Orðlaus - 30.09.2004, Side 33

Spánn
Gífurlega mannskæð hryðjuverkaárás var gerð í Madrid
11. mars 2004 þar sem um 200 saklausir borgarar létu
: lífið og mörg hundruð særðust. Grunur lék á að ETA,
, aðskilnaðarhreyfing Baska á Spáni, hafi staðið fyrir
árásunum, en talið er að þeir hafi myrt um 800 manns í
baráttu sinni fyrir sjálfstæðu ríki síðustu 35 árin. Síðar
kom í Ijós að íslamskir öfgamenn hafi borið ábyrgðina.
Xrak
Ráðist var inn í írak 19. mars 2003 og stóð
stríðið formlega fram í maí. Eftir það hefur
ógnarástand ríkt í landinu. Þrátt fyrir að
Saddam hafi verið steypt af stóli sér ekki
fyrir endann á árásum, ránum og morðum
á saklausum borgurum, hermönnum og
uppreisnarmönnum. Ástandið er vægast sagt
hörmulegt. Enn berjast uppreisnarmenn gegn
bráðabirgðastjórninni, Bandaríkjamönnum
og bandamönnum þeirra í írak í
götubardögum og með bílasprengjum. Til að
mynda féllu rúm hundrað manns í Samarra,
þar sem sunnímúslimar ráða ríkjum, á tveimur
dögum í september, en bardagar eru einnig
tiðir í Bagdad, Falluja og Nadjaf.
Rússland
Um 336 manns létust og 400 slösuðust,
mestmegnis börn, í gíslatöku í barnaskóla í
Beslan í byrjun september. Uppreisnarmenn
Tétsena báru ábyrgð á blóðbaðinu en
stöðugar erjur hafa verið á milli Tétsena
og stjórnvalda í Rússlandi. Minnti þetta
óneitanlega á þegar tétsneskir vígamenn
tóku hundruði manna í gíslingu í leikhúsi
í Moskvu. Tétsenar, sem eru íslamstrúar,
krefjast fulls sjálfstæðis Tétsníu frá
Rússlandi og vilja stofna múslimskt ríki á
Kákasussvæðinu og hafa barist fyrir því í
marga tugi ára, en stjórnvöld i landinu eru
ekki á því máli. Hermenn stjórnarinnar hafa
sjálfir framið gífurleg brot gegn íbúum
Tétsniu og uppreisnarmönnum þar, morð,
pyntingar og nauðganir á mönnum, börnum
og konum og fjölmargir hafa látið lífið úr
báðum liðum. Gífurlega mikilvægt er að
koma á sáttum þannig að hryðjuverkaárásum
linni og tala fallinna borgara fari ekki enn
hækkandi.
'X

