Fréttablaðið - 02.08.2012, Page 21

FIMMTUDAGUR 2. ágúst 2012 21
Hvar liggja atvinnumöguleikar og tækifæri framtíðarinnar?
Þetta er spurningin sem fólk ætti
að spyrja sig áður en það fer í nám
eða út á atvinnumarkaðinn.
En hugsar ungt fólk nógu mikið
út í þetta? Oftar en ekki eru
ákvarðanir byggðar á upp lýsingum
í fortíðinni og má sem dæmi nefna
„hvaða menntun hefur gefið vel af
sér fyrir forfeður okkar“. Í rauninni
ættu einstaklingar frekar að líta
til þess hvaða möguleikar kunna
að gefa vel af sér í framtíðinni.
Veröldin er síbreytileg og hlutir
þróast áfram. Menntun er slík
auðlind (ólíkt öllum öðrum) að því
meira sem þú notar hana því meira
vex hún.
Nú kann þetta að hljóma eins og
það sé ekkert mál að spá fyrir um
framtíðina, sem er ekki raunin.
Einstaklingar geta samt sem
áður reynt að taka meðvitaðar
ákvarðanir um hvað kann að verða
og hvar tækifærin liggja.
Tækifærin munu líklegast liggja
mjög víða og möguleikarnir eru
óteljandi. En það er einn hluti af
heiminum sem er líklegur til að
bjóða upp á gífurlega möguleika í
komandi framtíð og það er hafið.
Hafið er einn minnst rannsakaði
hluti jarðar en samkvæmt NOAA
(The National Oceanic and Atmosp-
heric Adminstration) þá eru um 95%
af hafinu ókönnuð sem er áhugavert
með tilliti til þess að hafið þekur um
70% af yfirborði jarðar.
Þetta þýðir bara eitt, að þarna
úti liggja gífurleg tækifæri og ekki
bara tækifæri fyrir vísindamenn
og sjávarútvegsfræðinga heldur
alla flóruna af fræðimönnum,
viðskiptafræðinga, verkfræðinga,
lögfræðinga, tölvunarfræðinga og
svo mætti lengi telja.
Þetta eru tækifæri sem við
ættum að hafa í huga og reyna
nýta okkur eftir fremsta megni.
Íslendingar eru meðal fremstu
þjóða heims í haftengdri starfsemi
og sjávarútvegurinn er einn af
grunnatvinnuvegum þjóðarinnar.
Því ætti það að vera okkur
kappsmál að stefna á að vera best
á þessu sviði og lykillinn að því er
þekking, sem fæst einungis með
menntun og reynslu. Við ættum að
leggja áherslu á að fræða ungt fólk
á þessu sviði og vekja athygli þess á
þeim ónýttu tækifærum sem liggja
í hafinu.
Íslenski sjávarklasinn hefur
sett á fót öflugan hóp sem saman-
stendur af fulltrúum úr fram-
halds– og háskólum sem og aðilum
úr atvinnulífinu til að stuðla að
frekari menntun, skilningi og
framþróun á þessu sviði. Vanda-
málið er að ungu fólki finnst haf-
tengd starfsemi oftar en ekki
hljóma frekar óspennandi, þegar
staðreyndin er sú að það veit lítið
sem ekkert um þessa starfsemi.
Það þarf að breyta þessari ímynd
með því að kynna unga fólkinu það
sem hafið hefur upp á að bjóða og
það þarf að gera það á áhuga verðan
hátt. Ungt fólk getur verið erfiður
markhópur, þar sem það verður
fyrir ofgnótt upplýsinga á hverjum
degi og þess vegna er ekki sama
hvernig að þessu er staðið.
Það hefur lengi verið sagt hér á
Íslandi „annaðhvort ferðu í skóla
eða þú endar í fiskinum“ sem er
í rauninni mjög röng hugsun og
gefur mjög svarta ímynd af sjávar-
útvegi og annarri haftengdri starf-
semi. Það ætti frekar að hvetja fólk
til að fara í skóla og mennta sig í
haftengdum greinum, á hvaða sviði
sem er, til dæmis sjávarútvegs-
fræði, viðskiptafræði, líffræði og
fleira. Ef það er einhver hluti af
heiminum sem felur í sér mikla
framtíðarmöguleika og tækifæri
þá er það hafið.
Fyrir skemmstu birtist ríkis-reikningur fyrir árið 2011.
Samþykkt fjárlög höfðu gert
ráð fyrir 46 milljarða halla.
Niðurstaðan varð hins vegar 90
milljarðar.
