Fréttablaðið - 02.06.2012, Qupperneq 28

2. júní 2012 LAUGARDAGUR28
H
vers vegna ég er
á sjó? Eiginlega
af því mér finnst
það gaman. Ég
var á verkfræði-
stofunni Hönnun,
sem nú er hluti af Mannviti, mjög
fínum vinnustað en fannst starf-
ið bara skelfilega leiðinlegt. Gat
hreinlega ekki vaknað á morgnana
til að sitja við tölvu og stimpla inn
einhverjar tölur. Ákvað þá að prófa
eitthvað sem væri eins ólíkt þeirri
vinnu og ég gæti fundið, meðan
ég fyndi út hvað ég vildi fara að
gera næst. En svo finnst mér þetta
ennþá gaman og er bara föst í því,“
segir Sunna Viðarsdóttir, verk-
fræðingur og nú háseti á línuskip-
inu Fjölni sem Vísir í Grindavík
gerir út. Hún bætir því við að flest-
um hafi fundist hún frekar klikk-
uð þegar hún svissaði yfir, enda
hafði hún þá lokið BS námi í bygg-
ingarverkfræði. „Mér þótti námið
líka leiðinlegt en fannst samt að ég
yrði að klára það sem ég hefði byrj-
að á. Þegar maður velur sér fag í
háskólanum þá þykist maður vera
að ákveða framtíðarstarfið og það
var frelsandi tilfinning þegar ég
áttaði mig á því að ég gat hætt. Ég
þyrfti ekki að eyða lífinu í eitthvað
sem mér leiddist.“
Ekki úr sjómannsfjölskyldu
Þar sem hátíð sjómanna er fram-
undan er Sunna komin til síns
heima í borginni og hittir blaða-
mann við Reykjavíkurhöfn. Þang-
að brunar hún á línuskautum úr
Bryggjuhverfinu, gegnum Elliða-
ár- og Fossvogsdal, Skerjafjörð og
Seltjarnarnes svo ljóst er að hún
hefur ekki bara krafta í kögglum
heldur líka í fótum. Hún kveðst
alin upp í Breiðholtinu og ekki í
kringum neina sjómenn. „Afi minn,
Bragi Agnarsson, var stýrimaður
á Fossunum en það var fyrir mína
tíð. Aftur á móti fór bróðir minn
á sjó 2005, mér fannst það hljóma
spennandi og það hefur eflaust átt
stóran þátt í að mér datt þetta í hug
þegar ég vildi breyta til. Mamma
mín, Agnes Bragadóttir, er blaða-
maður og pabbi, Viðar Ágústsson,
kennari.“
Hékk með fisk á hakanum
Sunna byrjaði á sjónum haustið
2006, fyrst á ísfisktogara og líkaði
vel, síðan á frystitogara en það átti
ekki við hana. „Ég get alveg eins
verið í frystihúsi í landi,“ segir hún
ákveðin. Eftir eins og hálfs árs frí
frá sjómennskunni kveðst hún hafa
byrjað á Fjölni síðasta haust. Þar
felst starf hennar í ýmsu. „Á lögn-
inni er ég annað hvort á beitningar-
vélinni eða að lempa, sem er að sjá
til þess að línan fari ekki út öll í
flækju og passa að krókarnir séu í
réttri röð. Þegar við erum að draga
er ég annað hvort að stokka upp lín-
una, gogga og blóðga, slægja eða
ganga frá fiskinum niðri í lest.“
Skyldi ekki vera erfitt að inn-
byrða stærstu fiskana? „Jú, jú,
eftir langa fríið mitt í landi þurfti
ég hjálp við það. Var bara hang-
andi þarna með fisk á hakanum
og stýrimaðurinn kallaði: „Hjálpið
þið henni, það er stór fiskur á.“ Það
var alveg óþolandi, sérstaklega ef
ég var að beita öllum mínum kröft-
um og svo kom einhver og vippaði
fiskinum inn með annarri hendi.
Þetta er hætt núna.“ Hlæjandi. „En
það hallærislegasta við að byrja á
línunni var að ég hitti bara ekki í
fiskinn, það var alveg skelfilegt.
Nú finnst mér það ekkert mál. Puð
að slægja? Ekki þegar maður hefur
vanist því, þá er það bara vinna.
