Bændablaðið - 11.04.2006, Blaðsíða 18

18 Þriðjudagur 11. apríl 2006
Fyrirhuguð er sauðfjárræktarferð á vegum
Ferðaskrifstofu Vesturlands til Skotlands.
Flogið verður út til Glasgow 26. júlí og flog-
ið heim frá London 4. ágúst. Ferðin er
skipulögð að frumkvæði Smalahundafélags
Vesturlands. Skipulagningu annast Unn-
steinn Snorri Snorrason í samstarfi við
Ferðaskrifstofu Vesturlands.
Meginmarkmið ferðarinnar er að fylgjast
með Skosku smalahundakeppninni, sem verð-
ur haldin dagana 27., 28. og 29. júlí. Að keppn-
inni lokinni verður ferðast um Skosku hálönd-
in í tvo daga. Heimsóttir verða ræktendur
smalahunda, sauðfjárbændur, farið á sauðfjár-
markað, auk þess sem náttúru og menningu
Skotlands verða gerð góð skil.
Frá Skotlandi er ætlunin að keyra suður til
Bretlands og fara þar á sauðfjársýningu sem
heitir NSA Sheep 2006. Á þessari sýningu
kennir ýmissa grasa. Þar verður m.a. kynning á
öllum helstu sauðfjárkynjum Bretlands, þar
verða aðilar sem selja rekstrarvörur fyrir sauð-
fjárbændur með kynningarbása, auk þess sem
haldin verður rúningskeppni, smalahunda-
keppni og girðingarkeppni svo fátt eitt sé
nefnt.
Ferðinni lýkur svo í London þar sem hver
og einn getur fengið útrás í verslunar- og
menningarsókn atferli. Endanleg dagskrá ligg-
ur ekki fyrir.
Kostnaður við ferðina er áætlaður 120.000
krónur. Innifalið í því verði eru flugfargjöld,
flugvallarskattur, gisting á 3ja stjörnu hótelum
með morgunmat og rúta allan tímann. Endan-
legt kostnaðarverð ræðst síðan af þátttöku-
fjölda en gert er ráð fyrir 30 manns í ferðina.
Áhugasamir geta haft samband við Ferða-
skrifstofu Vesturlands í síma 437 2323 eða
Unnstein Snorra Snorrason í síma 864 4093,
unnsteinn@kb.is. Nú er bara að bregðast
skjótt við því að ekki eru mörg sæti laus.
/Fréttatilkynning
Sauðfjárræktarferð til Skotlands
Leitin að orsökum riðu í sauðfé
hefur staðið lengi og á eflaust eft-
ir að halda áfram um allnokkra
hríð. Nú hefur hópur vísinda-
manna skilað niðurstöðum úr
rannsókn á sjö snefilefnum í ís-
lensku heyi og fundið út að hey á
riðubæjum sé öðruvísi en annað
hey með tilliti til þéttni járns og
mangans. Hins vegar var enginn
merkjanlegur munur á þéttni kó-
bolts, sinks, mólýbdens, kopars
eða selens. Hvort þetta færir okk-
ur nær lausninni á riðugátunni
verður ekki ljóst nema eftir frek-
ari rannsóknir sem þó eru ekki á
dagskrá, í bili að minnsta kosti.
Rannsóknin var unnin á árunum
2001-2004 og beindist að áður-
nefndum snefilefnum. Reynt var að
tengja „vöntun á þessum efnum eða
ofgnótt þeirra við sjúkdóma í búfé,
en einkum við uppkomu riðu í
sauðfé“, eins og segir í kynningu
hópsins á rannsókninni. Í hópnum
voru dýralæknarnir Kristín Björg
Guðmundsdóttir og Sigurður Sig-
urðarson, Þorkell Jóhannesson
læknir, Jakob Kristinsson dósent og
Tryggvi Eiríksson fóðurfræðingur.
Niðurstöðurnar hafa verið og verða
birtar í samtals 11 fræðigreinum,
þar á meðal viðamikilli yfirlitsgrein
sem ætluð er til birtingar í Náttúru-
fræðingnum síðar á þessu ári.
