Bændablaðið - 10.03.2011, Page 32

32 Bændablaðið | fimmtudagur 10. mars 2011
Þann 2. mars s.l. birti
Sjávarútvegs- og landbún-
aðarráðuneytið nýja reglugerð
um markaðsfyrirkomulag við
aðilaskipti að greiðslumarki
mjólkur á lögbýlum. Með því
er ljóst að ráðuneytið hefur enn
hafnað eindregnum óskum kúa-
bænda um fjölgun uppboðsdaga
á kvótamarkaði.
Frá setningu upphaflegrar
reglugerðar um kvótamarkað
í maí 2010 hefur einungis einn
uppboðsdagur verið haldinn þann
1. desember s.l. og skiljanlega
urðu viðskipti þar ekki mikil,
enda bændur þarna að feta sín
fyrstu skref í nýju markaðsum-
hverfi með greiðslumark. Því til
viðbótar var á þessum tíma verið
að breyta afskriftareglum vegna
þessara viðskipta sem án nokk-
urs vafa hafa gert það að verkum
að verðhugmyndir kaupenda og
seljenda fjarlægðust.
Síðasti aðalfundi Lands-
sambands kúabænda fól stjórn
samtakanna að vinna að því í
samstarfi við Bændasamtökin
og ráðuneyti sjávarútvegs- og
landbúnaðar að öll viðskipti
með greiðslumark í mjólk, sem
færist milli lögbýla fari í gegnum
sameiginlegan tilboðsmarkað.
Markmiðið með stofnun þessa
kvótamarkaðar var einkum þrí-
þætt, í fyrsta lagi að auka gegnsæi
viðskipta með greiðslumark, í
öðru lagi að jafna aðstöðu fram-
leiðenda sem vilja eiga viðskipti
og í þriðja lagi að draga úr kostn-
aði greinarinnar vegna viðskipta
með greiðslumark. Það var hins-
vegar alltaf ljóst að til þess að
þessi markmið næðust þyrfti að
vera nægjanlegt svigrúm til við-
skipta á markaðnum.
Ljóst er að sú mikla stífni sem
einkennt hefur ákvarðanir ráðu-
neytisins í þessu efni hefur komið
mörgum kúabændum illa. Á það
bæði við um þá sem hugðust
aðlaga greiðslumark sitt að fram-
leiðslu með kaupum, en ekki síður
hefur þessi staða haft erfiðleika í
för með sér fyrir fólk sem ákveðið
hefur að selja greiðslumark sitt af
heilsufars-, aldurs- eða búrekstrar-
legum ástæðum. Miklu skiptir
fyrir fólk í þessari aðstöðu að hafa
næg tækifæri til viðskipta, áður en
farið er að ráðstafa bústofni eða
taka aðrar rekstrarlegar ákvarð-
anir.
Landssamband kúabænda
hefur eytt mjög mikilli vinnu í að
ná fram breytingum á umræddri
reglugerð um kvótamarkað í sam-
ræmi við vilja aðalfundar, þar á
meðal fjölgun markaðsdaga og
ítrekað hefur verið bent á mikil-
vægi þess. Því hefur hinsvegar
eins og áður hefur komið fram
verið hafnað án þess að nokkur
haldbær rök séu færð fyrir þeirri
afstöðu. Með þessari framgöngu
ráðuneytisins er hætt við að góð
hugmynd að stórbættu skipulagi
á viðskiptum með greiðslumark
bíði verulegan hnekki og ljóst að
næsti aðalfundur Landssambands
kúabænda verður að taka málið til
alvarlegrar skoðunar, verði ekki
breyting þar á.
/Sigurður Loftsson.
Líf og starf
Eins og allir mjólkurframleið-
endur vita eru víðast hvar
tekin mjólkursýni úr kúnum
reglulega (10 – 12 sinnum á ári,
lágmark nú 4 sinnum til að ná
gæðastýringu) til efnamælinga
og gjarnan vigtað úr kúnum um
leið fyrir skýrsluhaldið.
Svo ekkert fari á milli mála
hvað við er átt er hér verið að
tala um kýrsýnin, einstaklings-
sýnin, sem sett eru í glas með
rotvarnarpillu frá RM og send
þangað til innihaldsmælinga
(efnamælinga) t.d. mælinga á
fitu, próteini, úrefnum, frumut-
ölu, FFS (frjálsum fitusýrum),
og kaseini.
Þetta er gert vegna kynbóta-
og ræktunarstarfs í landinu en
einnig fyrir bóndann beint svo
hann sjái samsetningu mjólkur-
innar úr kúnum, sem síðan má
nota til bættrar fóðrunar í slagtogi
við magnmælingu.
