Fréttablaðið - 25.02.2012, Blaðsíða 16

16 25. febrúar 2012 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Atli Fannar Bjarkason (dægurmál) atlifannar@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
SPOTTIÐ
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
E
in af mikilvægustu ríkisstofnununum er Áfengis- og tób-
aksverzlun ríkisins. Hún hefur ekki bara einkarétt á að
selja okkur áfengar veigar, heldur passar hún líka að fólk
fái ekki ranghugmyndir um leið og það neytir þeirra eða
taki upp á einhverri vitleysu annarri en þeirri sem sjálfur
vínandinn kemur inn hjá því.
Þannig á ÁTVR samkvæmt reglum að gæta þess að myndmál og
texti á flöskum og dósum hvetji ekki til áfengisneyslu, innihaldi
gildishlaðnar eða ómálefnalegar upplýsingar, særi blygðunarkennd
eða brjóti á annan hátt gegn almennu velsæmi, „m.a. með skír-
skotun til ofbeldis, trúar, ólöglegra fíkniefna, stjórnmálaskoðana,
mismununar, refsiverðrar háttsemi o.s.frv.“
ÁTVR hefur sinnt eftirlitshlut-
verkinu með sóma undanfarið.
Þannig hefur stofnunin bannað
bjór með áletruninni „drekkið
í friði“ og líka bjórtegund sem
kölluð var Heilagur papi og var
með óviðeigandi mynd af munki
á miðanum. Þá sýndi stofnunin
þá samfélagslegu ábyrgð að
banna eplamjöð með myndum af berum kvenmannsleggjum og
kom í veg fyrir að rauðvín sem ber nafn rokkhljómsveitarinnar
Motörhead yrði tekið í sölu, enda hvetur sveitin til fíkniefnaneyzlu,
stríðs og óábyrgs kynlífs, segir ÁTVR.
Umboðsmaður Alþingis segir reyndar að ÁTVR hafi ekki mátt
banna papa-bjórinn og fjármálaráðuneytið hafi líka blandað sér
í málið með ómálefnalegum hætti. Merkilegt hvað sá embættis-
maður er eitthvað úr tengslum og getur tuðað um aukaatriði eins
og tjáningar- og atvinnufrelsi í stjórnarskránni þegar mest ríður á
að Ríkið verndi áfengisneytendur fyrir guðlasti og dónaskap.
ÁTVR þarf hins vegar að gera miklu betur. Alls konar vara sem
uppfyllir ekki skilyrði reglnanna hefur sloppið í sölu, líklega áður
en þær voru settar. Þannig er selt hvítvín kennt við bláa nunnu, með
mynd af einni slíkri sem augljóslega brýtur gegn almennu velsæmi.
Sjálft nafnið getur misskilizt og allt er kórónað með því að kalla
drykkinn frúarmjólk. Ógeðslegt.
Vita Ríkisstarfsmenn heldur ekki hver hann var, þessi kafteinn
Morgan (Henry Morgan, 1635-1688), sjóræningi sem gerði strand-
högg víða við Karíbahafið, brenndi heilu borgirnar, bar ábyrgð á
fjöldanauðgunum, gíslatöku og fjárkúgun? Eða Giuseppe Galliano
(1846-1896), hershöfðinginn sem braut Erítreu með ofbeldi undir
Ítalíu á nítjándu öld? Og hvað um Napoleon Bonaparte (1769-1821),
með öll sín mannslíf á samvizkunni? Margar sortir af koníaki sem
við hann eru kenndar eru til sölu í Ríkinu. Þessir gaurar sungu sko
ekki bara um stríð, ofbeldi og mismunun, þeir hrintu því í fram-
kvæmd.
Bjórtegundina Delirium Tremens, sem útleggst áfengisæði,
selur ÁTVR í fjögurra flaskna gjafapakkningu ásamt ósmekklegu
glasi með mynd af bleikum fíl, þekktu tákni ofskynjananna sem
eru afleiðing ofdrykkju. Hvetur þetta til ábyrgrar neyzlu áfengis?
Þessum pistli má ekki ljúka án þess að nefna þau tilmæli sem er
að finna á ótal áfengisflöskum í hillum Ríkisins, að drykkurinn sé
borinn fram kaldur. Það hvetur klárlega til áfengisneyzlu.
Stjórnendur ÁTVR þurfa augljóslega að taka sér tak og tryggja
að vöruúrvalið fari eftir reglum, taki mið af heilsu og velferð við-
skiptavinanna og verndi þá fyrir eigin fáfræði, heimsku og dóm-
greindarskorti. Sorann burt úr hillunum!
ÁTVR þarf að sinna eftirlitshlutverki sínu betur:
Sorann úr hillunum!
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Skiptar skoðanir virðast vera um hvort bera á texta stjórnlagaráðs undir þjóð-aratkvæði samhliða forseta-
kosningum á sumri komandi. Einn
af höfundum textans segir að þeir
sem andmæla því líti svo á að þjóð-
in sé of heimsk til að fjalla um svo
flókin mál.
Í reynd víkur þessu alveg öfugt
við. Með réttu ber að líta svo á að
það sé vanvirðing við þjóðina að
leggja mál í dóm hennar ef þau
eru ekki nægjanlega vel undirbú-
in. Ef ágreiningsefni er ekki lagt
með nægjanlega skýrum hætti
fyrir dómstóla er það ekki tekið til
dóms. Enginn heldur því fram að sá
háttur sé hafður
á vegna heimsku
dómaranna.
Ástæðulaust
er að sýna dóm-
stóli þjóðarinnar
minni virðingu
að þessu leyti en
almennum dóm-
stólum. Þrætu-
bókarstílbrögð
um hitt hvort
þjóðin er vitlaus eða vitiborin koma
hugmyndum um nýja stjórnarskrá
ekkert við. Ákvörðun um þjóðar-
atkvæði byggist á mati á því hvort
álitaefnið er fullreifað eða vanreif-
að.
