Bændablaðið - 10.03.2011, Blaðsíða 12

12 Bændablaðið | fimmtudagur 10. mars 2011
Utan úr heimi
Nýverið var haldið árlegt fag-
þing nautgriparæktarinnar í
Danmörku en þingið, sem kall-
ast „Kvægkongress“, var haldið
í bænum Herning á Jótlandi. Á
fagþinginu, sem var opið öllu
áhugafólki um nautgriparækt,
voru tekin fyrir bæði pólitísk og
fagleg málefni nautgriparæktar-
innar og voru haldnar margar
samhliða málstofur þá tvo daga
sem þingið stóð.
Alls sóttu það rúmlega ellefu
hundruð manns, að stærstum hluta
kúabændur, og gátu fundargestir
valið á milli 56 ólíkra erinda í átta
málstofum. Það væri til þess að æra
óstöðugan að reyna að gera grein
fyrir öllum erindum sem voru flutt
á þessu fagþingi en hér verður gerð
tilraun til þess að lýsa helstu mál-
stofum þingsins.
Lög og eftirlit
Í þessari málstofu voru flutt mörg
afar áhugaverð erindi, sérstaklega
um nýja heilbrigðiseftirlitskerfið sem
er komið á í Danmörku en nú sjá
sk. góðbændur um flestar lyfjagjafir
og algengar meðhöndlanir á sínum
búum. Sömu bú uppfylla kröfur um
eigið eftirlit og eru undir handleiðslu
dýralækna. Þá var í málstofunni
einnig flutt erindi sem tengdist eftir-
liti með búum og skepnum, sem og
einkar áhugavert erindi um lagalegar
hliðar búskaps við skilnaði, andlát
eða gjaldþrot. Þar kom m.a. fram
að margir kúabændur hafa ekki gert
erfðaskrár og margoft hafa komið
upp verulegar lagalegar flækjur við
uppgjör búa.
Hagfræði
Í málstofunni um hagfræði voru
lagðar fram ýmsar áhugaverðar
upplýsingar um rekstrarniðurstöður
síðasta árs, en þar kom m.a. fram að
gríðarlega mikill munur er á afkomu
10% bestu búanna miðað við 10%
slökustu búanna. Athyglivert var
að sjá hve mikið einstök smáatriði
í rekstrinum geta skipt miklu máli
þegar búin eru orðin jafn stór og þau
eru í Danmörku. Þá var ekki síður
áhugavert að heyra um hve lítið
kúabúin hafa upp úr aukinni tækni-
væðingu og hve erfitt er að keppa við
rúmgóðan mjaltabás þegar horft er
í krónur og aura. Þannig hefur upp-
gjör nokkurra meðalstórra og stórra
búa sýnt að mjaltaþjónavæðing
hluta þeirra nær ekki að keppa við
sambærileg bú með mjaltabása, svo
fremi sem mjólkað sé þrisvar á dag
í þeim.
Bústjórn
Afar mörg áhugaverð erindi voru
flutt í þessari málstofu en upp úr
stóð þó erindi um nýtt átaksverk-
efni sem kallast „Viðsnúningur“, þar
sem ráðgjafateymi veltir við hverjum
steini í rekstri kúabúa sem ekki eru
að ná jafn góðum árangri og bestu
bú landsins. Í þessu verkefni þurfa
kúabændur viðkomandi búa að vera
tilbúnir til þess að horfast í augu við
margar erfiðar staðreyndir, s.s. um
eigin getu og/eða getuleysi til þess
að sjá um reksturinn. Nálgun Dana
að verkefninu er einnig áhugaverð
sökum þess að skipt er um hefð-
bundna ráðgjafa viðkomandi bónda
og fengnir að ráðunautar úr nærliggj-
andi héruðum, sem þekkja ekki til á
viðkomandi búi og koma óbundnir
til verka. Grípandi og hispurslaus
frásögn kúabónda á Sjálandi af
reynslu hans af verkefninu og þeim
valkostum sem hann stóð frammi
fyrir var til fyrirmyndar, en hann
hafði lent í verulegum erfiðleikum.
Hann lýsti því einnig hvernig tókst
að byggja upp getu hans og sjálfs-
traust til þess að takast á við erfið-
leikana.
Fjósbyggingin
Danskir kúabændur eru, líkt og
íslenskir, áhugasamir um bútækni
og var oft þétt setinn bekkurinn undir
fjölda erinda um hönnun fjósa og
tæknimál. Þó var eftirtektarverð
aðsókn að erindi sem hét einfaldlega
„Snjallar lausnir“, þar sem kynntar
voru ýmsar áhugaverðar, vinnulétt-
andi uppfinningar kúabænda víðs-
vegar í Danmörku. Erindið byggði
á niðurstöðum verkefnis þar sem
bændur voru hvattir til þess að senda
inn myndir og upplýsingar um eigin
hönnun á vinnuléttandi tækni og var
afar fróðlegt að sjá og heyra hve
margar lausnir voru í boði til þess að
létta hin daglegu og margbreytilegu
störf á nútíma kúabúi.