Þá er mjólkurmagn viðkom-
andi grips einnig mælt um leið
(raunar við hverjar mjaltir í tölvu-
tengdum kerfum og „milkmas-
terum“).
En það er einn stór annmarki
á þessu öllu og hann er að of
stór hluti sýnanna er með fitu-
og frumutöluniðurstöður út úr
kortinu eins og sagt er, jafnvel
með einstaka sýni yfir 8 % í fitu
og frumutölu yfir 10 millj.
Önnur efni eins og t.d. prótein
verða aldrei eins ótrúverðug en
skekkjast engu að síður einnig.
Og ástæðan fyrir þessum
sveiflukenndu niðurstöðum kýr-
sýnanna er einföld þ.e. ekki er
af hálfu bóndans staðið rétt að
sýnatökunni.
Þetta er sérlega alvarlegt
mál þegar um er að ræða rækt-
unarstarf og kynbótaráðgjöf en
ákvarðanir um kynbótagripi eru
að hluta byggðar á niðurstöðum
úr þessum sýnum.
Hvernig á að taka sýnin?
Þegar tekin eru mjólkursýni eiga
þau að sýna þverskurð af mjólkinni
úr viðkomandi grip.
Þetta þýðir að ekki er um
marktækt sýni að ræða nema
sýnið sé úr mjólk úr kú sem
mjólkuð er þegar notaður er þar til
gerður mjólkurmælir sem skilur
frá sýnishorn af mjólkinni allan
mjaltatímann (helst morgunmál).
Þegar rétt er staðið að sýna-
tökunni er áríðandi að sá hluti
frátökumagnsins sem ætlaður er
í sýnaglasið með rotvarnarpill-
unni í hvíta kassanum sé rétt
blandaður.
Það á ekki að hella beint úr
mæliglasinu eða opna fyrir kran-
ann neðst á mælinum heldur taka
mjólkurmælinn frá og endastinga
honum 3 – 4 sinnum til að fita og
önnur efni blandist rétt áður en
sett er í sýnaglas hvíta kassans.
Sumir mjólkurmælar (t.d.
De-laval) eru með sérstakt hlið-
hangandi frátökuglas og stærra
glas mælisins fyrir magnmæl-
inguna.
Ef sérstakt frátökuglas er til
staðar á að taka glasið af og setja
lófann fyrir opið og endastinga
því nokkrum sinnum.
Gott er að vera með einnota
hanska svo sýnið mengist minna
en mengun skiptir þó litlu máli
þar sem ekki er verið að mæla
líftölu þessara sýna og að þau eru
rotvarin strax.
Þarna er verið að tala um allar
gerðir rörmjaltakerfa og hangandi
mjólkurmæla.
Láglínukerfi með tölvuskrán-
ingu eru með búnað sem tengdur
er við á sýnatökudögum og þar
ber einnig að endastinga glasinu
nokkrum sinnum áður en hellt er
í sýnaglasið.
Hristið ekki.
Varast ber að hrista sýnið því þann-
ig blandast loft í það sem getur haft
áhrif á niðurstöðuna, sér í lagi FFS.
Ef einhverjir taka sýnin beint
úr spena fyrir eða eftir mjaltir er
ekkert að marka niðurstöðuna.
Það er vonandi enginn sem
gerir þetta á þann hátt.
Það er til margháttaður búnað-
ur til sýnatöku en aðeins ein gerð
mjaltakerfa skilar sýninu beint í
pilluglasið og það eru róbótarnir.
Við önnur mjaltakerfi ber ein-
faldlega að tryggja að viðkom-
andi sýni gefi þverskurð af allri
mjólk viðkomandi mjalta og að
þess sé vandlega gætt að blanda
sýnið rækilega áður en hluta þess
er hellt í pilluglasið sem fer til
mælingar.
Mjólkurmagnsmæling.
Þá að lokum, vegna magnmælinga
er áríðandi að mjólkurmælarnir
sem notaðir eru við rörmjaltakerfin
séu réttir og er áríðandi að senda
þá til stillingar reglulega.
Þeir sem eru með „milkmas-
ter“ og brautakerfi eða láglínu-
bása verða að biðja sína þjónustu-
menn að leiðrétta mælana leiki
grunur á að þeir séu ekki réttir.
Það er í raun jafn mikilvægt
að magnmæling kúnna sé á réttu
róli eins og efnaniðurstöðurnar
vegna kynbótastarfsins.