Maður svitnar ekki við að slægja
eins og á rúllunni eða í lestinni þar
sem er verið að ísa og raða. Það er
ágætis líkamsrækt.“
Aksjónin heillar
Það er einmitt aksjónin sem Sunnu
finnst heillandi við sjómennskuna
„Ég er búin að komast að því að
mér finnst skemmtilegra að starfa
Þetta er karllægt umhverfi.
Samt eru sjómenn miklu meiri
krútt en ég hélt.
Fjölnir SU 57 er 190 tonna skip
sem veiðir á línu á vegum útgerð-
arfyrirtækisins Vísis í Grindavík.
Samtals eru í áhöfn 21. Þar af eru
fjórtán manns um borð í einu sem
vinna á sex tíma vöktum. Skipið
er á veiðum viku í senn. Hver og
einn skipverji fer í þrjá róðra í beit
og einn í frí tvívegis og síðan tvo
róðra í beit og tvo í frí.
Tómstundum um borð er að
mestu varið við sjónvarpsáhorf
og tölvur, enda hefur aðstaðan til
þess gerbatnað á síðustu árum
með tilkomu gervihnattasambands
á miðunum umhverfis landið.
Svo taka menn með sér bækur að
heiman.
Voða erfitt að hneyksla mig
Það var viss frelsun fyrir Sunnu Viðarsdóttur að átta sig á því að þó hún væri verkfræðingur gæti hún unnið við eitthvað allt
annað, til dæmis gerst háseti á bát. Nú er hún á línuskipinu Fjölni og Gunnþóra Gunnarsdóttir hitti hana á bryggjunni.
SUNNA VIÐARSDÓTTIR „Ég hef verið á báti með bilað stýri í svo brjáluðu veðri að Veðurstofan varaði fólk við veðurofsanum og ráðlagði því að halda sig heima,“ segir hún.
FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
LÍFIÐ UM BORÐ
Á UPPSTOKKARANUM Sunna glaðbeitt
við vinnu sína.
við það sem ég þarf að hreyfa mig
við en að vinna bara með hausnum.
Það er margt erfitt við sjómanns-
starfið til að byrja með en svo verð-
ur það bara eðlilegt. Það er líka
eitthvað við það að vera úti á sjó.
Þegar ég leit til allra átta í fyrsta
túrnum mínum og sá ekkert nema
sjó þá fannst mér það alveg æðis-
legt. Líka að losna við áhyggjur og
stress í landi. Þetta er sú tilfinn-
ing sem ég fann fyrir í byrjun en er
ekkert að hugsa um dagsdaglega. Á
þessum árstíma, þegar fuglalíf er í
algleymingi, veðrið er gott og bjart
allan sólarhringinn er ótrúlega fal-
legt að vera á sjó. Ég tala nú ekki
um ef maður sér til lands, eins og
undanfarið þegar ég hef verið að
dást að Vestmannaeyjum og Mýr-
dalsjökli við sjóndeildarhringinn.“
Launin eru líka góð á sjón-
um. „Það skemmir auðvitað ekki
fyrir að hafa efni á að gera það
sem maður vill þegar maður er í
fríi,“ segir Sunna. Ástæðu þess að
fáar konur sækja sjóinn telur hún
einfaldlega þá að fólk líti á sjó-
mennsku sem karlastarf. „Þetta
er karllægt umhverfi. Samt eru
sjómenn miklu meiri krútt en ég
hélt. Sumir hafa þá mynd af þeim
að þeir séu tómir ruddar og ég var
vöruð við þeim í upphafi en svo eru
þeir bara hin mestu ljúfmenni. Ég
læt heldur engan vaða yfir mig og
það er voða erfitt að hneyksla mig.“
Sund og pitsa
Það er alls konar fiskur sem kemur
á línuna að sögn Sunnu. „Skipstjór-
inn verður reyna að leggja á rétt-
um stað til að fá þær tegundir sem
kvótinn býður upp á. Síðan ég byrj-
aði hefur allt gengið út á að forð-
ast þorskinn. Stundum kemur góð
lögn og við fyllum fullt af körum
en þá verðum við að færa okkur
því þorskurinn er of mikill. Það
er dálítið svekkjandi. Reyndar
var eitthvað verið að auka kvót-
ann núna svo vonandi þurfum við
ekki að flýja þann gula eins mikið.“
Spurð hvort alltaf sé brjálað að
gera um borð svarar hún. „Nei, alls