Framangreind samantekt er, eins
og áður segir, einungis örstutt yfirlit
um hluta af fjölmörgum erindum sem
voru flutt, en hægt er að skoða glærur
flestra erinda á heimasíðu fagþings-
ins: http://www.landbrugsinfo.dk/
kvaeg/dansk-kvaeg-kongres/sider/
startside.aspx. Síðari hluti umfjöllun-
arinnar um fagþingið birtist í næsta
Bændablaði.
Snorri Sigurðsson
Auðlindadeild
Landbúnaðar háskóla Íslands
Frá fagþingi nautgriparæktarinnar
í Danmörku – Fyrri hluti
Brúsapallurinn er mörgu fólki
ofarlega í minni, þangað kom
mjólkurbíllinn að sækja mjólkina
til bændanna og færandi varning-
inn heim. Mjólkurbílstjórinn var
þjóðhetja héraðanna flottur og
sterkur. Allir kannast við lagið um
hann Bjössa á mjólkurbílnum. Eins
og þessi líflega mynd frá þessum
gamla rómantíska tíma ber með sér
var oft mikið fjör við brúsapallinn.
Brúsapallurinn var kannski
facebook gamla tímans. Þangað
bárust fréttir, þar voru málin
rædd og ekki síst hitamál líð-
andi stundar. Krakkar fengu far
með mjólkurbílnum í skólann.
Húsfreyjurnar brugðu sér líka í
kaupfélagið öðru hverju þótt mest
væri nú pantað í gegnum sveita-
símann. Undirritaður hyggst skrifa
öðru hverju í Bændablaðið pistla
undir heitinu „Við Brúsapallinn“.
Vonandi flytja pistlarnir fróðleik
um mjólkuriðnaðinn og hugsjónir
um íslenskan landbúnað almennt.
Myndin sem fylgir þessum
pistli og mun birtast með næstu
pistlum er gerð af listakonunni
Þórhildi Jónsdóttur sveitastelpu úr
Fljótshlíðinni en hún er dóttir Jónda
heitins í Lambey sem kunnur var
fyrir teikningar og auglýsingar fyrir
Mjólkursamsöluna í gamla daga og
síðar kunnur listamaður.
Stundum finnst okkur að allt
sé á hverfandi hveli og við sjáum
varla daginn eða veginn fyrir
vandamálum. Þess vegna er svo
mikilvægt að ræða um svo margt
sem við eigum og viljum alls ekki
missa. Staða mjólkuriðnaðarins er
góð, sala mikil á hollustu vörum
sem heimilin kunna að meta. Um
sjö hundruð kúabændur fram-
leiða mjólkina hringinn í kringum
landið. Í afurðastöðvunum vinnur
svo á fimmta hundrað manns með
mikla þekkingu á sínu sviði.
Í hruninu dróst víða saman í
fyrirtækjunum, þessu er öðruvísi
farið með mjólkurvörurnar sam-
drátturinn er sára lítill. Allir þeir
sem kjósa að eiga landbúnað í
landinu og það matvælaöryggi sem
hann skapar, þurfa nú að velta fyrir
sér stærstu ógninni sem að bændum
og landbúnaðinum steðjar en það
væri aðild að ESB.
Langstærsta pólitíska málið
Þrjú stóru atriðin sem við verðum
að ræða alveg sérstaklega eru
þessi. Erum við tilbúin í það full-
veldisframsal til ESB sem aðildinni
fylgir? Erum við tilbúin að hleypa
erlendum togurum inní landhelgina
sem við börðumst fyrir með svita
og tárum, og hvað þýðir það fyrir
efnahag landsmanna. Erum við
tilbúin að fórna íslenskum land-
búnaði með því að ganga í ESB?
Hvað með matvælaöryggið og þá
atvinnu sem hann skapar, eigum
við gjaldeyri til að kaupa matvælin
frá útlöndum? Viljum við sjá á eftir
þessari atvinnu úr landi?
Það er þegar að koma í ljós
að allt tal um að Íslendingar fái
verulegar undanþágur bæði í land-
búnaði og sjávarútvegi verða ekki
á dagskrá hjá ESB.
Við skulum öll taka að vigta
inná vogarskálarnar hverju við
töpum með aðild og hver yrði
ávinningurinn. Þetta er langstærsta
pólitíska málið í dag og um það
varðar hvern einasta íslending.
