vingott við var þeldökka stjarnan
Josephine Baker. Frida reyndi aldrei
að fela þessar kenndir sfnar fyrir eig-
inmanninum og umbar hann þessi
sambönd hennar með herkjum þó
afbrýðisemin gerði oft og tíðum vart
við sig. Hann hafði þó ekki efni á því
að agnúast út í fjörugt ástarlíf Fridu
þar sem hann sjálfur var iðinn við að
gista önnur rúm en sitt eigið. Diego
var m.a. í tygjum við systur Fridu,
Cristinu, og var það Fridu ákaflega
þungbært að komst að því
Byltingin og börnin hennar
Frida var ákaflega heillandi kona
- greind, hugsandi og falleg á sinn
sérstæða hátt. Hún drakk flesta
fuflvaxna karlmenn undir borðið
þegar sá gállinn var á henni, hafði
gaman af að segja gamansögur í
góðra vina hópi og söng gjarnan bylt-
ingarsöngva hásri röddu meðan hún
sveiflaði litríku pilsinu í kringum
sig. Frida var forfallinn kvikmynda-
áhugakona og meðan hún dvaldi um
hríð í Bandaríkjunum með manni
sínum sat hún tímunum saman
stjörf í kvikmyndasölum og sá m.a.
King Kong og Tarzan-myndirnar
ótal sinnum.
Frida varð snemma veik fyrir hug-
myndafræði kommúnismans og var
byltingarleiðtoginn Trotsky góður
vinur hennar.og segja sögur að þau
hafi átt f stuttu ástarsambandi.
Frida var iðin við að mála sjálfsmyndir
og ýkti hún þá gjarnan augabrúnirnar til
mikilla muna.
Mexíkó í hávegum höfð
Af þeim 143 verkum sem Frida mál-
aði eru 55 sjálfsmyndir. Verkin ná að
heilla flesta sem berja þau augum
en það er erfitt að festa nákvæmlega
hönd á hvað það er sem nær til svo
margra. Flest verkin eru ákaflega
litrík og endurspegla atvik úr lífi
hennar sjálfrar. Ekki síst er þar að
finna allan sársaukann sem Frida
upplifði á sinni stuttu ævi. Mynd-
irnar standa styrkum fótum í mexí-
kóskri menningu en heimalandið
var Fridu alla tíð ákaflega kært.
Sá fyrsti sem sýndi myndum
hennar einhvern áhuga og keypti af
henni verk var kvikmyndastjarnan
Edward G. Robinson, en hann heim-
sótti hana árið 1938 og keypti af
henni fjórar myndir á 200$ hverja.
Frida naut ekki mikillar velgengni
í list sinni meðan hún lifði en það
hefur heldur betur orðið breyting
þar á . Verk hennar eru ákaflega eft-
irsótt til sýninga um allan heim og
þau fáu sem ganga kaupum og sölum
seljast dýrum dómum.
Lífshlaupið var harmrænt en gat
af sér ómetanlega myndlist.
Ævi listakonunnar mögnuðu Fridu
Kahlo er enn eitt dæmi um það að
sitt er hvað gæfa eða gjörvileiki.
Frida lenti I alvariegu strætisvagnaslysi árið 1925 sem setti mark sitt á hana æ slðan.
Mynd/lmSmart
Ji-Youn Han orgelleikari leikur á tvenn-
um tónleikum í Hailgrímskirkju