Gagnrýni minni á þessa
óstjórn svarar Jóhanna Sigurðar -
dóttir með grein í vikunni og
kýs þar að líta fram hjá því að
hún hefur nú setið samfleytt í
rúm fimm ár í ríkis stjórn, þar
af hátt á fjórða ár sem leiðtogi
hennar. Halli ríkissjóðs er öllum
öðrum að kenna. Ekki er eitt orð
um áhyggjur af því að þessir 90
milljarðar hafi bæst við aðrar
skuldir þjóðarbúsins með til-
heyrandi áhrifum á vaxta kostnað
framtíðarinnar.
Í takt við það áhyggjuleysi
ákvað ríkisstjórnin í fyrra að
fresta markmiðum um halla-
laus fjárlög til 2014, vegna
„ jákvæðrar framvindu efna-
hagsáætlunarinnar“. Það ár var
farið um 50 milljarða fram úr
fjárlagaheimildum.
Framúrkeyrsluna afgreiðir
Jóhanna sem einskiptis kostnað
vegna hrunsins og vísar frá
sér allri ábyrgð. Frá inngripi
ríkisins þar til Landsbankinn tók
SpKef yfir töpuðust milljarðar
í hverjum mánuði. Hver ber
ábyrgð á þeirri ákvörðun að
halda rekstrinum áfram með
þessum afleiðingum fyrir ríkis-
sjóð? Og hvað um alla hina millj-
arðana sem vantar upp á ríkis-
reikninginn?
Aðhald AGS gaf jarðtengingu
Þegar stjórn efnahagsmála er
gagnrýnd hrökkva bæði Jóhanna
og Steingrímur J. Sigfússon af
hjörunum og segja undirritaðan
boða „taumlausa frjálshyggju“
og „miskunnarlausan“ eða „stór-
felldan“ niðurskurð í velferðar-
málum.
Það var annar tónn í Stein-
grími þegar hann mælti fyrir
fjárlagafrumvarpi ársins 2011
og fullyrti að sjálfbær ríkisfjár-
mál væru forsenda þess að ríkis-
sjóður „hefði áfram bolmagn til
að standa undir grunnþjónustu
við samfélagið og velferðarkerfi
fyrir þá þjóðfélagshópa sem
mest þurfa á því að halda“.
Þarna örlaði á skilningi á því
að forsenda þess að ríkið geti
borið uppi velferðarþjónustu
er að það eigi fyrir útgjöldum.
Þess vegna þurfti aðhaldsað-
gerðir. Ríkisstjórn Jóhönnu lagði
upp með það fyrir árið 2011 að
grunnfjárhæðir bóta myndu
ekkert hækka. Með því átti að
spara 5 milljarða. Hagræðingar-
krafa var gerð á sjúkratrygg-
ingar, velferðarþjónustu, fram-
haldsskóla og löggæslu auk þess
sem útgjöld voru lækkuð til
vegaframkvæmda, fæðingaror-
lofs og barna- og vaxtabóta.
Í daglegu máli er framan-
greint nefnt niðurskurður í
velferðarmálum en nú segir
Jóhanna það „grímulausa frjáls-
hyggju“ að flytja þann boð-
skap að það þurfi tekju skapandi
aðgerðir og aðhald þar til
opinber rekstur kemst í jafn-
vægi. Var það þá frjálshyggju-
maðurinn Steingrímur J. Sigfús-
son sem mælti fyrir niðurskurði
í velferðarmálum í fjárlögum
2009, 2010 og 2011?
Það verður æ skýrara að aðhald
AGS með efnahagsáætlun Íslands
hefur skipt sköpum um lágmarks-
jarðtengingu stjórnvalda. Um leið
og því aðhaldi var ekki lengur til
að dreifa var áformum um halla-
laus fjárlög slegið á frest með
haldlausum rökum.
Velja samanburð sem hentar
Forystu ríkisstjórnarinnar
hentar ekki að bera efnahags-
árangur sinn saman við AGS-
áætlunina, sem gerði ráð fyrir
4,5% hagvexti 2011 og 2012,
eða stöðugleikasáttmálann,
sem gerði ráð fyrir mikilli fjár-
festingu. Þá er gripið til þess
ráðs að bera stöðuna á Íslandi
í dag saman við meðaltal ESB-
ríkja eða einstök ríki sem nú
glíma við efnahagsþrengingar.
Gallinn við þennan saman-
burð er m.a. sá að grunnatvinnu-
vegirnir eru ekki í sókn í neinu
samanburðarríkjanna, ólíkt því
sem gerist hér á Íslandi.
