Fréttablaðið - 01.06.2012, Blaðsíða 18

18 1. júní 2012 FÖSTUDAGUR
Allsherjar- og menntamála-nefnd hefur afgreitt til ann-
arrar umræðu með einróma
nefndaráliti frumvarp til laga
um menningarminjar. Þetta er
eitt af þessum litlu málum sem
komast ekki í fréttir og fáir láta
sig varða, eitt af tugum frum-
varpa sem verða afgreidd með
hraði og án mikillar, ef nokk-
urrar, umræðu á síðustu dögum
þingsins.
Slíkt vinnulag ætti ekki að
þurfa að vera vandamál því flest
mál sem liggja fyrir Alþingi eru
ekki þannig vaxin að þau varði
andstæða hagsmuni eða hug-
myndafræði. Mál eins og þetta
snúast fremur um einstaka hluta
af gangverki samfélagsins þar
sem einu hagsmunirnir eru fyrst
og fremst að gangverkið virki,
gangi eins smurt og kostur er.
Um slík mál á að vera hægt að
ná sátt. Það er ekki bara einhver
væmni að biðja um það því sáttin
er forsenda virkninnar. Án henn-
ar hætta hlutirnir að virka eins
og þeir eiga að gera. Þess vegna
skyldi maður ætla að það væri
ástæðulaust að taka neina áhættu
með þetta nema brýna nauðsyn
bæri til. En saga frumvarpsins
um menningarminjar, sannarlega
eins af minnstu og saklausustu
kimum gangverksins, sýnir að
hvorki sátt né skilvirkni eru efst
í huga þeirra sem um það véla.
Frumvarpið, sem varð til í laun-
helgum menntamálaráðuneytis-
ins án þess að við sem vinnum
með íslenskar menningarminjar
hefðum af því mikinn pata, var
fyrst lagt fram á síðasta þingi.
Fjölmargir aðilar sendu inn á
annað hundrað athugasemdir,
mjög margar um sömu atriðin
með tillögur í sama dúr. Frum-
varpið dagaði uppi í mennta-
málanefnd en var lagt fram
aftur á yfirstandandi þingi efnis-
lega óbreytt. Það kom okkur sem
höfðum sent inn athugasemdir
á óvart að ráðherra skyldi ekki
nýta sér að neinu leyti þær fjöl-
mörgu athugasemdir sem bárust,
sérstaklega af því að þær vörð-
uðu flestar tæknileg og fagleg
mál fremur en stefnu eða stjórn-
skipulag.
Við ákváðum því að breyta um
aðferð og úr varð sameiginleg
umsögn beggja fagfélaga forn-
leifafræðinga, Fornleifaverndar
ríkisins, Húsafriðunarnefndar,
íslensku ICOMOS nefndarinnar
og námsbrautar í fornleifafræði
við Háskóla Íslands. Þessi félög
og stofnanir, sem endurspegla svo
gott sem alla sem vinna að þess-
um málaflokki á Íslandi, komust
að sameiginlegri niðurstöðu um
tillögur að víðtækum breytingum
á frumvarpinu. 16 aðrar umsagn-
ir bárust með athugasemdum
sem, eins og í fyrra skiptið, hníga
að stórum hluta að sömu atriðum
með áþekkum tillögum til úrbóta.
Það er skemmst frá því að
segja að allsherjar- og mennta-
málanefnd tók ekki mark á einni
einustu athugasemd. Í tillögu
nefndarinnar eru aðeins orða-
lagsbreytingar sem litlu muna. Ég
átti ekki von á að allar okkar góðu
hugmyndir hlytu hljómgrunn, en
ég hafði hins vegar ekki hug-
myndaflug til sjá fyrir hvernig
væri hægt að hunsa fullkomlega
og algerlega allt sem allt fagfólk
á þessu sviði hafði um málið að
segja, alla þeirra reynslu og þekk-
ingu og allar þeirra góðu ábend-
ingar og hugmyndir.
Ég skil það ekki enn og ég skil
ekki heldur tilganginn, því þetta
er sama fólkið og á að starfa eftir
þessum lögum og vinna málefn-
inu brautargengi. Hvaða tilgangi
það þjónar að sýna því slíka fyrir-
litningu, ofan á að ætla að sam-
þykkja meingallað frumvarp
sem getur ekki leitt til annars
en vandræða og úlfúðar, er ofar
mínum skilningi.
