Fréttablaðið - 16.02.2012, Blaðsíða 9

Lífeyrissjóðakerfið bognaði
en brotnaði ekki í bylnum stóra
 Íslenska lífeyriskerfið er öflugt og traust þrátt fyrir
hrunið haustið 2008. Hrein eign lífeyrissjóða til greiðslu
lífeyris náði því strax árið 2009 að verða meiri en hún
var mest fyrir hrun og var í lok árs 2011 orðin tæplega
2.100 milljarðar króna.
 Hrein eign íslenskra lífeyrissjóða nam tæplega 124%
af landsframleiðslu árið 2010. Einungis í Hollandi var
hlutfallið hærra innan OECD.
 Lífeyrissjóðir verða að ávaxta eignir sínar svo þær svari
til skuldbindinga gagnvart sjóðfélögum þegar þeir
þurfa á lífeyri að halda. Fjárfestingar þurfa að vera eins
öruggar og kostur er.
 Stjórnir og stjórnendur lífeyrissjóðanna hafa yfirfarið
og endurmetið á sjálfsgagnrýninn hátt vinnubrögð
og vinnureglur við mat og eftirlit af margvíslegu tagi í
starfseminni, ekki síst varðandi fjárfestingar og siðferði.

 Fjárfestingakostir lífeyrissjóðanna nú eru því miður
of fáir og einsleitir til að teljist viðunandi. Það gengur
of hægt að koma efnahagslífinu hérlendis á skrið og
gjaldeyrishöftin koma í veg fyrir að lífeyrissjóðirnir geti
ávaxtað sitt pund erlendis á þann hátt sem ákjósanlegt
er til að dreifa áhættu og nýta álitlega kosti til fjár-
festinga.
Skýrsla nefndar um starfsemi lífeyrissjóða í aðdraganda
efnahagshrunsins er tilefni líflegra umræðna í samfélag-
inu um lífeyrissjóðakerfið, tilgang þess, stöðu og framtíð.
Málefnið varðar landsmenn alla og skýrslan skerpir sýn á
þá staðreynd að íslenska lífeyrissjóðakerfið í heild stóð
af sér hrunið þrátt fyrir að eignir lífeyrissjóða hafi rýrnað
mikið.
Tjón íslenskra lífeyrissjóða nam tæplega meðaltalstapi
lífeyrissjóða í OECD-ríkjum. Rétt er að minna á, hvorki
til að afsaka né réttlæta að neinu leyti að svo fór sem
fór, að Ísland er ekki eyland i efnahagslegum skilningi.
Sumir íslenskir lífeyrissjóðir urðu að bregðast við með
því að skerða lífeyrisréttindi og það ber að harma. Þessir
sjóðir höfðu reyndar áður aukið réttindi umfram vísitölu
neysluverðs í krafti góðrar ávöxtunar.
Einnig ber að nefna að verðtryggður lífeyrir úr líf-
eyrissjóðum hefur verið greiddur út frá upphafi efnahags-
kreppunnar og kjör lífeyrisþega verið varin sem því nemur.
„Varðandi stöðugleika kerfisins má líta til þess að þrátt fyrir að mikið áfall hafi riðið
yfir þá hlaut lífeyriskerfið þó ekki verri útreið en raun ber vitni og telja verður líklegt að
lífeyriskerfið geti staðið undir sér í framtíðinni.“
Katrín Ólafsdóttir lektor: Íslenska lífeyriskerfið og íslenskur þjóðarbúskapur. Viðauki II í 1. hefti úttektarskýrslu um lífeyrissjóðina bls. 159.
www.ll.is
Heimildir: Seðlabanki Íslands vegna 2011 (áætluð heildareign). Fjármálaeftirlitið vegna 1997-2010.
Meðaltal hreinnar raunávöxtunar lífeyrissjóða 1997-2011 er 3,3%.
Hrein raunávöxtun er ávöxtun umfram verðbólgu að frádregnum
rekstrarkostnaði sjóðanna. Heimild: Fjármálaeftirlitið og Landssamtök
lífeyrissjóða.
Allar tölur eru í milljörðum króna, á verðlagi hvers árs.