Í fyrra krafðist forsætisráðherra
þess að Alþingi tæki til afgreiðslu
frumvarp að nýjum fiskveiðistjórn-
arlögum áður en sérfræðingar sem
ríkisstjórnin sjálf hafði kallað til
gætu sagt álit sitt á efnahagslegum
áhrifum þess. Þjóðaratkvæði var
hótað ef þetta gengi ekki eftir. Öll
andmæli voru dæmd sem sérhags-
munaþjónkun við útgerðarmenn.
Það var aðeins vegna þess að jafn
gráum leik og málþófi var beitt að
álit sérfræðinganna fékk að líta
dagsins ljós. Eftir það datt engum
í hug að samþykkja frumvarpið.
Það reyndist andstætt þjóðarhags-
munum. Nú er stjórnarskrármálið
í sama farvegi.
Vitlaus eða vitiborin þjóð?
ÞORSTEINN
PÁLSSON
Þrjú ár eru frá því að ríkis-stjórnin lýsti yfir því að endurskoðun stjórnar-skrárinnar væri nauðsyn-
leg. Alþingi hefur haft hugmynd-
ir stjórnlagaráðs til skoðunar í
meira en hálft ár. Samt er staða
málsins sú að ríkisstjórnin hefur
ekki enn sagt eitt aukatekið orð
um það hvernig hún telur að
breyta eigi stjórnarskránni.
Þeir sem forystu hafa fyrir
málinu á Alþingi hafa sett lok
á efnislegar umræður um hug-
myndir stjórnlagaráðs. Þeir hafa
látið hjá líða að láta greina hug-
myndir þess. Ekki hefur verið
óskað eftir lögfræðilegu mati,
ekki stjórnmálafræðilegu mati og
ekki hagfræðilegu mati. Þá hefur
enginn þingflokkur tekið afstöðu
eða flutt eigin tillögur.
Forseti Íslands er sá eini sem
rætt hefur hugmyndir stjórn-
lagaráðs efnislega á Alþingi. Það
gerði hann við þingsetningu á
liðnu hausti. Þar taldi hann að
hugmyndir stjórnlagaráðs færðu
honum og eftirmönnum hans stór-
aukin völd. Flestir stjórnlaga-
ráðsmenn hafa andmælt þessari
túlkun. Margir lögfræðingar líta
svo á að forsetinn hafi nokkuð til
síns máls.
Hvað þýða þá hugmyndirn-
ar? Meirihluti Alþingis vill ekki
svara því. Hann hefur falið skrif-
stofustjóra Alþingis að segja
þjóðinni til um hvað í hugmynd-
unum felst. Skrifstofustjórinn
er mætur maður en hefur ekki
umboð til að túlka hugmyndir
sem Alþingi hafa borist og það
ekki tekið afstöðu til.
Þegar skrifstofustjórinn á að
skýra hvort þeir sem vilja texta
eins og forsetinn skilur hann eigi
að segja já eða nei er hætt við að
jafnvel þeim spaka manni vefjist
tunga um tönn. Hann verður þá
að snúa sér til Alþingis og biðja
um afstöðu þess. Þetta er þó ein-
faldasta álitaefnið af hundrað
en segir þá sögu eina að málið
er vanreifað. Það er vanvirðing
við þjóðina að leggja það þannig í
dóm hennar.
Vitibornir eða vitlausir þingmenn?
Þjóðaratkvæði í sumar snýst ekki um að færa stjórnar-skrárvaldið til fólksins. Ætlunin er aðeins að fá
óskuldbindandi álit á hugmyndum
sem verulegur vafi leikur á hvað
þýða í raun og veru. Eftir það getur
tvennt gerst:
Annað er að þingmenn taki niður-
stöðuna og túlki hana þá með sínum
hætti og endurskrifi textann. Hitt
er að þeir ómaki sig ekki á því held-
ur samþykki textann óbreyttan og
láti dómstólum eftir að ákveða hver
raunveruleg stjórnskipun er í land-
inu. Þetta heitir að spila með fólk
en á lítið skylt við hugmyndir um
að færa valdið til fólksins.
Eigi að færa þjóðinni vald í raun
og veru þarf Alþingi sjálft að gera
upp við sig hvernig stjórnarskrá
það vill fá. Það þarf að koma sér
saman um texta sem ekki er ágrein-
ingur um hvað merkir. Síðan þarf
Alþingi eða meirihluti þess að hafa
kjark til að leggja þann ávöxt eigin
dómgreindar í dóm þjóðarinnar.
Sjálf gildistaka stjórnarskrár-
innar verður þannig háð samþykki
fólksins í landinu. Þá reynir á þá
pólitísku leiðsögn sem þingmenn
buðu sig fram til að gegna og taka
laun fyrir. Er ástæðan fyrir klúðr-
inu sú að þingmenn þora ekki að
leggja dómgreind sína undir úrslita-
vald kjósenda?
Hví fær þjóðin ekki úrslitavald?
Kvennadeildar R-RkÍ 2012 verður haldinn í Setri, Grand Hótel
Reykjavík, Sigtúni 38, fimmtudaginn 8. mars kl. 18:00.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf
2. Kosning varamanns í stjórn
3. Önnur mál
4. Kvöldverður
5. Sigríður Víðis Jónsdóttir les úr bók sinni Ríkisfang: Ekkert.
Mjög áríðandi að tilkynna þátttöku í síma 545 0405, 545 0400
eða með tölvupósti: audur@redcross.is í síðasta lagi daginn fyrir
fundardag.
Stjórnin
Aðalfundur