Bændablaðið - 10.03.2011, Blaðsíða 18

18 - búnaðarþing 2011 BLAÐAUKI BÆNDABLAÐSINS 10. MARS 2011
Tvær búgreinar, alifugla- og
svínarækt, voru eyðilagðar
með ábyrgðarlausri framkomu
lánastofnana á Íslandi. Þetta er
mat Haraldar Benediktssonar
formanns Bændasamtaka
Íslands og byggir hann það
mat sitt á innihaldi skýrslu
Rannsóknarnefndar Alþingis
um orsakir og afleiðingar efna-
hagshrunsins.
Haraldur Benediktsson var
harðorður í setningarræðu sinni á
Búnaðarþingi þegar hann fjallaði
um afkomu bænda og í máli
hans kom fram að forystumenn
Bændasamtakanna hefðu æ ofan
í æ reynt að vekja athygli á að
framganga fjármálastofnana væri
að knýja tugi bænda út úr svína-
ræktinni með tilheyrandi sam-
þjöppun í framleiðslu. Slík sam-
þjöppun fæli í sér mikla hættu
fyrir hagsmuni bænda, neytenda,
byggðarlaga og fæðuöryggis.
„En enginn vildi taka undir, því
ofurtrúin á hið frjálsa og óhefta
markaðsfyrirkomulag var slík að
beinlínis væri hættulegt að skipta
sér af því,“ sagði Haraldur í ræðu
sinni.
Fjárhagur svínaræktarinnar í
raun hruninn
Haraldur rakti síðan hvernig
Samkeppniseftirlitið hefði komist
að þeirri niðurstöðu í janúar síð-
astliðnum í úrskurði um samein-
ingu rekstrareininga í svínarækt,
að fjárhagur búgreinarinnar væri
í raun hruninn. „Engar forsendur
séu fyrir því að stuðla að dreifðu
eignarhaldi í búgreininni. En takið
eftir: Það er gert með hagsmuni
lánveitanda í huga. Þessi orð eru
ekki ætluð til að sneiða að þeim
bændum eða búum sem sameinuð
voru og eiga hlut að máli, heldur
að vekja athygli á að varnaðar-
orð sem féllu á vettvangi okkar
2008, og fyrr, um þróun á afkomu
bænda hafa verið staðfest af sömu
stofnun og sakfelldi samtökin
okkar fyrir að rækja skyldur sínar.
Svona rétt eins og sá sem kallar á
slökkviliðið væri gerður ábyrgur
fyrir brunanum sem hann tilkynn-
ir,“ sagði Haraldur jafnframt.
Ráðherra boðar frumvarp
Jón Bjarnason sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra brást við
orðum Haraldar í ávarpi sínu við
setningu Búnaðarþings með því að
tiltaka að hann hyggist á næstunni
leggja fram lagafrumvarp sem
miði að því að svínarækt verði í
auknum mæli stunduð sem fjöl-
skyldubúgrein. Á skömmum tíma
hafi framleiðslan færst á fárra
manna hendur og nú sé aðeins um
tugur bænda sem standi að fram-
leiðslu svínakjöts. Stærsti aðilinn
ráði yfir meira en helmingi fram-
leiðslunnar og slík staða skekki
samkeppnisstöðu á markaði. Við
svo búið verði ekki unað.
Ótækt að bankarnir stýri
greininni
Hörður Harðarsson formaður
Svínaræktarfélags Íslands segir að
í grunninn hafi Haraldur rétt fyrir
sér. „Hins vegar er þarna um fleiri
þætti að ræða sem hafa haft áhrif
á þessa þróun. Meðal annars var
stefnumótun innan landbúnaðar-
ins varðandi svínaræktina lítil sem
engin. Þessar greinar báðar hafa
þróast þannig að þær hafa í allt
of litlu mæli verið hluti af land-
búnaðakerfinu sem samhangandi
heild. Bankarnir eiga hins vegar
mikla sök í því hvernig þessar
greinar gátu þróast eins og raun
bar vitni. Bankarnir lánuðu til
fjárfestinga í greininni án þess að
hafa næga þekkingu til að meta
getu til að takast á við aukna fjár-
festingu og stærðaruppbyggingu
og einnig hvað það myndi þýða
ef uppbyggingin gengi ekki upp.