Þetta er hins vegar auðvelt að
laga. Í þessu máli er lítill efnis-
legur ágreiningur og ekkert sem
ekki er hægt að ná samstöðu um
ef fólk nennir að tala saman. Ég
hvet Alþingi til að vísa frumvarpi
til laga um menningarminjar
aftur til nefndar og nefndina til
að reyna í alvöru að búa til laga-
texta sem hægt verður að vinna
eftir og eflir þennan málaflokk
fremur en að draga úr honum
mátt.
Hvers vegna að vanda sig þegar
hægt er að gera hlutina illa?
Ég á ekki í deilum við nokk-urn mann um Landsspítala/
háskólasjúkrahús – og ætla mér
það ekki. Ég hef bara spurt nokk-
urra spurninga – en fátt verið um
svör. Í grein Jóhannesar Gunn-
arssonar er miklu rými varið í
að vitna í meira en tveggja ára-
tuga gömul ummæli mín – en svör
engin gefin. Í síðari grein sinni
vísar hann spurningu einfaldlega
frá sér. Í greinum Ólafs Baldurs-
sonar og Kristjáns Erlendssonar
er álíka miklu rými varið í að ræða
gæði íslenska heilbrigðiskerfisins
og Lsp. Ég spurði ekki um það.
Það veit ég. Þessi viðbrögð eru
hins vegar dæmigerð um viðbrögð
Íslendinga þegar þeir eru beðnir
um að ræða kjarna máls. Málum
drepið á dreif.
Af hverju spurt?
Af hverju er spurt? Um margra ára
skeið hafa ekki verið til fjármun-
ir til nauðsynlegs viðhalds á bygg-
ingum Lsp. Sumir hlutar þeirra
halda hvorki vatni né vindi. Dýr en
bráðnauðsynlegur tækjabúnaður
er kominn langt fram yfir áform-
aðan endingartíma – en hvorki
hægt að endurnýja né kaupa nýtt.
Starfsfólki hefur stórum fækk-
að vegna fjárskorts, yfirvinna
bönnuð og dregið hefur stórlega
úr þjónustu með tímabundnum og
varanlegum lokunum – nú síðast á
Grensásdeild. Forstjóri Lsp segir
sjálfur að grunnþjónustu spítal-
ans sé í hættu stefnt. Þegar svo er
ástatt um fjárhag þjóðarinnar er
tilkynnt að til standi miklar bygg-
ingaframkvæmdir við nýjan spít-
ala sem allt eigi að fjármagna með
lánum! Núverandi stjórnunarkyn-
slóð ætlar að byggja. Komandi
stjórnunarkynslóðir eiga að borga!
Er ekki hverjum og einum
sanngjörnum manni ljóst, að við
þessar aðstæður hljóta að vakna
spurningar um hvað vera eigi í
kassanum. Yfir hvað er verið að
byggja?
Vita en vilja ekki svara
Læknarnir þrír vita nákvæmlega
hve mikils fjár er vant til þess
að hægt sé að sinna í hinni nýju
byggingu með fullnægjandi hætti
þeirri þjónustu, sem Lsp berst
við að viðhalda í dag. Hvað þarf
til þess af nýjum tækjum og bún-
aði, hvað um þann mannskap, sem
spítalinn hefur misst vegna fjár-
skorts en þarf á að halda og hve
mikið rekstrarfé vantar sem ekki
hefur fengist í dag? Er það trú-
verðugt að til standi að búa hið
nýja húsnæði sömu úr sér gengnu
tækjum og Lsp þarf að sætta sig
við og að mannskapurinn verði
áfram jafn takmarkaður, vinnu-
álagið illbærilegt og öll yfirvinna
bönnuð?
Í lögum um heilbrigðisþjónustu
frá 2007 segir, að Lsp/háskóla-
sjúkrahús eigi að sinna því sem
næst öllum sérgreinum í læknis-
og hjúkrunarfræðum sem spítal-
inn gerir ekki í dag eins og þeir
Ólafur og Kristján benda rétti-
lega á. Læknarnir þrír hljóta að
vita hvort í byggingaáformunum
sé ráðgert að bæta fleiri sérgrein-
um læknisfræði við verksvið Lsp
og þá hvað þarf til þess af viðbót-
arbúnaði og viðbótarmannskap og
hvaða viðbót í rekstrarfjárfram-
lögum.
