Fréttablaðið - 10.03.2012, Blaðsíða 36

10. mars 2012 LAUGARDAGUR36
M
eðan repúblik-
anar hafa borist
á banaspjótum
í forvali flokks-
ins fyrir for-
setakosningar í
haust, hefur Barack Obama Banda-
ríkjaforseti verið í nokkurs konar
aukahlutverki. Athygli almenn-
ings og fjölmiðla hefur beinst að
Mitt Romney, Newt Gingrich, Rick
Santorum og Ron Paul, auk hinna
mörgu sem hafa gengið úr skaftinu
frá því að baráttan fyrir útnefn-
ingunni hófst fyrir alvöru síðasta
haust. Síðustu vikur hefur Obama
þó lagt sífellt meiri áherslu á bar-
áttuna fyrir endurkjöri eftir þrjú
stormasöm og erfið ár.
Verkefnið sem bíður Obama er
erfitt, en margt þykir þó benda
til þess að hann muni á endanum
tryggja sér fjögur ár til viðbótar í
húsbóndastóli Hvíta hússins með
sigri í kosningunum í nóvember.
Von eða vonbrigði
Sá Barack Obama sem nú legg-
ur sín verk fyrir dóm kjósenda er
ekki sami frambjóðandinn og hreif
milljónir manna með sér á vængjum
vona og umbóta í aðdraganda hinna
sögulegu kosninga árið 2008.
Víst er að Obama hefur valdið
stórum hluta stuðningsmanna sinna
vissum vonbrigðum þar sem hann
hefur meðal annars verið gagnrýnd-
ur fyrir að hafa ekki lokað fangels-
inu í Guantanamo og verið of hallur
undir risafyrirtækin á Wall Street
í aðgerðum sínum. Í stað fyrirheita
munu verk hans og mat banda-
rísks almennings á stöðu mála ráða
hvernig fer.
Lengi vel blés ekki byrlega fyrir
forsetanum þar sem umbætur hans
á heilbrigðiskerfi landsins ærðu
repúblikana og fólk lengst til hægri,
auk þess sem efnahagsbatinn var
hægur og fátt sem benti til þess að
staðan færi að skána mikið.
Það hefur hins vegar breyst að
undanförnu en efnahagsmál verða í
forgrunni þegar kemur að kosning-
unum í nóvember.
Lykilmálin
Þrátt fyrir að hátt sé galað um
eldfim mál eins og fóstureyðing-
ar, hjónabönd samkynhneigðra og
þess háttar sýna niðurstöður skoð-
anakannana bersýnilega að Banda-
ríkjamenn munu horfa til efnahags-
mála þegar komið er í kjörklefann.
Fyrir utan áhyggjur af atvinnu-
leysi (sem mælist rúm átta prósent),
húsnæðismarkaði og skuldum heim-
ilanna er fjárlagahallinn og skulda-
söfnun ríkissjóðs fólki einnig ofar-
lega í huga.
Heildarskuldir ríkissjóðs eru
nú rúmlega 15.000 milljarðar dala
og munu aukast enn þar sem fyrir-
sjáanlegt er að halli verði í ríkis-
rekstri næstu árin.
Lausn þess vanda er svo annað
deilumálið því að á meðan vinstri
menn vilja hækka skatta, taka repú-
blikanar algerlega fyrir slíkt og
vilja fremur skera niður í útgjöldum
hins opinbera. Obama lagði til að
farið yrði bil beggja, en þingmenn
hafa ekki fundið sátt í þeim efnum.
Þá stendur Obama frammi fyrir
erfiðum málum á utanríkissviðinu,
meðal annars tengdum stríðunum
í Írak og Afganistan, kjarnorku-
vopnaeign Írans auk hinnar hefð-
bundnu pattstöðu í málefnum Ísra-
els, að ógleymdum samskiptum við
Kína sem eru vandkvæðum bundin
á flestan máta, meðal annars þar
sem Kína er stærsti einstaki hand-
hafi bandarískra ríkisskuldabréfa.
Drápið á Osama Bin Laden mun
hins vegar telja drjúgt með Obama
í þessum málaflokki.
Fábreyttir valkostir
Það sem vinnur einna helst með
Obama þessa stundina eru einmitt
andstæðingar hans. Þó að ekki sé
almenn ánægja með störf hans
sem forseta höfða valkostirnir sem
Repúblikanaflokkurinn býður upp
á svo sannarlega ekki til kjósenda.