Kambódía
Kambódía er eitt af fátækustu löndum heims þar sem rúmlega
13 milljónir manna búa í stöðugum ótta við borgarastríð,
efnahagshrun, lélegt lagakerfi og matarskort. Á tímum
ógnarstjórnar Pols Pot og kommúnísku skæruliðahreyfingar
hans, Rauðu kmeranna, árin 1975-1979 var fólkið i landinu
kúgað og gjörbyltu þeir þjóðfélaginu í tilraun sinni við að
byggja upp ríki í anda Maóisma. Talið er að þeir hafi útrýmt um 2
milljónum íbúa, en mun fleiri létu lífið úr hungri, efnahagurinn
splundraðist, íbúarnir sendir nauðugir út á akrana að vinna
langa og erfiða vinnudaga, öll erlend áhrif voru fordæmd, svo
sem sjónvarpsstöðvar, dagblöð og útlendingar, menntakerfið
lagt niður og menntamenn drepnir og öll fjárhagsleg aðstoð
frá erlendum ríkjum var bönnuð, þó svo að landið og íbúar þess
sárþörfnuðust þess. Stöðugar skærur voru í landinu frá því að
Víetnamgerði innrásárið 1978 til þessað bola Rauðu kmerunum
burt, en þrátt fyrir að unnið hafi verið að endurreisn í um 25
ár er landið enn í rúst. Á hverju ári deyja rúmlega 60.000 börn
undir fimm ára aldri úr næringarskorti og sjúkdómum sökum
vatnsskorts og annarra veikinda. Verslun með konur og börn til
kynlífsþrælkunar er stjórnlaus og oft studd af lögreglumönnum
eða ríkisstarfsmönnum og yfir 30.000 manns hafa slasast eða
látist af völdum jarðsprengja.
Búrúndi
Borgarastríð milli stjórnarhers Tútsa og skæruliðahreyfinga
Hútúa hefur geisað frá árinu 1993, þegar iVlelchoir Ndadaye
forseti var myrtur af hermönnum úr liði Tútsá. Tútsar, sem
fara með yfirráð í landinu en eru þó minnihluti íbúa landsins
og Hútúar sem sætta sig ekki við gang mála háfa verið
andstæðingar allt frá 15. öld. Hútúar hafa oft reynt að gera
uppreisn og styrjöldin geysar enn þar sem rúmlega hundruðir
þúsunda hafa látið lífið, mun fleiri særst, og konum oé(
börnum nauðgað. Gífurlegt alnæmisvandamál, matarskortur
og hrikalegt heilbrigðiskerfi hjálpar ekki til í þesssu fátæka
og óstöðuga ríki. Reynt hefur verið að koma á friði en stöðug
átök hafa geisað og hafa þúsundir manna þurft að flýja
heimili sín og mörg hundruð þúsund lifa sem flóttamenn
í nágrannaríkjunum. Mikill órói rikir ennþá og ekki bætti
fjöldamorð á 160 flóttamönnum kongóskra Tútsa í Búrúndi í
ágúst á þessu ári ástandið og vara Sameinuðu þjóðirnar við því
að stríð gæti brotist út.
Afganistan
Hrikalegar hörmungar hafa dunið yfir Afganistan í tugi ára.
Ástandið var sérlega slæmt undir ógnarstjórn Talíbana frá því
að þeir tóku yfir öll völd árið 1996 eftir blóðugt borgarastríð
við Mújahedína sem áður höfðu barist gegn Sovétmönnum í
landinu. Innrás Bandaríkjamanna og bandamanna í október
2001 vegna stríðsins gegn hryðjuverkum náði að hrekja Talíbana
frá völdum en í stríðinu féllu þó tæplega 4.000 almennir
borgarar, þorp voru eyðilögð í loftárásum og fólk missti heimili
sín og ástvini. I einni misheppnaðri árásinni dóu til að mynda 48
afganskir brúökaupsgestir og 117 særðust. Mun fleiri hafa látið
lifið eftir að stríðinu formlega lauk, í almennum skærum, úr
sjúkdómum og vannæringu. Gífurlega erfið uppbygging blasti
við eftir að stríðinu lauk og eru stjórnvöld í landinu ófær um
að sjá um hana á eigin spýtur sem gerir landið mjög óstöðugt.
Skæruhernaður uppreisnarmanna í landinu tekur engan endi, þá
sérstaklega í Kabúl, og berjast þeir við hermenn Bandaríkjanna
og bandalagsríkja og ráðast á, ræna og drepa friðargæsluliða
sem starfa í landinu, drepa almenna borgara, kveikja í skólum
og nauðga konum og börnum. Talíbanar hafa heitið stríði gegn
kosningum í landinu og allri lýðræðisþróun og hafa árásirnar því
aukist þar í landi.

Sri Lanka
I Sri Lanka hefur geisað borgarastríð á milli
stjórnarhersins, sem flestir eru búddatrúar, og
skæruliðahreyfingar Tamíl-tígra (LTTE), sem eru
hindúar. Tamilar eru minnihlutahópur sem hefur
barist fyrir sjálfstæðu ríki á eyjunni í tvo áratugi með
tilheyrandi sjálfsmorðsárásum og ofbeldisverkum.
Samið var um vopnahlé árið 2002 og vonir um endi
á þessari blóðugu borgarastyrjöld virtust í höfn og
ástandið hefur vissulega batnað. Á þessu ári hefur
friðurinn þó staðið á bláþræði, í júlí á þessu ári var
framin sjálfsmorðsárás í höfuðborginni Colombo,
þar sem fimm manns létust. Fleiri hafa verið myrtir í
kjölfarið og stríð gæti brotist út hvað úr hverju. Allt er
morandi f jarðsprengjum, verðbólga og atvinnuleysi
hrjáir íbúana og Tamíl-tígrarnir keppast við að stela
börnum til þess að berjast í skæruliðahreyfingum
Súdan
I Súdan, sem er stærsta Afríkuríkið hefur
ríkt algjört neyðarástand, þá sérstaklega
í Darfur-héraði í vesturhluta landsins.
Átök hafa blossað upp í áratugi vegna
skiptingar landsins, en nú hafa Sameinuðu
þjóðirnar lýst ástandinu þar sem verstu
mannúðarmálum heimsins í dag þar sem
svörtum kristnum íbúum er misþyrmt og
hreinlega útrýmt af samtökunum Janjaweed
sem eru súdanskir múslimarsem vilja að íslam
sé þjóðartrú landsins. Milljónir manna hafa
þurft að yfirgefa heimili sín og hafast við í
flóttamannabúðum og tæpar tvær milljónir
óbreyttra borgara hafa fallið. Alþjóðaheil
brigðismálastofnunin gaf út þá yfirlýsingu
i september að um 10.000 borgarar deyi i
hverjum mánuði í Darfur og sú tala fari ekki
minnkandi ef ekkertverðuraðgert. Stöðugar
árásir eru gerðar á flóttamannabúðirnar,
konum og börnum er nauðgað og fólk
jafnvel brennt lifandi. Reynt hefur verið að
koma á vopnahléi uppreisnarmanna en það
er mjög óstöðugt og á engan hétt hægt að
treysta á að árásunum linni.