Það verður þjóðin sem tekur þessa
ákvörðun að lokum, ábyrgðin er
okkar. Í þessu máli erum við „lög-
gjafar“. Í þessu máli verður sann-
leikurinn að liggja á borðinu og
ekki viljum við sjá sveitir þessa
lands verða án hlutverks.
Guðni Ágústsson,
framkvæmdastjóri SAM
Fróðleikur og hugsjónir
Frá kúabúi einu í Englandi, sem
rekið er af hinum hindísku trúar-
samtökum Hare Krishna, er mjólk
seld á 1,70 pund hver hálfpottur
(e. „pint“, um 568 millilítrar).
Það myndi samsvara því að hver
lítri kostaði nærri 290 íslenskum
krónum.
Er það nærri fjórum sinnum
hærra verð en mjólkurlítrinn kostar
á Íslandi eftir síðustu hækkun þegar
hann fór í um 74 krónur.
Að því er fram kemur í blaðinu
Husdjur er ástæðan sú að enska
mjólkin er seld sem hágæða, heilög
mjólk þar sem kýrnar eru handmjólk-
aðar undir síbyljandi mantrasöngli.
Þá er bókstaflega litið á skepnurnar
sem heilagar kýr og fá kálfarnir til
dæmis að drekka eins mikið og lengi
af spena og þeim sýnist án afskipta
mannfólksins.
Þegar ekki er hægt að tutla meiri
mjólk úr kúnum sökum elli er þeim
ekki slátrað, eins og tíðkast myndi
á venjulegum búum. Þess í stað
komast kýrnar á eftirlaun og þiggja
sína töðu og það án endurgjalds í
formi frekari afurða, þar til þær deyja
drottni sínum.
Ekki fer þó sögum af því hvort
kýrnar eru eftir andlátið brenndar á
virðulegum bálkesti eins og mann-
fólkið, undir mantraklið heittrúaðra.
Dýr er dropi hinna heilögu kúa
Nú mega kettir í sveitum lands-
ins sannarlega fara að vara sig.
Svo virðist sem að í uppsiglingu
sé mikill músafaraldur sem þó
er harla óhefðbundinn. Þar mun
vera um að ræða nýja tegund
tölvumúsa sem þurfa ekki endi-
lega slétt skrifborð til að leika sér
á heldur þrífast þær ágætlega á
grófu yfirborði og þess vegna á
baki katta ef því er að skipta.
Í tölvuþjóðfélagi nútímans eru
mýs samt ekki endilega neitt sem
fólk þarf að óttast í hýbýlum sínum
og hlaupa til og setja upp rottufellu
ef þeirra verður vart. Tölvumýs sem
notaðar eru til að stýra aðgerðum á
tölvuskjám eru þó sumar þannig úr
garði gerðar að full ástæða er til að
óttast þær.
Hver kannast ekki við óná-
kvæmni í færslu bendils, eða að
hann færist rykkjótt eða alls ekki,
allt eftir því yfirborði sem músinni
er rennt eftir. Slíkt getur valdið
því að notendur eyða óvart í fáti
mikilvægum skjölum á tölvunum
sínum. Nú kann að vera fundin
lausn á þessum vanda með nýrri
hönnun á tölvumús. Það er svoköll-
uð V-Track mús frá fyrirtækinu
A4Tech, sem kynnt er á CeBIT
trade fair tölvutæknisýningunni í
Hannover í Þýskalandi, sem hófst
á þriðjudaginn.
Má hafa köttinn sem undirlag
V-Track músartæknin á að sögn
framleiðanda að tryggja notanda
nánast algjört frelsi hvað varðar
undirlag það sem músin er notuð á.
Byggir tæknin á notkun geisla
sem beint er lóðrétt niður á yfir-
borðið í stað þess að hafa hann hall-
andi, eins og gert er í Blue Track,
Laser og Optical músum. Þannig
næst mun nákvæmari skönnun á
staðsetningu músar, ekki síst ef
yfirborðið er óslétt eða gefur mis-
munandi endurkast eins og þekkt
er með aðrar gerðir músa.
Þannig er hægt að nota V-Track
mús á nánast hvaða undirlagi sem
er. Það getur verið tré, gler, teppi
og jafnvel loðfeldur eða - köttur.
Þá er V-Track músin ekki eins
næm fyrir ryki og hefðbundnar mýs,
að því er segir í kynningu A4Tech,
sem er þriðji stærsti framleiðandi
tölvumúsa og lyklaborða í heim-
inum.
Músafaraldur í uppsiglingu - nú mega kettirnir vara sig
Ný gerð tölvumúsa kynnt sem nota má jafnt á loðfeldi sem glampandi gler