Hin langa barátta repúblikana
um útnefningu flokksins hefur
snúist upp í keppni um að höfða
til hægri jaðarsins, mestu íhalds-
mannanna. Til dæmis saka þeir
Gingrich og Santorum Mitt Rom-
ney um að vera hentistefnuíhalds-
maður sem hafi fyrr á ferlinum
verið annarrar skoðunar en nú um
hin sígildu baráttumál sem minnst
var á hér að ofan.
Þessi stöðutaka utarlega á hægri
kantinum, eins mikilvæg og hún er í
forvalsferlinu, er hins vegar vart til
þess fallin að tryggja fylgi óákveð-
inna og óháðra sem nauðsynlegt er
til að sigra í forsetakosningum.
Romney er sigurstranglegastur
repúblikana sem stendur og kemur
best út í skoðanakönnunum gegn
Obama. Hann á þó enn töluvert í
land með að ná forsetanum og fylgi
þess síðarnefnda hefur verið að
aukast jafnt og þétt að undanförnu.
Obama loks fram í kastljósið
Frambjóðendur í forvali Repúblikanaflokksins hafa átt sviðið að miklu leyti síðustu mánuði, en Barack Obama forseti hefur nú
hafið endurkjörsherferð sína. Þorgils Jónsson kynnti sér komandi kosningabaráttu sem mun verða hörð og strembin. Obama þarf
nú að standa með verkum sínum á kjörtímabilinu, en sagan er jafnan hliðholl sitjandi forseta þegar kemur fram á kjördag.
BANDARÍSKA STJÓRNARSKRÁIN kveður á um að forseti sitji ekki lengur en
tvö kjörtímabil. Það var tryggt með stjórnarskrárbreytingu árið 1951, í forsetatíð
Harry S. Truman, en forveri hans í embætti, Franklin D. Roosevelt var kjörinn
fjórum sinnum. Síðan þá hafa þrír sitjandi forsetar verið felldir í kosningum:
GERALD FORD tapaði fyrir demókratanum Jimmy
Carter í kosningunum árið 1976. Ford var í afar erfiðri
stöðu eftir að hafa tekið við af Richard Nixon sem
hrökklaðist úr embætti tveimur árum áður. Raunar
er Ford eini maðurinn sem hefur gegnt embættinu
án þess að vera kjörinn forseti eða varaforseti því
að hann var áður skipaður varaforseti eftir að Spiro
Agnew hætti vegna spillingarmála.
JIMMY CARTER tapaði fyrir Ronald Reagan árið
1980, en vandræði Carters voru að miklu leyti tengd
utanaðkomandi vandamálum, til dæmis olíukrísunni
og byltingunni í Íran þar sem tugir Bandaríkjamanna
voru teknir í gíslingu. Þá var það ekki til að bæta
stöðu Carters að efnahagslífið var staðnað auk þess
sem leiðtogahæfileikar hans voru takmarkaðir og átti
hann því í erfiðleikum með að hvetja flokksmenn og
almenning til fylgis við málstað sinn.
GEORGE H. W. BUSH var gríðarlega vinsæll forseti
lengst af ferils síns, sérstaklega í kringum Flóabar-
dagann 1990 til 1991, en vandamál heima fyrir,
sérstaklega í efnahagsmálum voru mikill dragbítur á
Bush. Atvinnuleysi, stöðnun og gjaldþrot fyrirtækja
voru þjóðinni þungbær og skattahækkanir, þvert á
fyrri kosningaloforð kostuðu hann fylgi meðal flokks-
bræðra sinna. Allt þetta varð til þess að sá í akur Ross
Perots sem tók mikið af fylgi Bush í kosningunum árið
1992 og varð það til að tryggja Bill Clinton sigur.
■ EKKI Á VÍSAN AÐ RÓA FYRIR SITJANDI FORSETA
Demókratinn Grover Cleveland
er eini forsetinn sem hefur verið
kjörinn aftur eftir að hafa tapað
kosningum.
Cleveland var fyrst kosinn for-
seti árið 1884 og sat sín fjögur ár.
Hann tapaði fyrir repúblikananum
Benjamin Harrison í næstu
kosningum, árið 1888, þrátt fyrir
að hafa fengið fleiri atkvæði, þar
sem Harrison fékk fleiri kjörmenn,
líkt og gerðist þegar George W.