ekki. Þegar ekkert veiðist er ekk-
ert að gera nema drekka yfir sig
af kaffi.“
Sunna kveðst hafa verið að veið-
um allt í kringum landið enda hafi
Vísir ítök víða. „Þegar ég byrjaði í
haust vorum við að landa á Djúpa-
vogi, svo á Skagaströnd, Húsavík
og Þingeyri. Við stoppum stutt
á hverjum stað og fáum bara frí
meðan landað er úr bátnum. Rétt
náum að kíkja í sund og fá okkur
pitsu. Sums staðar er ekki hægt að
fá pitsu, þá borðum við bara á ein-
hverri bensínstöð. Mér finnst nátt-
úrulega best að koma til Grinda-
víkur því þá kemst ég heim og þá
stoppum við yfirleitt lengst. En ég
held að Djúpivogur hafi vinning-
inn af öðrum stöðum. Þar er sund-
laug sem er opin allt árið og svo er
góð pitsa og fín þjónusta á hótelinu
þar.“
Með bilað stýri í brjáluðu veðri
Þó Sunna hafi verið á sjó í mjög
vondu veðri telur hún sig ekki
hafa lent í háska. „Ég hef verið á
báti með bilað stýri í svo brjáluðu
veðri að Veðurstofan varaði fólk
við veður ofsanum og ráðlagði því
að halda sig heima. En þetta hefur
alltaf bjargast.“ Hún segir aldrei
farið í var á línu, það gerist frek-
ar á trolli því ekki sé hægt að toga
í mjög vondu. „Á línu er hægt að
draga í öllum veðrum og þá gera
menn það bara,“ segir hún og
kveðst aldrei hrædd. „Maður bara
treystir karlinum í brúnni. Skip
eru heldur ekkert að farast hægri
vinstri eins og í gamla daga.“ Henni
finnst ekki einu sinni erfitt að stíga
ölduna þó veltingur sé mikill. „Það
verður fullkomlega eðlilegt líka,“
segir hún. „Ég hef svo sem alveg
flogið á hausinn. Síðast í öðrum
túrnum eftir löngu pásuna mína.
Þá misreiknaði ég mig aðeins, tókst
á loft og skautaði á maganum út í
næsta vegg.“ Svo hefur hún alveg
sloppið við sjóveiki. „Þegar nýliðar
koma til okkar sem eru ælandi eins
og múkkar í byrjun, sé ég hvað ég
hef verið heppin.“
Á leið í Stýrimannaskólann
Nú er Sunna búin að vera á sjónum
af og til í sex ár og kveðst aldrei
hafa verið í vinnu jafnlengi án þess
að verða leið. Hún viðurkennir þó
að þegar mikið sé um að vera í
landi finnist henni fúlt að missa af
því. „Auðvitað koma líka tímar sem
ég íhuga hvort ég ætti ekki að koma
mér í land áður en verkfræðiprófið
verði algerlega úrelt. En sú hugsun
hefur aldrei enst lengi og nú er ég
að fara í fjarnám við Stýrimanna-
skólann í haust, það hlýtur að þýða
að ég ætli mér eitthvað að halda
áfram. Enda sem skipstjóri? Von-
andi, það kemur í ljós.“
Sunna vill sjá allan fisk fara á
markað. „Það er ekkert réttlæti í
því að þeir sem eiga bæði útgerð
og vinnslu geti borgað miklu minna
fyrir fiskinn en aðrir,“ segir hún
og kveðst vona að nýja kvótafrum-
varpið verði til þess að kvótinn
dreifist á fleiri hendur, þó kannski
sé hagkvæmast að reka risastórar
útgerðir. „Það er svo ósanngjarnt
að bara örfáir verði moldríkir af
veiðunum. Veiðigjaldið má samt
ekki vera þannig að það keyri allt
í þrot.“
Þó kvótakerfið sé kannski mein-
gallað þá finnst Sunnu mest um
vert að Íslendingar séu ekki að
ganga á neina stofna, öndvert
við aðrar þjóðir. „Sá hluti kerfis-
ins er alveg að virka.“ segir hún.
Kveðst þó taka eftir að oft sé langt
bil á milli þess sem skipstjórarn-
ir segja og þess sem Hafró held-
ur fram. „Ég held samt að enginn
sé að ljúga,“ segir hún. „Kannski
þarf bara að breyta rannsóknarað-
ferðum eitthvað. Það er svo margt
í hafinu sem við vitum ekkert um.“