Leitin að
orsökum sauðfjárriðu
Sauðfjárriða er einn af svo-
nefndum príonsjúkdómum og
leggst á geitur og sauðfé. Príonpró-
tein finnst í miðtaugakerfi og flest-
um öðrum líffærum manna og dýra
en gildi þess fyrir líffærastarfsem-
ina er óljóst. Við sérstakar aðstæður
getur príonið breyst og orðið sjúk-
legt en við það safnast próteinin
saman, mest í taugavef. Þetta er
ekki ósvipað því sem gerist við Alz-
heimersjúkdóm og fleiri hrörnunar-
sjúkdóma í miðtaugakerfinu. Príon-
sjúkdómar hafa hins vegar þá sér-
stöðu að þeir geta smitast milli ein-
staklinga sömu tegundar og stund-
um einnig milli tegunda, sbr. þegar
kúariðan olli Creuzfeldt-Jakobs-
sjúkdómi í mönnum á Bretlandi.
Það hefur þó ekki gerst með sauð-
fjárriðu, hún hefur aldrei greinst í
fólki.
Smitefnið sem er sjúklegt príon-
prótein telja menn að geti leynst
lengi í jörðu, heyi, lífrænum úr-
gangi og fleiru, en sauðfjárriða
virðist einungis verða til við smit-
un. Þrátt fyrir mjög kostnaðarsamar
aðgerðir við niðurskurð riðufjár,
fjárskipti, hreinsun og sóttvarnir á
bæjum þar sem riða hefur komið
upp hefur ekki tekist að uppræta
veikina. Oft hefur riða gosið upp
aftur eftir fjárskipti þótt fé á næstu
bæjum veikist ekki þrátt fyrir sam-
gang. Athygli vísindamanna hefur
því beinst að fóðrinu og hvort það
geti verið öðruvísi á bæjum þar sem
riða slær sér niður en á riðulausum
bæjum.
Rannsóknin á snefilefnunum sjö
er liður í þessari leit að þáttum sem
hafa áhrif á uppkomu riðu. Sýni
voru tekin af heyi úr uppskeru ár-
anna 2001-2003 og voru viðkom-
andi sauðfjárbú flokkuð í þrjá
flokka: Riðulausa bæi, fjárskipta-
bæi (það er bæi þar sem riða hafði
greinst eftir 1980 og fjárskipti
höfðu átt sér stað) og loks riðubæi
þar sem riða var í gangi á rannsókn-
artímanum.
Járngnótt
og selenskortur
Niðurstöðurnar eru um margt
athyglisverðar. Í ljós kom að mikið
er af járni í íslensku heyi og það er
marktækt mest á riðubæjum.
Sumsstaðar jaðrar járnmagnið við
ofgnótt eða eitrun í grösum. Mang-
an er nægjanlegt í íslensku heyi en
það er í öfugu hlutfalli við járn
þannig að minnst er af því á riðu-
bæjunum. Ekki sást marktækur
munur á magni annarra snefilefna
eftir því hvort í hlut áttu riðubæir
eða riðulausir bæir. Koparinnihald
sýnanna var í góðu lagi en minna
reyndist vera af hinum efnunum
fjórum um allt land þó ekki virtist
vera til vandræða nema hvað varð-
ar selen. Þéttni þess er yfirleitt
alltof lítil og einkenni um selen-
skort útbreidd í íslenskum búpen-
ingi þrátt fyrir almenna selengjöf.
Hvetja rannsakendur til þess að sel-
enskorturinn sé tekinn fastari tök-
um en gert hefur verið.
Hlutfall járns og mangans í
plöntum er talið eðlilegt á bilinu
1,5-2,5 (það er að járn sé í 1,5-2,5
sinnum meira magni en mangan).
Rannsóknin leiddi í ljós að hlutfall-
ið var að meðaltali 1,1-1,5 í heyi
frá riðulausum bæjum, 1,7 í heyi
frá fjárskiptabæjum en 2,7 á riðu-
bæjum. Vísindamennirnir draga þá
ályktun að þéttni járns og mangans
kunni að varpa ljósi á hvers vegna
riða kemur upp einu sinni eða oftar
á sumum bæjum en ekki á öðrum
þótt í sömu sveit séu. Þetta þurfi að
rannsaka betur.
Spurningin er hvort og hvenær
það verður gert en hópurinn sem að
þessari rannsókn stóð sótti um
styrk frá Framleiðnisjóði landbún-
aðarins til þess að gera framhalds-
rannsókn. Þeirri umsókn var hafn-
að eftir að neikvæð umsögn barst
frá fagráði sauðfjárræktar. Mun
ástæða synjunarinnar hafa verið sú
að mönnum þótti rannsóknaráætl-
unin ekki líkleg til þess að varpa
því ljósi á álitamálin sem henni var
ætlað að gera.