Bush náði kjöri árið 2000. Fjórum
árum síðar sneri Cleveland aftur
og sigraði í kosningunum og er
þar með bæði 22. og 24. forseti
Bandaríkjanna. Hann féll hins
vegar í ónáð meðal eigin flokks-
manna sem tilnefndu William
Jennings Bryan árið 1896.
Einstök endurkoma
Grovers Cleveland
Þegar allt kemur til alls verður það þó eflaust þróun mála í
efnahagsmálum og atvinnulífi sem mun ráða úrslitum.
OBAMA Forsetinn stendur frammi fyrir
erfiðum málum á utanríkissviðinu,
meðal annars þeim sem tengjast stríð-
unum í Írak og Afganistan, kjarnorku-
vopnaeign Írans og málefnum Ísraels.
Þá hefur Romney átt í ímynd-
arvandræðum að undanförnu,
sökum gríðarlegra auðæfa sinna,
en lífsstíll hans og ýmis klaufaleg
ummæli um fátækt fólk, uppsagnir
og ágæti stórfyrirtækja eru talin
þess valdandi að almenningur nær
ekki að tengja sig við hann.
Þá varð mikið fjaðrafok þegar í
ljós kom fyrir stuttu að hann greiðir
aðeins um fimmtán prósenta skatt
af tekjum sínum á meðan meðal-
launamaðurinn greiðir um þrjátíu
prósent.
Línurnar eru farnar að skýrast
þar sem Romney hefur talsvert for-
skot, en flokkurinn útnefnir fram-
bjóðanda sinn opinberlega í lok
ágúst.
Fjármálin stóra málið
Það sem skiptir einna mestu máli
í langri og harðri kosningabaráttu
um gervöll Bandaríkin er fjármagn
og þar hefur Obama mikla yfir-
burði. Talið er að hann muni hafa
úr milljarði dala að spila þegar bar-
áttan kemst á fullt, meira en nokk-
ur frambjóðandi fyrr og síðar. Ekki
einu sinni Romney kemst nálægt
honum í þeim málum.
Í undanförnum kosningum hefur
sífellt meiri áhersla verið lögð
á harðar árásir á andstæðinga í
sjónvarpsauglýsingum, sem eru
afar dýrar, og ef marka má baráttu
milli repúblikana verður það sama
upp á teningnum í haust.
Veltur á endurreisninni
Þegar allt kemur til alls verður það
þó eflaust þróun mála í efnahags-
málum og atvinnulífi sem mun ráða
úrslitum. Ef Obama getur sannfært
kjósendur um að hann geti stýrt
landinu aftur á braut hagvaxtar og
til forystu í heimsmálum ætti hann
að eiga sigur vísan.
Staðan sem stendur er bæri-
leg þar sem atvinnulausum hefur
fækkað stöðugt síðustu mánuði og
spár gera ráð fyrir að hagvöxtur í ár
verði um 2,5%. Batinn er hins vegar
enn tiltölulega lítill í ljósi áfalla síð-
ustu missera og atvinnuleysistöl-
urnar eru mun hærri en ásættan-
legt þykir.
Stjórnmálasaga Bandaríkjanna
er afar hliðholl þeim sem sækist
eftir endurkjöri. Í þeim undantekn-
ingartilfellum sem sitjandi forseti
hefur tapað kosningum hefur það þó
jafnan verið vegna efnahagsvanda-
mála og vantrúar kjósenda á að við-
komandi hafi sannfærandi lausnir
fram að færa.
Obama er því í lykilstöðu, en
verður að sannfæra landa sína um
að hans leið sé sú rétta.
NORDICPHOTOS/AFP
Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is
– Afslátt eða gott verð?
GÆÐA MÁLNING
Deka Meistaralakk 70
Akrýllakk. hvítt. 1 líter
1.595
DekaCryl 7
Innimálning. 10 lítrar
5.490
Mako pensill 50mm
195
Deka Gólfmálning grá 3 lítrar
3.795
Bakki, grind og
2 stk 12cm
málningarrúllur
395
Hágæða sænsk málning
10% gljástig, verð 10L
5.290
allir ljósir litir
Aqua 25 innimálning á böð
4 lítrar
3.995
Deka Spartl LH. 3lítrar
1.595
Kletthálsi Reykjav.
Reykjanesbæ
Akureyri
Húsavík
Vestmannaeyjum