Fréttablaðið - 09.05.2012, Blaðsíða 41

13maí 2012
10
Á
ST
Æ
ÐU
R F
YR
IR Þ
VÍ AÐ ÞÚ ÆTTIR AÐ KAUPA ÁLFIN
N8
Illugi Jökulsson rithöfundur
fékk að skyggnast inn í fjöl-
skyldulíf rithöfundarins Eu-
gene O‘Neill þegar hann þýddi
leikritið Dagleiðin langa sem
sýnt er í Þjóðleikhúsinu. Við
þá vinnu segist hann fyrst og
fremst hafa hugsað um „hvað
þetta væri einstaklega ógæfu-
samt fólk allt, þessi grey. Þetta
var fjölskylda í heljargreipum
allrar mögulegrar óhamingju
sem við getum áttað okkur á
nú að stafaði ekki síst af því að
allt var þetta fólk upp til hópa
svæsnir fíklar bæði á brennivín, efni og
óhamingju þannig að ég var aðallega
að hugsa um hvað var óskaplega lítið
gaman hjá þessu fólki. Það var mesta
furða að það skyldi takast að gera úr
því svona skemmtilegt leikrit,“ segir Ill-
ugi Jökulsson.
Fjölskyldan er þrúguð
Dagleiðin langa er eittt frægasta og
magnaðasta fjölskyldudrama 20.
aldarinnar. Verkið er að einhverju
leyti sjálfsævisögulegt og skrifaði
Eugene O’Neill það rétt fyrir eða í
upphafi síðari heimsstyrj-
aldarinnar. Það var hins-
vegar ekki frumflutt fyrr en
nokkrum árum eftir and-
át hans, eða árið 1956.
Dagleiðin langa gerist á
miklum átakadegi í lífi Ty-
rone-fjölskyldunnar, hjóna
og tveggja uppkominna
sona þeirra. Fjölskyldan er
þrúguð af ægivaldi föður-
ins og áfengissýki og lyfja-
neysla varpa dimmum
skugga á öll samskipti. Í
fjölskyldunni eru fjórar
skemmdar manneskjur sem standa
máttvana gagnvart erfiðum aðstæð-
um og kunna engin ráð betri en að
ásaka hver aðra og brjóta hver aðra
niður á milli þess sem þær tjá ást
sína og umhyggju.
Illugi Jökulsson þýddi leikritið og
skrifar kynningu á höfundinum í leik-
skrá. Hann telur að leikritið gefi raun-
sanna mynd af áfengisdrykkju og
áhrifum hennar á fjölskylduna. „Höf-
undurinn fór ekkert í felur með það
að þetta var nánast eins og svipmynd
af degi í lífi hans eigin fjölskyldu. Það
var ekkert farið í felur með það. Í alla
staði var sagt frá raunverulegum at-
burðum og aðstæðum í lífi þessafólks
þannig að þetta er raunsæi eins og
það gerist allra naktast,“ segir Illugi.
Vildi bíða í áratugi
O‘Neill vildi að leikritið væri lokað inni
í nokkra áratugi því að honum fannst
efniviðurinn of viðkvæmur. Leikritið
var skrifað á þeim tíma þegar lítið var
vitað um orsakir alkóhólisma og fíkna
og það talið bera vott um persónuleg-
ar veilur að hafa fallið fyrir brennivíni
og dópi. Það var því viðkvæmt mál að
svipta hulunni af eigin fjölskyldulífi.
Þrátt fyrir að hann vildi að þetta yrði
ekki birt strax þá var hann ekki fela
að þetta fjallaði um hans eigin familíu
og að hann væri sjálfur ein persónan í
leikritinu,“ segir hann.
Illuga fannst skemmtilegt að vinna
við þýðinguna. Hann segir að leikritið
hafi verið langt en stytt heilmikið. Þetta
sé „hörkustykki“ sem gaman hafi verið
að þýða. Hann segist ekki hafa hugsað
í þaula þá kenningu sína að margir geti
verið fíknir í óhamingju en „ég er ekki
frá því að það geti verið raunin,“ segir
hann og bendir á að umræðan sé mun
opnari nú en um það leyti sem leikrit-
ið á að gerast fyrir 100 árum, nánar til-
tekið í ágúst 1912. Leikritið var skrifað
árið 1942 og hann segir að allt hafi ger-
breyst varðandi alkóhólismann og fjöl-
skylduna, bæði hvað megi tala um og
hvað menn skilji en samt sem áður sé
alltaf feluleikur og óhamingja í kring-
um alkóhólismann. Leikritið haldi
sínu gildi þrátt fyrir þessar breyting-
ar. Það verði ekki fyrr en eftir kannski
200 ár sem þroskinn og skilningurinn í
samfélaginu hafi náð því stigi að Dag-
leiðin langa eigi ekki lengur erindi til
fólks. -ghs
ðleikhúsið hefur gefið SÁÁ þrjár sýningar á verki Eugene O‘Neill, Þjó DAGLEIÐINNI LÖNGU. Fyrsta sýning er
nudaginn 3. júní, önnur sýning miðvikudaginn 6. júní og sú síðasta fimmtudaginn 7. júní. Miðaverðið rennur sun
ipt til Barna- og fjölskyldudeildar SÁÁ og verður hægt að kaupa miða í Von, Efstaleiti 7, eða í síma 530 7600.ósk
Styrktarsýning á
Dagleiðinni löngu
í Þjóðleikhúsinu
Dagleiðin langa
Þjóðleikhúsið hefur af rausnarskap sínum gefið SÁÁ þrjár sýningar á meistaraverki Eugene O’Neill; Dagleiðin langa. Fyrsta sýningin er
sunnudaginn 3. júní, sú næsta miðvikudaginn 6. júní
og sú síðasta fimmtudaginn 7. júní.