Í sömu lögum segir að Lsp/
háskólasjúkrahús eigi svo að sjá
fyrir þörfum um menntun sér-
fræðinga, í sem flestum greinum
læknis- og hjúkrunarfræða, en
sú menntun er nú sótt til útlanda,
kostuð af erlendum þjóðum og
veitt á háskólaspítulum milljóna-
þjóða þar sem nægilega mörg
flókin og erfið úrlausnarefni bjóð-
ast til þess að unnt sé að þjálfa
sérfræðinga til þess að fást við
flóknustu viðfangsefni sinnar sér-
greinar. Slíka aðstöðu býður Lsp
ekki. Læknarnir þrír hljóta hins
vegar að vita hvort þrátt fyrir það
sé ætlunin að hefja þar sérfræði-
nám í einhverjum og þá í hvaða
nýjum sérgreinum læknisfræði
eins og kveðið er á um í lögunum
frá 2007. Hvað þurfi til þess og
hvað það kosti.
Vísar frá sér
Öllum hlýtur að vera ljóst, að í
jafn viðamiklum áformum og fel-
ast í byggingu nýs Landspítala
hljóta að felast áform um breyt-
ingu og uppstokkun á sjúkrahúsa-
þjónustu á Íslandi. Spítalanum
hlýtur að vera ætlað að sjá um
a.m.k. flestar þær aðgerðir, sem
nú eru stundaðar á öðrum sjúkra-
húsum á landsbyggðinni. Jóhannes
Gunnarsson vísar hins vegar þess-
ari spurningu frá sér. Vill að ráðu-
neytið svari. Hvers vegna? En
gott og vel. Þá væntanlega svarar
það – mér og Jóhannesi. Er nokk-
ur áhætta fólgin í því að opna
umræðu um málið á grundvelli
fyrirliggjandi gagna?
Þetta eru spurningarnar, sem
ég hef spurt en ekki fengið svar
við. Jóhannes hefur boðið mér að
koma á fund þeirra Lsp-manna. Ég
þakka gott boð. Vænti þá þess að
fá svörin við spurningum mínum
þar – en ekki frásagnir um eitt-
hvað allt annað.
Enn um Landspítalann
Framsækin
fjárfestingaáætlun
Nýlega kynnti ríkisstjórnin nýja og framsækna fjárfest-
ingaáætlun. Áætlunin er liður í
nýrri sókn eftir efnahagshrunið
og þær hremmingar sem þjóð-
in hefur mátt þola eftir áratuga
stjórnartíð sjálfstæðis- og fram-
sóknarmanna. Samkvæmt henni
munu 39 milljarðar króna leiða
til fjárfestinga og framkvæmda
fyrir 88 milljarða króna. Tugir
milljarða munu þar með flæða
um lífæðar samfélagsins og
glæða bæði atvinnu og hagvöxt.
Það vakti raunar athygli mína
þegar málið var fyrst kynnt, að
einmitt þá stóð yfir harðvítugt
málþóf í þinginu af hálfu gömlu
íhaldsflokkanna tveggja, Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknar-
flokks, gegn því að þjóðin fengi
áframhaldandi aðkomu að endur-
skoðun stjórnarskrárinnar og
gegn því að þjóðin fái að kjósa um
tillögur stjórnlagaráðs í haust.
Já, á sömu stundu og ríkisstjórn-
in var að kynna sína metnaðar-
fullu fjárfestingaáætlun fyrir
Ísland – áætlun byggða á vand-
aðri stefnumótun, framtíðar sýn
og traustri fjárhagsstjórn – stóðu
íhaldsflokkarnir í sinni niður-
rifspólitík og málþófi. Sjaldan
ef nokkru sinni höfum við fengið
gleggri mynd af þeim mun sem
er á niðurrifs- og uppbyggingar-
stjórnmálum en einmitt þá.