Í dag erum við að súpa seyðið
af þessu. Ályktun Haraldar á því
fullan rétt á sér. Það er ótækt að
bankarnir stýri því hvernig greinin
er byggð upp til lengri tíma litið.“
Horfa þarf til skýrslu um
starfskilyrði
Varðandi yfirlýsingar ráðherra
minnir Hörður á að í febrúar í
fyrra hafi verið lögð fram skýrsla
um starfsskilyrði svínaræktarinnar.
„Þar er minnst á að greinin þurfi að
þróast samhliða aukinni akuryrkju
og að hún eigi að vera hluti af þeirri
menningu sem þrífst í landinu hvað
búsetu varðar, svo dæmi séu tekin.
Ef ráðherrann er að taka mið af
þeim ábendingum sem þar komu
fram tel ég það vera mjög mikil-
vægt skref í þá átt að skapa greininni
það umhverfi sem getur best þjónað
íslenskum hagsmunum.“
Stór orð hjá Haraldi
Geir Gunnar Geirsson eigandi
og framkvæmdastjóri Stjörnugríss,
sem er stærsta fyrirtækið á mark-
aðnum með ríflega fimmtíu prósent
markaðshlutdeild, segir það sitt mat
að þetta séu stór orð hjá Haraldi.
„Svínaræktin er ekkert meira
eyðilögð en aðrar atvinnugreinar
á Íslandi sem eru skuldsettar upp í
rjáfur. Menn gleyma hratt, það þarf
ekki að horfa langt til baka til að sjá
sömu vandamál í öðrum búgreinum.
Menn fóru á hausinn í bunkum í loð-
dýraræktinni og er ekki skuldsetning
í mjólkurbúskapnum gríðarleg? Var
ekki offramleiðsla árum saman í
sauðfjárræktinni? Vissulega er rétt
hjá Haraldi að það voru óeðlileg
afskipti af greininni og þau höfðu
skelfilegar afleiðingar í för með sér
en ég held að það tímabil sé að baki
núna. Greinin er ekkert ónýt.“
„Ráðherra hyggst eyðileggja
fyrirtækið mitt“
Hvað varðar yfirlýsingar ráðherra
vísar Geir Gunnar þeim á bug sem
reginfirru. „Ætlar maðurinn að ráð-
ast á eignarréttinn, sem varinn er
stjórnarskrá? Þetta þýðir að ráðherra
hyggst eyðileggja fyrirtækið mitt.
Ætlar ráðherra að stunda eignaupp-
töku á eignum mínum? Er eðlilegt
að landbúnaðarráðherra beiti sér
með þessu offorsi gagnvart mér,
einum bónda af öllum bændum í
landinu? Þetta er ótækt stjórnsýsla.
Hver á að stunda svínabúskap, á
að skikka menn til að stunda hann?
Hver á að standa í uppbyggingunni
og fjármagna þennan búskap?
Halda menn að bankarnir vilji lána
til uppbyggingar í þessari grein,
nýbúnir að losa sig út úr henni með
milljónatapi? Það hefur aldrei verið
haft samband við okkur um eitt né
neitt í þessum efnum, aldrei verið
rætt við okkur um þessa hluti. Þessi
framganga er ótrúleg og ég á ekki
til orð yfir þetta. Þetta er í raun bara
einelti gagnvart mínu fyrirtæki og
skapar meiri óvissu en hugsanleg
Evrópusambandsaðild.“
/fr
Ráðherra vill að svínarækt verði stunduð sem fjölskyldubúgrein í stað stórbúa
Lánastofnanir eyðilögðu alifugla- og svínaræktina
Svínabóndi segir ráðherra leggja sitt fyrirtæki í einelti og hyggist eyðileggja það
Í almennum umræðum á öðrum degi Búnaðarþings
urðu líflegar umræður þingfulltrúa. Fjöldi manns bað
um orðið og varð atgangurinn um tíma svo mikill
að starfsmenn þingsins átti erfitt með að átta sig á í
hvaða röð ætti að skrá þingfulltrúa á mælendaskrá.
Var því gripið til þess ráðs að láta stærðarröð ráða. Eftir
því sem næst verður komist er röðin ekki enn komin
að Haraldi Benediktssyni formanni samtakanna.