Aldrei höfum við flutt út jafn
mikil verðmæti sjávarfangs,
meira af iðnaðarafurðum eða
selt orkuna hærra verði og ferða-
menn hafa aldrei verið fleiri.
Ytri skilyrði hafa verið óvenju
hagstæð.
Allt mælir því með því að við
ættum að vera í mikilli upp-
sveiflu jafnvel þótt aðrir upplifi
stöðnun. En fjárfesting og hag-
vöxtur hér á landi hefur verið
langt undir væntingum, ný störf
verða ekki til, fólk flytur af
landinu og hallinn á ríkissjóði er
mun meiri en að var stefnt.
Best að horfast í augu við
vandann
Í stað þess að horfast í augu
við þetta er nú fluttur sá boð-
skapur að svigrúm sé til að
bæta í ýmsa bótaflokka. Ríkis-
stjórnin birti langtímaáætlun í
ríkisfjár málum, þar sem ekkert
svigrúm er til að auka útgjöld til
ársins 2015, rekur ríkissjóð með
tugmilljarða framúrkeyrslu og
boðar nú ný útgjöld!
Það er engin lausn að seilast
sífellt dýpra í vasa skattgreiðenda.
Halda ber sköttum og álögum í því
lágmarki sem stendur undir góðri
velferðarþjónustu, þjónustu sem
veitt er á eins hagkvæman hátt og
hægt er hverju sinni.
Mikill vöxtur ríkisútgjalda
einn og sér undanfarin tíu ár,
ekki síst eftir innkomu Samfylk-
ingar í ríkisstjórn 2007, sýnir
að það er vel hægt að hagræða í
opinberum rekstri. Því verkefni
verður í sjálfu sér aldrei lokið.
Það er svigrúm án þess að farið
sé í niðurskurð á viðkvæmum
heilbrigðissviðum. Nærtækt væri
að skila stærri hluta gjaldeyris-
lánanna, stöðva ESB-viðræðurnar
líkt og allir flokkar virðast vilja
utan Samfylkingarinnar og hætta
við óþarfa kosningar í haust.
Lærdómur Evrópuríkja
Í öllum Evrópuríkjum er verið
að ræða og lögbinda, jafnvel í
stjórnar skrá, afar strangar aga-
reglur um opinber fjármál.
Megin stefið í stjórnmálaumræðu
Evrópu um þessar mundir er
ábyrg ríkisfjármál. Djúpt virðist
ætla að verða á slíkri umræðu
hér á landi en þeim mun meira
er vöngum velt um þörfina fyrir
nýjan gjaldmiðil. Með því er verið
að nálgast vandann frá röngum
enda.
Á Íslandi eru þeir sem tala fyrir
hallalausum fjárlögum og aðhaldi
í opinberum rekstri nú úthrópaðir
af leiðtogum stjórnar flokkanna.
Engum athuga semdum er svarað
efnislega, einungis notuð slagorð,
upphrópanir og skætingur.
Það breytir engu hversu hátt
er hrópað, eða hver kallar hvern
hvað. Það hefur enginn hingað
til unnið á halla ríkissjóðs með
uppnefnum. Framtíðarkynslóðir
okkar Íslendinga eiga betra skilið.
En fjárfesting og hagvöxtur hér á landi hefur verið langt undir
væntingum, ný störf verða ekki til, fólk flytur af landinu og hallinn
á ríkissjóði er mun meiri en að var stefnt.
Það hefur lengi
verið sagt hér á
Íslandi „annaðhvort ferðu
í skóla eða þú endar í
fiskinum“ […]
Skuldasöfnun Jóhönnu Sigurðardóttur
Stjórnmál
Bjarni
Benediktsson
formaður
Sjálfstæðisflokksins
ELLINGSEN AKUREYRI
ELLINGSEN REYKJAVÍK
HÚSASMIÐJAN
OLÍS
KAUPFÉLAG BORGFIRÐINGA
VEIÐIFLUGAN REYÐARFIRÐI
VEIÐIPORTIÐ
VEIÐISPORT Á SELFOSSI
VESTURRÖST
VEIÐIVON
ENDURSÖLUAÐILAR:
ABU GARCIA FRAMLEIÐIR VANDAÐAR VEIÐIVÖRUR, VINNUR STÖÐUGT AÐ
ÞRÓUN ÞEIRRA OG SLÆR HVERGI AF Í GÆÐUM.
VANDAÐAR VEIÐIVÖRUR FYRIR ALLA
ABU GARCIA
Tækifæri framtíðarinnar
Atvinnumál
Einar
Smárason
verkefnastjóri hjá
Íslenska sjávarklasanum