Getur ofgnótt járns átt þátt
í að riðuveiki komi fram?
Rannsókn á snefilefnum í íslensku heyi sýnir
ójafnvægi í samspili járns og mangans á riðubæjum
Dagana 22. og 23. mars sl. var
haldinn í Genf í Sviss fundur sam-
taka bænda víðs vegar úr heimin-
um. Á fundinum voru fulltrúa
bændasamtaka í Japan, S-Kóreu,
Sviss, Noregi, Íslandi, ESB
(COPA og COCEGA) Kanada
(samtök kúabænda, og fleiri bú-
greina sem lúta framleiðslustjórn),
Indónesíu, Sri Lanka, fimm landa í
Austur-Afríku (Kenya, Tanzaníu,
Uganda Ruwanda og Kongó) og
10 landa í V-Afríku, samtals 51
land.
Þessi bændasamtök (sem í sum-
um þessara landa ná ekki til allra
bænda í viðkomandi landi) undir-
rituðu í Hong Kong, ásamt fleir-
um, þ.á.m. National Farmers Uni-
on í Bandaríkjunum Bændasam-
tökum Nicaragúa, sameiginlega
yfirlýsingu þar sem þungum
áhyggjum er lýst yfir stöðu við-
ræðna um landbúnaðarsamning
WTO. Minnt er á að aðeins 10% af
búvörum eru í viðskiptum á heims-
markaði og að aukið frjálsræði í
viðskiptum með búvörur muni
fyrst og fremst gagnast stórbúum
og alþjóðlegum fyrirtækjum.
Miklum áhyggjum er lýst af áhrif-
um nýs samnings á fjölskyldubú í
þeim löndum sem um ræðir. Að
öðru leyti er að finna mikinn sam-
hljóm með yfirlýsingunni og álykt-
un búnaðarþings um þessi mál, og
má finna hana í heild sinni (á
ensku) á heimasíðu BÍ,
www.bondi.is.
Fundarmenn áttu fundi með
Pascal Lamy framkvæmdastjóra
WTO, Crawford Falconer, fram-
kvæmdastjóra landbúnaðarvið-
ræðnanna og sendiherrum margra
þeirra ríkja sem áttu fulltrúa á fund-
inum. Þar var áðurnefnd yfirlýsing
kynnt og fulltrúar allra landa kynntu
sín sjónarmið og spurðu spurninga
um gang viðræðnanna. Lokadagur
yfirstandandi áfanga viðræðnanna
er 30. apríl en þá er stefnt að því að
ná saman um samningsmarkmið
sem ekki tókst í Hong Kong í des-
ember sl.
Athyglisvert er hve breiður
hópur samtaka bænda hefur nú náð
saman um sameiginlega afstöðu til
landbúnaðarhluta WTO viðræðn-
anna. Þar er bæði að finna fátæk-
ustu bændur heims sem hafa allt
niður í örfáar krónur á dag til að
framfleyta sér og sínum sem og
bændur í flestum ríkustu löndum
heims. Sameiginlegt viðhorf þeirra
er að verði niðurstaða viðræðn-
anna í þá veru sem ýtrustu kröfur
útflutningsríkja fara fram á, sé
fjölskyldubúum, fátækum sem rík-
um, verulega ógnað og þar með af-
komu fjölda fólks.
Fundur bænda með sameiginlega hagsmuni
Greinarhöfundur ræðir málin á
fundinum. Þess má geta að Erna
er þarna í lopapeysu sem
Aðalheiður Bjarnadóttir, fyrrum
húsfreyja á Ytri-Kóngsbakka
prjónaði. Íslensku sauðalitirnir
vöktu mikla athygli. Vinstra megin
við Ernu situr fulltrúi frá Kenya
sem jafnframt kom fram fyrir hönd
nokkurra ríkja ík Austur-Afríku. Til
vinstri er svo fulltrúi bænda á Sri
Lanka.
Erna Bjarnadóttir,
sviðsstjóri á
félagssviði BÍ
eb@bondi.is
HESTAGERÐI
Smíða og set upp vönduð
og varanleg hestagerði.
Upplýsingar í síma:
893-7316
FJÓLMUNDUR EHF.