Áríðandi þegar
tekin eru kýrsýni (einstaklingssýni)
Fjóstíran
Raddir kúabænda - naut.is
Kýrin Hjössa á Höskuldsstöðum
í Austur-Húnavatnssýslu var
nythæsta kýrin árið 2010 á svæði
Búnaðarsambands Húnaþings og
Stranda með 10.278 kg og lenti hún
í 35. sæti yfir landið hvað þennan
þátt varðar.
Þetta kemur fram í niðurstöðum
úr skýrsluhaldi nautgriparæktarinnar
fyrir árið 2010 og fjallað er um í nýj-
asta fréttabréfi BSH.
Þar kemur einnig fram að meðalnyt
á svæði sambandsins hækkaði á milli
ára og endaði í 5.190 kg/árskú sem er
þó aðeins undir landsmeðaltalinu sem
er 5.342 kg/árskú.
Nythæstu kýr á svæðinu:
Hjössa Höskuldsstöðum 10.278 kg.
Glöð Tjörn 10.057 kg.
Braut Tjörn 10.007 kg.
Flekka Brautarholti 9.920 kg.
Halla Brúsastöðum 9.667 kg.
Helena Hólabaki 9.437 kg.
Reynsla, Bessastöðum 9.227 kg.
Búkolla, Bessastöðum 9.210 kg.
Nettla, Búrfelli 9.162 kg.
Afurðahæstu búin á svæðinu:
Bessastaðir 6.643 kg.
30,6 árskýr.
Brúsastaðir 6.346 kg.
55,3 árskýr.
Steinnýjarstaðir 6.262 kg.
34,2 árskýr.
Syðri-Valdarás 6.205 kg.
22,2 árskýr.
Tjörn 6.200 kg.
32,2 árskýr.
Efstu bú eftir verðefnum:
Syðri-Valdarás 553 kg.
Brúsastaðir 503 kg.
Steinnýjarstaðir 471 kg.
Tjörn 470 kg.
Bessastaðir 464 kg.
Búnaðarsamband Húnaþings og Stranda
Hjössa nythæsta kýrin árið 2010
Kristján Gunnarsson
Mjólkureftirlitsmaður á Akureyri
Viðskipti með greiðslumark
Nautastöð Bændasamtakanna
veitir á hverju ári sérstaka við-
urkenningu fyrir þau naut sem
valin eru sem besta naut viðkom-
andi nautaárgangs. Nautin sem
nú fengu viðurkenningu voru úr
nautaárgöngum 2002 og 2003 og
voru viðurkenningar fyrir þau
veittar ræktendum þeirra á naut-
griparæktarfundi í Árhúsum á
Hellu nú í síðustu viku.
Besta nautið sem fætt var árið
2002 var Lykill 02003 frá Hæli II í
Skeiða og Gnúpverjahreppi undan
Kaðli 94017 og Skrá 267 sem var
undan Lista 86002. Afurðasemi
dætra Lykils er afbragðsgóð og
einkum skila kýrnar miklum pró-
teinafurðum. Þetta eru fremur bol-
grannar en sterkbyggðar kýr Dætur
hans hafa jafnframt mjög vel gerða
og vel setta spena auk þess sem
mjaltir og skap eru með því besta
sem gerist. Lykill hlaut því nafn-
bótina besta naut fæddra 2002.
Ræktendur Lykils eru þau Ari
Einarsson og Þórdís Bjarnadóttir.
Besta nautið sem fætt var árið
2003 var Gyllir 03007 frá Dalbæ
I í Hrunamannahreppi, undan Seif
95001 og Flugu 254 sem var undan
Soldáni 95010. Gyllir var því sam-
mæðra Glæði 02001 sem var eitt
af albestu nautum 2002 árgangsins.
Afurðasemi dætra Gyllis er góð bæði
hvað varðar afurðamagn svo og pró-
tein og fitu. Dætur hans eru mjög
myndarlegar með góða og sterklega
júgurgerð. Þá eru mjaltir dætra hans
frábærar og skap þeirra gott. Gyllir
hlaut því nafnbótina besta naut
fæddra 2003 en ræktendur hans eru
þau Arnfríður Jóhannsdóttir og Jón
Viðar Finnsson.
Á meðfylgjandi myndum má
sjá þau Ara Einarsson og Þórdísi
Bjarnadóttur og svo Arnfríði
Jóhannsdóttur ásamt Magnús B.
Jónssyni þegar þau tóku við viður-
kenningunum.
Bestu naut Nautastöðvar Bændasamtaka Íslands í
árgöngum 2002 og 2003
Magnús B. Jónsson, Þórdís
Bjarnadóttir og Ari Einarsson.
Magnús og Arnfríður Jóhannsdóttir.
Gyllir.
Lykill.