Fréttablaðið - 02.08.2012, Blaðsíða 20

20 2. ágúst 2012 FIMMTUDAGUR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Atli Fannar Bjarkason (dægurmál) atlifannar@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is FÓLK OG SÉRBLÖÐ: Elín Albertsdóttir elin@365.is og Vera Einarsdóttir vera@365.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
HALLDÓR
E
ftir hrun hefur margt unnist í endurreisn hér á landi. Ekki
er þó laust við að sumum merkjum um bættan efnahag
fylgi blendnar tilfinningar. Þannig hefur krónan styrkst
mjög síðustu daga og er það að sjálfsögðu vel, svo fremi sú
styrking skili sér í lægra vöruverði. Þess sjást þó ekki enn
merki og er þá sama hvort horft er til nauðsynjavöru, neysluvarn-
ings eða eldsneytisverðs. En þá er í öllu falli örlítið hagkvæmara
að fara til útlanda.
Skuggi fellur þó á gleðina yfir
styrkingu krónunnar við tilhugs-
unina um að hana megi að öllum
líkindum þakka hertum tökum
Seðlabanka Íslands á framkvæmd
gjaldeyrishafta. Bankanum
gengur, að minnsta kosti tíma-
bundið, betur að takmarka flæði
gjaldeyris út úr landinu. Þá er innstreymi gjaldeyris vitanlega með
mesta móti núna, á háannatíma íslenskrar ferðaþjónustu.
Og hafandi reynsluna af sveiflum í gengi krónunnar þá hverfur
gleðin yfir styrkingu hennar nú næstum alveg þegar upp rennur
fyrir manni það ljós að vitanlega dragi úr gjaldeyrisinnstreyminu
þegar líður á haustið og líklega verði þeir sem þannig eru þenkjandi
ekki lengi að finna nýjar glufur í varnarmúr Seðlabankans til að
stelast með peninga úr landi. Þá segir reynslan manni að tíma-
bundin gengisstyrking hafi að mjög litlu leyti skilað sér í lægra
vöruverði og líklegast sé að þeir sem selja okkur hinum innfluttar
vörur noti næstu veikingu krónunnar sem fyrirslátt til að auka enn
á dýrtíð í landinu.
Meirihluti landsmanna virðist hins vegar kunna ágætlega við
þetta ástand og er það miður. Í öllu falli virðist ekki nema tiltölu-
lega litlum hluta landsmanna hugnast að leita raunhæfra leiða úr
úr þessari hringavitleysu gengissveiflna. Raunhæfu leiðinni fylgir
nefnilega aðild að Evrópusambandinu, stuðningur við gjaldmiðilinn
frá Seðlabanka Evrópu og upptaka evru þegar fram líða stundir.
Afar forvitnilegur var pistill Arthúrs Björgvins Bollasonar
í Spegli Útvarpsins í fyrradag um hvernig evrunni hafi fylgt
stöðug leiki í Þýskalandi. Benti hann á nýjar tölur efnahags-
stofnunar Þýskalands um hvernig laun í landinu hafi síðustu tvo
áratugi hækkað tveimur prósentustigum meira en almennt verðlag.
Hér þekkjum við hins vegar ekki annað en sveiflur í efnahag og
síhækkandi vöruverð.
Gjaldeyrishöftin kunna að hafa verið nauðsynleg til að forða
skaða í miðju hruni. Núna, á meðan ekki hefur verið mörkuð raun-
hæf framtíðarstefna í gjaldeyrismálum þjóðarinnar, eru þau hins
vegar merki um viðleitni stjórnvalda til að handstýra aðstæðum.
Heyrst hefur fleygt að ekki þurfi að furða sig á því að kínverskur
fjárfestir skuli vilja hefja hér starfsemi. Líkur sækir líkan heim
og líkast til eru kínversk stjórnvöld líka með puttana í hverju smá-
máli heima fyrir, jafnvel viðskiptum einkaaðila. Fjárfesting á
Grímsstöðum á Fjöllum og furðuleg framganga ráðamanna hér
sem endurspeglar fullkomið vantraust á öllu lagaumhverfi öðru, er
hins vegar smámál hjá óleystum gengisvandanum. Málin tengjast
hins vegar því í báðum endurspeglast óstöðugleiki, annars vegar
krónunnar og hins vegar pólitískur óstöðugleiki. Á þessum óstöðug-
leika þarf að ráða bót.
Efnahagsbata fagnað og glatað frelsi grátið:
Krónan styrkist
Óli Kristján
Ármannsson
olikr@frettabladid.is
SKOÐUN
Alvarlegar horfur í efnahagslífi fjöl-margra Evrópulanda eiga ekki síst
rætur sínar að rekja til þungrar skulda-
byrði og hallareksturs ríkissjóða. Margir
telja að komið sé að ystu mörkum þess
sem viðkomandi ríki muni ráða við og
svigrúm þeirra til aðgerða gagnvart
efnahagskreppunni að sama skapi tak-
markað. Er svo komið meira að segja
að þrefalt A lánshæfismat best settu
ríkjanna er ekki lengur talið öruggt. Í
samanburði við flest ef ekki öll lönd Evr-
ópu voru áhrif efnahagsáfallanna 2008
mun svakalegri á hagkerfi okkar Íslend-
inga. Áhrifin á afkomu ríkissjóðs voru
geigvænleg en þar varð viðsnúningur
frá nokkurra prósenta afgangi í yfir hátt
í 14% halla í einni andrá í lok árs 2008.
