Fréttablaðið - 25.02.2012, Síða 26

25. febrúar 2012 LAUGARDAGUR26
E
inhver spurði mig
um daginn hvort ég
væri kominn heim
til Íslands til að núll-
stilla mig. Sú lýsing
þykir mér ansi góð, en
fyrst og fremst finnst mér mikil-
vægt að koma heim öðru hverju
til að tengjast landi og þjóð, fjöl-
skyldunni og náttúrunni,“ segir
tónskáldið Atli Örvarsson sem
sest niður yfir kaffibolla með
blaðamanni í stuttu stoppi hér á
landi. Atli, sem hefur getið sér
gott orð fyrir kvikmyndatónlist
sína, meðal annars fyrir rándýrar
Hollywood-kvikmyndir, hefur búið
í Bandaríkjunum í nítján ár og þar
af fjórtán í sjálfri Borg englanna
sem hýsir draumaverksmiðjuna.
Hann kemur þó ekki aðeins
til Íslands þegar gloppur opnast
í þéttskipaðri stundarskrá tón-
skáldsins heldur reynir hann að
ferðast eins mikið og hann mögu-
lega getur til að komast í nýtt
umhverfi og öðlast innblástur.
„Þannig hleð ég sköpunarbatterí-
in. Reyndar er ég frekar ódug-
legur við að kanna mismunandi
heimshluta og enda nánast alltaf
í Suður-Evrópu og þá helst á Ítalíu
eða í Frakklandi. Sagan, arkitekt-
úrinn og lífsstíllinn heilla mig og
þar vinnur fólk til að lifa, en lifir
ekki til að vinna eins og í Banda-
ríkjunum. Ætli við Íslendingar
séum ekki einhvers staðar mitt á
milli, rétt eins og í landfræðileg-
um skilningi.“
Í smá snertingu við náttúruna
Hvað hefurðu haft fyrir stafni í
þessum skreppitúr til
Íslands?
„Ég heimsótti fjöl-
skylduna á heimaslóð-
ir á Akureyri og fór
í Bárðardalinn, þar
sem ég komst í smá
snertingu við náttúr-
una, þótt gaddfreðin
hafi verið og öll undir
snjó. Ég var líka að
hjálpa tónlistarmann-
inum Ólafi Arnalds
vini mínum með því
að stjórna hljómsveit-
arupptöku í Kalda-
lóns-sal Hörpu fyrir
nýjustu plötuna hans.
Ég gef mig reyndar
ekki út fyrir að vera
hljómsveitarstjóri,
en hef reynslu af því
að taka upp í svona
umhverfi og það er
ákveðin verkkunn-
átta sem fylgir slíkri
upptöku, ákveðin trix
sem lærast til að ná
sem bestum árangri á
sem stystum tíma. Svo skellti ég
mér á Edduverðlaunahátíðina, þar
sem ég var tilnefndur fyrir tónlist-
ina við kvikmyndina Eagle eftir
leikstjórann Kevin MacDonald.
Á svona samkomum má segja að
maður kynnist gömlum vinum,
fólki sem maður hefur ekki hitt í
fjöldamörg ár, og kynnist líka nýju
fólki. Það er gaman að fá innsýn í
þennan heim hér á Íslandi.“
Hefðirðu áhuga á að vinna við
íslenskar kvikmyndir?
„Já, mig dauðlangar til þess, og
í raun er það ekki spurning um
hvort heldur hvenær ég geri það.
Ég hef reyndar samið tónlist fyrir
stuttmynd sem Páll Grímsson, sem
býr líka í Bandaríkjunum, leik-
stýrði og heitir Pension Gengið.
En ég tæki hverju tækifæri til að
vinna hér mjög fagnandi.“
Sakna ekki sviðsins
Atli er fæddur árið 1970 og er
sonur hins landsþekkta tónlist-
armanns og harmonikkuleikara
Örvars Kristjánssonar. Atli hlaut
því eðlilega afar tónlistarlegt
uppeldi, lék upphaflega á tromp-
et með skóla-, sinfóníu- og lúðra-
sveitum en heillaðist af svuntu-
þeysum og öðrum hljómborðum
á unglingsárum. Árið 1986 stofn-
aði hann hljómsveitina Stuðkomp-
aníið ásamt Karli bróður sínum
og fleirum, sem vann Músíktil-
raunir árið eftir, og síðar lék hann
til lengri eða skemmri tíma með
Todmobile, SSSól og Sálinni hans
Jóns míns, lengst af þó með síðast-
nefndu sveitinni.