Jón Bjarnason sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra
flutti sköruglega ræðu við setningu Búnaðarþings.
Ræðan þótti reyndar dragast nokkuð á langin hjá
ráðherranum sem vonlegt var enda fór hann yfir vítt
svið. Var því lýst svo kvöldið eftir að þar hefði fátt verið
ósagt. Komust fróðir menn helst að því að einungis
þrjár búgreinar hefðu legið óbættar hjá garði, geit-
fjárræktin, íslenski hundurinn og æðarræktin. Gengur
ráðherra nú undir viðurnefninu Jón Bjarnason Castro,
og ekki eingöngu vegna stjórnmálaskoðana.
Bændur hittu buðu stjórnmálaflokkum til fundar
við sig í Bændahöllinni til að kynna þeim helstu
áhersluatriði Búnaðarþings. Var ákveðið að draga
um hjá hvaða flokki þingfulltrúar ættu að mæta og
var rafmögnuð stemming í þingsal meðan á úrdrætt-
inum stóð. Líklega hefur þó enginn þingfulltrúi verið
spenntari en Sindri Sigurgeirsson, varaþingmaður
Framsóknarflokksins. Fór það svo að Sindra var
úthlutað sæti hjá Sjálfstæðisflokknum. Hefur Sindri
farið fram á að fulltrúi sýslumanns verði viðstaddur
næst þegar vélað verður um fundahald af þessu tagi,
enda er hann sannfærður um að svindlað hafi verið á
sér.
Kvótamarkaður fyrir
mjólk
Búnaðarþing 2011 beinir því til
sjávarútvegs- og landbúnaðarráð-
herra að fjölga markaðsdögum fyrir
greiðslumark í mjólk í samráði við
BÍ og LK.
Markmið
Knýjandi er fyrir mjólkurfram-
leiðendur að ná fram jafnvægi í
viðskiptum með greiðslumark.
Nauðsynlegt er að hægt sé að eiga
viðskipti með greiðslumark á síðari
hluta kvótaárs svo hægt sé að aðlaga
búrekstur vegna óvæntra aðstæðna.
Framgangur
Stjórnir BÍ og LK afli gagna er
varða nýtingu greiðslumarks og
taki upp viðræður við stjórnvöld
um fjölgun markaðsdaga.
Mengunarmál
Markmið
Tryggja að landbúnaðarframleiðslu
á Íslandi stafi ekki hætta af utan-
aðkomandi mengun. Landbúnaður
á Íslandi er almennt stundaður í
sátt við umhverfið og mikilvægt
að mengun t.d. frá stóriðjum og
sorpbrennslum valdi ekki skaða.
Nauðsynlegt er fyrir ímynd íslensks
landbúnaðar að koma í veg fyrir slíkt.
Leiðir
Útbúa þarf skilvirka verkferla sem
hægt er að vinna eftir ef mengunar-
slys verða. Til dæmis má líta til við-
bragða við dýrasjúkdómum.
Framgangur
Búnaðarþing 2011 felur stjórn BÍ að
senda erindið til umhverfisráðuneytis
og sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðuneytis.
Starfsmenntun
í landbúnaði
Markmið
Búnaðarþing 2011 beinir því til
Mennta- og menningarmálaráðu-
neytisins að tryggja stöðu starfs-
menntanáms í landbúnaði við fyrir-
hugaðar breytingar á lögum um opin-
bera háskóla og niðurfellingu laga
um búnaðarfræðslu. Mikilvægt er að
þau réttindi og skyldur sem skólinn
hefur haft með höndum samkvæmt
búnaðarfræðslulögum sé haldið til
haga.
Leiðir
Tryggja þarf að starfsmenntanám í
landbúnaði, sem LbhÍ sinnir í dag,
verði áfram eitt af lykilverkefnum
skólans og njóti þar með þess faglega
baklands sem þar er að finna. Áfram
verði unnið að því að starfsmennt-
anámið nýtist sem hluti af framhalds-
skólanámi til stúdentsprófs.
Framgangur máls
Stjórn BÍ vinni að málinu í samstarfi
við Mennta- og menningarmálaráðu-
neytið og LbhÍ.
Léttir molar af Búnaðarþingi
Ályktanir framhald