Eins og allir þekkja munaði þar mest um
gjaldþrot Seðlabanka Íslands upp á tæp-
lega 200 mia. kr.
Frá hruni hefur gríðarmikið áunnist
í rekstri ríkissjóðs, en fyrir því hefur
vissulega verið haft. Á þessu ári gerir
spá Alþjóðagjaldeyrissjóðsins ráð fyrir
að frumjöfnuður, rekstur ríkisins að
undanskildum fjármagnskostnaði, verði
orðinn jákvæður upp á 1,3%. Er við-
snúningurinn á frumjöfnuði þá orðinn á
annan tug prósenta á fjórum árum. Þessi
árangur hefur vakið umtalsverða athygli
enda fáar hliðstæður að finna.
Alvarleg staða í Bretlandi og Bandaríkjunum
Staða Íslands í alþjóðlegum samanburði
er um margt athygliverð. Ef horft er til
stöndugra landa með sjálfstæðan gjaldmiðil
eins og Bretlands og Bandaríkjanna þá er
á árinu 2012 gert ráð fyrir halla á frum-
jöfnuði upp á 5,3% í Bretlandi og 6,1% í
Bandaríkjunum en meðaltalshalli þróaðra
hagkerfa er rúmlega 3% samkvæmt gagna-
grunni AGS. Á evrusvæðinu er engu ríki
spáð betri afkomu á ríkissjóði sínum en
Íslandi en ríkið sem kemst næst því er
Þýskaland sem er þekkt fyrir sinn agaða
ríkisrekstur. Í samanburði við Norður-
löndin kemur Ísland líka vel út að þessu
leyti. Noregur er að vísu í sérflokki í slíkum
samanburði enda hafa þeir lítt orðið varir
við kreppu en ef litið er til Svíþjóðar (-1,1%),
Danmerkur (-5,5%) og Finnlands (-2%) þá er
staða Íslands vænleg.
Umræða um ríkisfjármál á Íslandi virð-
ist stundum lifa sínum eigin einangraða
veruleika. Tvennt er þó ljóst. Hér hefur
mikill árangur náðst og að það skiptir
sköpum. Hallarekstur og skuldasöfnun er
ávísun á minni velferð fyrir börnin okkar,
reikningur sendur inn í framtíðina.
Ríkissjóður okkar og annarra
Ríkis-
fjármál
Steingrímur J.
Sigfússon
efnahags- og
viðskiptaráðherra
STÖÐUGT
NÝJAR
FRÉTTIR
FRÉTTIR VIÐSKIPTI SPORT UMRÆÐAN ÚTVARP LÍFIÐ SJÓNVARP
- oft á dag
Hin mikla samstaða
Ólafur Ragnar Grímsson sór
embættis eið í fimmta sinn í gær.
Honum var tíðrætt um samstöðu,
sem er vel, bæði innanlands og utan.
Hann sagði norðurslóðir vera nýjasta
vettvang norrænnar samvinnu, þar
sem Norðurlandaþjóðirnar, ásamt
Rússum, Kanada og Banda-
ríkjunum, mótuðu þar víðtækt
samstarf. Þessi orð forsetans
koma beint ofan í tilkynn-
ingu um danskan rannsókn-
arleiðangur á Norðurpólinn,
en markmið hans er að
gera pólinn að dönsku
yfirráðasvæði. Þá
hafa Rússar komið
fána sínum fyrir á hafsbotni til að
undirstrika sín yfirráð. Vonandi verður
almenn samstaða sem forsetinn
boðar ekki af þessum toga.
Hvað með stjórnlagaráðið?
Ólafur sagði réttilega að það væri
heilbrigt að störf forseta væru metin
í kosningum reglulega. Hann sagði
að þjóðin hefði frá bankahruni
fimm sinnum fengið að kveða
upp sinn dóm; í kosningum
til Alþingis, sveitarstjórna,
tveimur þjóðaratkvæða-
greiðslum og forsetakjöri. Inn
í þessa upptaln-
ingu vantar
kosningar
til stjórnlagaráðs, sem reyndar voru
dæmdar ógildar.
Hótað afnámi þingræðis
Þingmenn sátu margir hverjir í fínasta
pússi sínu við innsetningu for-
setans. Þar var Björn Valur Gíslason,
þingmaður Vinstri grænna, hins
vegar ekki. Hann lýsti því yfir í pistli
að fyrirkomulagið væri úrelt. Þá
hefði Ólafur „nánast hótað
því að afnema þingræðið á
Íslandi þegar honum hentar“
og því væri kaldhæðnislegt að
halda athöfnina í þinghúsinu
fyrir framan kjólfataklædda
þingmenn.
kolbeinn@frettabladid.is