Í minningunni varstu lítið fyrir
að trana þér fram á þessum árum
í kringum 1990, þrátt fyrir að hafa
leikið með nokkrum af vinsælustu
hljómsveitum landsins. Er það rétt?
„Ég veit það ekki. Kannski velj-
ast ákveðnar manngerðir í ákveð-
in hlutverk innan hljómsveita og
hljómborðsleikararnir eru nánast
aldrei mjög áberandi. Karl bróðir
minn er til dæmis meira út á við
en ég, sem er töluvert hlédrægari.
Á hinn bóginn er ég mjög félags-
lyndur og mikill áhugamaður um
mannlegt eðli, en það hentar mér
betur að vinna bak við tjöldin og
ég hef afskaplega lítinn áhuga á að
vera uppi á sviði.“
Var það ástæða þess að þú kúpl-
aðir þig út úr bransanum og hófst
nám við Berklee-tónlistarháskól-
ann í Boston árið 1993?
„Já, að hluta til. Ég hafði spil-
að svo mikið og lengi opinberlega
og drukkið of mikið úr pottinum
þegar ég var ungur, rétt eins og
Steinríkur. Fólk spyr mig oft hvort
ég sakni þess, en ég svara því
hreinskilnislega neitandi. Ég fann
mig heldur aldrei nægilega vel í
því að semja popplög, auk þess sem
ég vildi herja á erlenda markaði
en fyrir því var ekki áhugi innan
þeirra sveita sem ég lék með. Ég
skipti því um gír og fór að gera
eitthvað allt annað. Ég
hafði lengi haft áhuga
á bíómyndum og kvik-
myndatónlist og strax
í fyrsta verkefninu
í skólanum varð ég
fyrir hálfgerðri vitr-
un eða köllun. Þessi
galdur sem verður
til þegar tónlist og
mynd koma saman,
og er miklu áhrifa-
meiri en summan af
þessu tvennu, heill-
aði mig strax og ég er
stórkostlega þakklát-
ur fyrir að hafa fund-
ið þessa fjöl.“
Gæfuspor að kynnast
Hans Zimmer
Tónskáldið lauk MA-
námi í kvikmynda-
tónlist frá Berklee í
Boston og flutti síðan
til Los Angeles þar
sem hann komst meðal
annars í læri hjá sjón-
varpsþáttatónskáldinu
Mike Post. Starfinu með Post þakk-
ar Atli öll þau tækifæri sem síðan
hafa boðist honum í Hollywood.
Varla hefur leiðin verið svo greið
inn í þennan erfiða og eftirsótta
bransa?
„Nei, alls ekki. Á köflum vissi
ég ekki hvað ég var að gera í Los
Angeles og var í peningavand-
ræðum eins og gengur. Einn Val-
entínusardaginn frétti ég að hægt
væri að vinna sér inn fé með því
að gerast blómasendill. Ég stökk í
það, enda skítblankur, en reiknaði
ekki með þessum miklu fjarlægð-
um í borginni og komst því yfir
mun færri sendingar en ég hélt.
Að frádregnum bensínkostnaði
þénaði ég líklega um fimm þúsund
krónur íslenskar yfir daginn. það
var frekar svekkjandi og líklega
lágpunkturinn, en það er hægt að
hlæja að þessu eftir á. Ég var svo
heppinn að fá fasta vinnu hjá Mike
Post og við vorum iðulega að semja
tónlist fyrir um 120 sjónvarpsþætti
á nokkrum mánuðum, sem eru und-
arlega mikil afköst. Ég skal vera
fyrstur til að viðurkenna að margt
af þessari tónlist var ekki ýkja
spennandi, en svona vinna kenn-
ir manni að semja hratt og skilja
kvikmyndagerð upp að ákveðnu
marki. Eftir nokkur ár með Post
starfaði ég sjálfstætt, gerði meðal
annars tónlist fyrir sjónvarpsþætti
og kvikmyndina Stuart Little 3, en
kynntist svo Hans Zimmer árið
2007. Það var mikið gæfuspor.“
Hinn þýski Hans Zimmer er eitt
af virtustu og afkastamestu kvik-
myndatónskáldunum í Hollywood
með yfir hundrað kvikmyndir á
ferilskránni, þar á meðal stór-
myndir á borð við Rain Man, The
Lion King, Gladiator og Inception.
Zimmer rekur einnig stórt tónlist-
arframleiðslufyrirtæki sem hýsir
fjölda hljóðvera og bauð Atla að
flytja sitt hljóðver til sín, sem sá
síðarnefndi þáði með þökkum.
Hvernig er að vinna með Hans
Zimmer?