Leikritið fjallar
fjölskyldu sem
er þjökuð af
alkóhólisma.
Sagan gerist á
miklum átakadegi
í lífi Tyrone-
fjölskyldunnar, hjóna og tveggja uppkominna
sona þeirra. Fjölskyldan er þrúguð af ægivaldi
fjölskylduföðurins, og áfengissýki og lyfjaneysla
varpa dimmum skuggum á öll samskipti. Fjórar
skemmdar manneskjur sem standa máttvana
gagnvart erfiðum aðstæðum kunna engin ráð betri
en að ásaka hver aðra og brjóta hver aðra niður á
milli þess sem þær tjá ást sína og umhyggju.
Bandaríska fíknirannsóknastofnunin, NIDA,
hefur notað kafla úr þessu verki til að opna augu
heilbrigðisstétta fyrir því hvernig alkóhólismi
getur birst á mismunandi hátt og hversu illa hann
leikur fjölskyldur. Leikritið er því bæði meistaraleg
list en líka ótrúlega glögg mynd af sjúkdóminum
og birtingarmyndum hans.
Uppfærsla Þórhildar Þorleifsdóttur og frábær
frammistaða leikaranna; Arnar Jónssonar, Guð-
rúnar Gísladóttur, Hilmis Snæ Guðnasonar og Atla
Rafns Sigurðssonar, gera þessa sýningu að einni
betsu leiksýningu ársins.
Miðaverð er kr. 4.300 og rennur það óskipt til
Barna- og fjölskyldudeildar SÁÁ. Hægt er kaupa
miða í Von, húsi SÁÁ við Efstaleiti eða í gegnum
síma 5307600 (miðarnir verða þá afhentir við
dyrnar á sýningardegi).
Þetta er einstakt tækifæri fyrir áhugafólk um
áfengis- og vímuefnavandann til að kynnast einu
besta listaverkiu sem fjallar um sjúkdóminn og
styrkja SÁÁ í leiðinni.
Miðvikudaginn 30. maí verður í Von Samtal um
alkóhólismann í Dagleiðinni löngu og þar mun
Þórhildur ræða um leikritið, Illugi Jökulsson um
höfundinn og hans alkóhólisma og Valgerður
Rúnarsdóttir um alkóhólisma persónanna.
Hver var O‘Neill?
Eugene O‘Neill lifði á árunum 1888 til 1953 og er talinn „fremsta leikskáld Bandaríkjanna. O‘Neill er eina bandaríska leikskáldið sem hefur fengið Nóbels-verðlaunin í bókmenntum og þau fékk hann árið 1936. Í verkum sínum tókst
hann á við stórar spurningar um manninn og tilvist hans og sýndi innsæi og ríka
tilfinningu fyrirhinu harmræna í lífinu. Honum tókst að móta nútímalegt og framsækið
leikhús,“ segir í leikskrá Dagleiðinnar löngu. Eugene O‘Neill skrifaði Dagleiðina
löngu árið 1941. Verkið var ekki frumflutt fyrr en að honum látnum árið 1956 og þá á
Dramaten í Stokkhólmi.
l
DAGLEIÐIN LANGA
Sagan gerist fyrir 100 árum
og segir frá dramatísku lífi
fjölskyldu sem er þrúguð af
alkóhólisma og áhrifum hans.
FJÖLSKYLDUSAGA
Nóbelsverðlaunahöfundurinn
Eugene O‘Neill hefur aldrei farið
í launkofa með að hann lýsir í
leikritinu sinni eigin fjölskyldu.
„Ég kaupi
hann af því
að það er
svo mikill
akóhólismi
á Íslandi að
mér finnst
þurfa að
styðja vel
við bakið á
SÁÁ. Þessi
sjúkdómur snertir hverja
einustu fjölskyldu og því finnst
mér ástæða til að styrkja þetta
málefni.“
Jóhanna Vigdís Arnardóttir
leikkona
„Mér þykir
mjög vænt
um það starf
sem SÁÁ
hefur viðhaft
frá því það
var stofnað.
Það hefur
skipt máli
fyrir mig
pesónulega
og þess
vegna kaupi ég álfinn.“
Guðrún Ágústa
Guðmundsdóttir,
bæjarfulltrúi í Hafnarfirði
„Ég kaupi
álfinn til
að leggja
frábæru
starfi lið.
SÁÁ hefur
um alllangt
skeið unnið
íslensku
samfélagi
ómetanlegt
gagn með
starfi sínu. Það ber að þakka.“
Kristján Þór Júlíusson
alþingismaður
„Það er
ósköp
einfalt. Ég
hef séð
hvað SÁÁ
hefur getað
hjálpað
mörgum af
þeim sam-
ferðamönn-
um mínum
sem hafa
ratað í vanda. Og í raun gefið
þeim nýjan aðgang að lífinu.“
Sigurður Svavarsson
bókaútgefandi
„Starf SÁÁ
er algjörlega
ómetanlegt
og það
minnsta
sem ég get
gert er að
kaupa einn
lítinn álf. Ég
á bæði vini
og aðstand-
endur sem
hafa fengið hjálp hjá SÁÁ og vil
leggja mitt af mörkum til að enn
fleiri fái hjálp.“
Erla Hlynsdóttir
fréttakona
AF HVERJU
KAUPIR ÞÚ
ÁLFINN?