Fjárfestingaáætlunin er
afrakstur forsjálni í ríkisfjár-
málum. Hún er möguleg vegna
þess að við sjáum nú fram á
drýgri tekjur ríkissjóðs í formi
auðlindagjalda en einnig vegna
eignasölu á hlut ríkisins í bönk-
unum. Þeir fjármunir sem varið
verður til margvíslegra verkefna
samkvæmt áætluninni munu
skila sér:
■ Til uppbyggingar á innviðum
þess, t.d. með stórum samgöngu-
framkvæmdum.
■ Til samfélagslegra verkefna
í almannaþágu, verkefna sem
hleypa lífi í atvinnulífið allt og
byggðir landsins.
■ Til eflingar rannsóknum og
tækniþróun, sóknaráætlunum
og atvinnuþróun.
■ Til eflingar græna hagkerf-
inu, ferðaþjónustunni og skap-
andi greinum.
Grunnurinn að áætluninni
er stefnumótun ríkisstjórnar
Jóhönnu Sigurðardóttur – ríkis-
stjórnar jafnaðarmanna og
félagshyggjufólks sem hefur
það einbeitta markmið að koma
þjóðinni út úr þeirri kreppu sem
hrunstefna Sjálfstæðis- og Fram-
sóknarflokks leiddi yfir samfé-
lagið. Hún er smíði velferðar-
stjórnarinnar sem hefur ekki
unnt sér hvíldar við að endur-
reisa íslenskt samfélag, verja
hér velferð, auka jöfnuð og glæða
atvinnulíf og almenn lífskjör –
stjórnarinnar sem hefur getið
sér orð á alþjóðavettvangi fyrir
árangur í þeim efnum (þó að hér
heima leggist margir á eitt til að
þegja það í hel).
Nái þessi fjárfestingaáætlun
fram að ganga munu skapast
fjögur þúsund störf og staða rík-
issjóðs batna um allt að 20 millj-
arða á þremur árum.
En það sem mest er um vert
er þó sú bráðnauðsynlega upp-
bygging innviða sem nú getur átt
sér stað með flýtingu stórfram-
kvæmda á borð við jarðgöngin
fyrir vestan og austan. Ekki síst
skiptir þetta máli fyrir Vestfirði
þar sem byggðirnar hafa orðið
fyrir sárum búsifjum undan-
farna áratugi, að verulegu leyti
vegna hins óréttláta kvótakerfis
sem hefur sannarlega tekið sinn
toll og valdið alvarlegri byggða-
röskun víða. Þann halla er löngu
tímabært að bæta, því ekki var
það gert í stjórnartíð Sjálfstæðis-
og Framsóknarflokks hér fyrr á
árum, á velmegunar- og góðæris-
tímanum þegar þessir tveir
flokkar fóru ekki aðeins með
landsstjórnina, heldur stjórnuðu
nánast öllum sveitarfélögum
landsins með meirihlutasam-
starfi sín á milli.
Þess skal getið sem gott er: Það
skiptir máli hverjir stjórna – það
skiptir máli hvernig er stjórnað.
Og það er aldrei mikilvægara en
í efnahagsþrengingum að hafa
jafnaðar- og félagshyggjumenn
við stjórnvölinn.
Fjármál
Ólína
Þorvarðardóttir
alþingismaður
Menning
Orri
Vésteinsson
prófessor í
fornleifafræði
Nýr Landspítali
Sighvatur
Björgvinsson
fv. ráðherra
Forstjóri Lsp segir sjálfur að grunnþjón-
ustu spítalans sé í hættu stefnt. Þegar svo
er ástatt um fjárhag þjóðarinnar er til-
kynnt að til standi miklar byggingaframkvæmdir við
nýjan spítala sem allt eigi að fjármagna með lánum!
Sjaldan ef nokkru sinni höfum við
fengið gleggri mynd af þeim mun sem
er á niðurrifs- og uppbyggingarstjórn-
málum en einmitt þá.
Krakkasíðan er í
helgarblaði Fréttablaðsins
krakkar@frettabladid.is
Hin tíu ára bandaríska leikkona
Chloe Lang elskar að leika sér í
boltaíþróttum, syngja og dansa.
Hún smellpassar því í sitt nýja
hlutverk sem Solla stirða í sjón-
varpsþáttunum um Latabæ.