„Það er algjör lúxus og í gegnum
hann hef ég meðal annars kynnst
yfirmönnum tónlistardeilda kvik-
myndavera, sem hefur leitt til
fleiri og stærri verkefna. Zimmer
vinnur gjarnan þannig að hann
semur mikið af stefjum, en svo er
hópur fólks í því að aðlaga stefin að
myndunum. Ég hef hjálpað honum
á þennan hátt með myndir eins og
Pirates of the Carribean 3 og Simp-
sons-bíómyndina og lært heilmikið.
Zimmer er mikill brautryðjandi og
hefur í raun hannað nýjar aðferðir
varðandi það hvernig kvikmynda-
tónlist er gerð með tölvum og
tækni.“
Draumurinn að rætast
Atli, sem sjálfur hefur samið tón-
list við Hollywood-myndir á borð
við Vantage Point með Dennis
Quaid og Forest Whitaker, Babylon
A.D. með Vin Diesel, Thick as
Thieves með Antonio Banderas og
Morgan Freeman og Season of the
Witch með Nicholas Cage á síðustu
árum, auk annarra verkefna, seg-
ist líta á starfið með Hans Zimmer
sem eins konar doktorsnám í kvik-
myndatónlist.
„Þetta doktorsnám hefur kennt
mér að starfið snýst 20% um tón-
list og 80% um sálfræði og pólitík
í Hollywood. Sem dæmi gerði ég
tónlistina við Babylon A.D. með
franska leikstjóranum Mathieu
Kassovitz. Í upphafi leyfði ég
honum að heyra helstu stefin sem
ég hafði samið og bjóst svo við að
hann myndi vilja fylgjast daglega
með framganginum, en hann hélt
nú ekki, sagðist hafa valið mig til
að gera tónlistina og ég ætti bara
að gera það. Kannski er þetta lýs-
andi fyrir franska vinnumenningu
og virðinguna fyrir listamann-
inum. Þú segir ekki ostagerðar-
meistaranum hvernig hann á að
búa til ostinn. En í Hollywood er
oftast heljarstór nefnd með putt-
ana í öllu, leikstjórinn, fjórir
framleiðendur, yfirmaður tónlist-
ardeildar myndversins, yfirmað-
ur hljóðversins og aðstoðarfólk
þeirra allra, og allir með sínar
skoðanir á því hvernig tónlistin á
að vera. Úr þessu verður oft mikil
málamiðlun og í raun held ég að
slík málamiðlun standi Hollywood
dálítið fyrir þrifum almennt. Til
dæmis er sífellt verið að endur-
gera myndir, frá Evrópu og fleiri
stöðum, sem lýsir greinilegri hug-
myndaþurrð og meðalmennsku.
Tökum til dæmis myndina The
Artist sem ég held að vinni Óskar-
inn fyrir bestu myndina núna um
helgina. Það eru engar líkur á að
bandarískur kvikmyndagerðar-
maður hefði fengið tækifæri til að
gera þögla og svarthvíta mynd af
þessari stærðargráðu.“
Áttu þér óskaverkefni?
„Það væri þá helst að prófa eitt-
hvað nýtt og ekki endurtaka mig.
Sjálfur horfi ég á mun listrænni
myndir í frítíma mínum en þær
sem ég vinn oftast við. Í raun
mætti segja að stefnan hjá mér sé
að vinna meira með evrópskum
leikstjórum. Ég hef fyrir reglu að
tala ekki um verkefni sem ekki er
búið að negla alveg niður, en það
er ýmislegt á döfinni í þeim efnum
og svo virðist sem ég gæti fljótlega
náð góðu jafnvægi milli Holly-
wood-mynda og smærri, listrænni
verkefna. Þannig gæti draumurinn
ræst.“
Ég hafði spilað
svo mikið og
lengi opinber-
lega og drukk-
ið of mikið
úr pottinum
þegar ég var
ungur, rétt eins
og Steinríkur.
Dauðlangar að vinna á Íslandi
Tónskáldið Atli Örvarsson hefur búið í Bandaríkjunum í nítján ár og samið tónlist við mýmargar Hollywood-kvikmyndir, sjón-
varpsþætti og fleira. Kjartan Guðmundsson ræddi við Atla um fortíðina í poppinu og hugmyndaþurrð í draumaverksmiðjunni.
JAFNVÆGI Atli Örvarsson segist vilja stefna í þá átt að taka að sér fleiri smærri og listrænni verkefni til mótvægis við Hollywood-
myndirnar sem hann hefur unnið við síðustu árin. „Þannig gæti draumurinn ræst,“ segir hann. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON