Fréttablaðið - 11.12.2012, Blaðsíða 16

11. desember 2012 ÞRIÐJUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Ein af aðalpersónunum í leikritinu Hart í
bak eftir Jökul Jakobsson er „Strandkap-
teinninn“. Kapteinn þessi er sagður hafa
kallað: „Hart í bak!“ til rórmannsins um
leið og kapteinninn renndi skipi sínu á
fullum dampi upp á sker. Leikrit Jökuls
fjallar ekki um strandið heldur um fram-
vindu mála eftir strand.
Við Íslendingar höfum sl. fjögur ár
verið allt í senn – leikarar, áhorfend-
ur og sviðsmenn í sams konar leikriti –
eftir strandið. Í sjálfu strandinu snerist
málið um þjóðarskútuna og strandkap-
teininn, Sjálfstæðisflokkinn, sem sigldi
þjóðarskútunni í stórastrand eftir sam-
fellda átján ára skipstjórn. Að vísu mun
sá „strandkapteinn“ aldrei á allri þeirri
vegferð hafa kallað: „Hart í bak“ (þ.e.
krappt til vinstri), heldur í sífellu tuldrað
sömu fyrirmælin: „Hart í stjór!“ (m.ö.o.:
Krappt til hægri). Önnur stefna var ein-
faldlega ekki til á hans siglingakorti.
Það var svona „einstefnukort“. „Krappt
í stjór!“ kallaði sá strandkapteinn líka
þegar þjóðarskútan fór á fullu stími upp
á skerið. Af hlaust stærra tjón en sagan
kann frá að greina á meira en ellefu alda
siglingu þjóðarskútunnar – en mannbjörg
varð. Áhöfnin hélt lífi – líka strandkap-
teinninn. Svona naumlega.
Leikritið okkar hefur nú í fjögur ár
fjallað um eftirleikinn. Öfugt við strand-
kapteininn hans Jökuls er strandkap-
teinninn okkar stöðugt að heimta að sér
verði trúað fyrir skipsstjórninni aftur.
„Þau geta þetta aldrei. Bara ég!“ hróp-
aði strandkapteinninn í okkar leikriti
þegar þjóðin sótti aðra stjórnendur til
þess að losa þjóðarskútuna af skerinu.
„Þau rata þetta aldrei. Bara ég!“ hrópaði
hann þegar aðrir fóru að sigla þjóðar-
skútunni út úr skerjagarðinum. „Ég hefði
gert þetta svo miklu fljótar og betur!“
var kallað þegar komið var á auðari sjó.
„Nú get ég – og ég einn“ er svo viðkvæðið
núna. „Nú rata ég. Hart í stjór! Krappt til
hægri!“
Mikið er langlundargeð okkar Íslend-
inga. Svo má nú segja! Svo mikið að
strandkapteinar geta jafnvel fengið að
reyna sig aftur. Bara fjórum árum eftir
strandið. Fullreynt ekki fyrr en þríreynt
er! „Hart í stjór, góðir hálsar!“
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og
í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
➜ Leikritið okkar hefur nú í fjögur
ár fjallað um eftirleikinn. Öfugt við
strandkapteininn hans Jökuls er
strandkapteinninn okkar stöðugt
að heimta að sér verði trúað fyrir
skipsstjórninni aftur.
„Hart í bak“
STJÓRNMÁL
Sighvatur
Björgvinsson
fv. ráðherra
Suðurlandsbraut 20, Reykjavík | Sími 588 0200 | www.eirvik.is
Miele þvottavélar og þurrkarar
N
iðurstaða loftslagsráðstefnunnar í Doha í Katar
gengur miklu skemur en þeir hefðu óskað, sem vilja
að ríki heims taki höndum saman um raunverulegar
aðgerðir til að stöðva hlýnun loftslags á heimsvísu.
Þar náðist ekki samkomulag um nein meiriháttar ný
markmið um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda.
Árangur fundarins í Doha felst fyrst og fremst í tvennu. Í
fyrsta lagi er gildistími Kyoto-bókunarinnar framlengdur um
átta ár, fram til 2020. Þannig er eini lagalega bindandi samn-
ingurinn um loftslagsmál áfram
í gildi, sem hefur líklega fyrst
og fremst táknræna merkingu.
Það hefur nefnilega kvarnazt
úr þeim hópi iðnvæddra ríkja,
sem í upphafi stóð að Kyoto-
bókuninni. Bandaríkin staðfestu
hana aldrei og nú hafa Rússland,
Kanada og Japan sömuleiðis
gengið úr skaftinu. Ríkin sem standa að bókuninni losa saman-
lagt aðeins um 15% gróðurhúsalofttegunda á heimsvísu.
Í öðru lagi er að því stefnt að innan þriggja ára verði gerður
nýr, lagalega bindandi samningur þar sem öll ríki, jafnt iðnríki
sem þróunarríki, taki á sig skuldbindingar um að draga úr losun.
Aðeins þannig er hægt að koma böndum á losun þeirra ríkja þar
sem mengunin vex hraðast í dag, til dæmis Kína og Indlands.
Það krefst þess hins vegar að ríku löndin hjálpi til með stuðningi
við loftslagsvæna tækni.
Þannig má segja að niðurstaðan í Doha þýði að enn megi halda
í vonina um að það takist að snúa þróuninni við og koma í veg
fyrir að hitastig á jörðinni hækki um meira en tvær gráður, en
víðtæk samstaða er meðal vísindamanna um að meiri hlýnun
muni hafa afar skaðvænleg áhrif.
Samkomulag árið 2015 er alls ekki í hendi. Saga loftslagsvið-
ræðna undanfarinn hálfan annan áratug sýnir að gríðarlegir sér-
hagsmunir ríkja og atvinnugreina vinna gegn heildarhagsmun-
um mannkynsins af því að taka loftslagsvæna tækni í þjónustu
sína og hætta að brenna jarðefnaeldsneyti í stórum stíl. Ef nýr
samningur á að nást saman á tilskildum tíma þannig að hann
geti tekið gildi árið 2020, eins og stefnt er að, þarf almenningur í
ríkjum heims að þrýsta miklu meira á ráðamenn en hingað til.
Ísland getur verið stolt af að vera í hópi þeirra ríkja sem
áfram halda tryggð við Kyoto-bókunina. Ísland hefur sömuleiðis
bundið trúss sitt við framsæknustu ríkin í loftslagsmálum,
Evrópusambandsríkin og Króatíu, sem taka á sig sameiginlega
skuldbindingu um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um
20% á tímabilinu 1990-2020.
Ísland nýtir ekki lengur sérstöðu sína varðandi endurnýjan-
lega orku til að sækjast eftir undanþágum og sérlausnum í lofts-
lagsmálum, heldur ber sömu byrðar og önnur ríki. Enda er það
svo að þrátt fyrir alla endurnýjanlegu, hreinu orkuna okkar er
Ísland í hópi ríkja sem nota hvað mest jarðefnaeldsneyti á mann.
Við þurfum að taka til hendinni heima fyrir, en líka að miðla
þekkingu okkar til ríkja sem standa verr að vígi. Verkefni um
stórfellda nýtingu jarðhita í Austur-Afríkuríkjum, sem Ísland
stendur að ásamt Norræna þróunarsjóðnum, er dæmi um hvað
við getum gert.
Miklu meira þarf til að stöðva hnattræna hlýnun:
Haldið í vonina
Snákur í paradís
Tilveran hverfist um andstæður,
samkvæmt sumum heimspekikenn-
ingum, og fyrir hvert fyrirbæri er til
andfyrirbæri þess. Nægir að horfa til
himnaríkis og helvítis í því ljósi. Sé
eitthvað að marka Pál Vilhjálmsson,
framkvæmdastjóra Heimssýnar, hefur
helvíti hlutgerst hér á jörðu og heitir
í dag Evrópusambandið. And-
stæðan, And-ESB, er tilveran
eins og Páll boðar hana,
himnaríki án afskipta ESB.
Nú virðist hins vegar vera
kominn snákur í paradís, því
formaður Heimssýnar, Ás-
mundur Einar Daðason, hefur
ítrekað að skoðun Páls um að
nauðsynlegt sé að þurrka
VG af þingi sé ekki stefna
Heimssýnar.
Lítt iðrandi syndari
Páll greinir frá þessu á bloggsíðu
sinni, en ekki er að sjá að honum
þyki mikið til yfirlýsingar formanns-
ins koma. Páll skrifar eftirfarandi
inngang að yfirlýsingunni: „Þá vitum
við það: Heimssýn styður alla stjórn-
málaflokka jafnt og gerir ekki upp á
milli þeirra. Ætli Heimssýn komi til
greina til friðarverðlauna Nóbels
á næsta ári?“ Svo mörg voru þau
orð. Víst er að
í sæluríki Páls
á auðmýktin
ekki sama-
stað.
Þórðargleði
Á hinum póli ESB-ássins eru Evrópu-
samtökin, en á vef þeirra má greina
þórðargleði yfir uppákomunni hjá
Heimssýn. Þar er birtur pistill í gær
þar sem ófögrum orðum er farið um
lýðræðisandúð sumra Heimssýnar-
manna og sagt að þar séu sumir
„hreinlega að „drepast“ úr lýðræðis-
ást!“ Að lokum segir: „Fyrir þá sem
telja opna og fjölbreytta umræðu að-
alsmerki lýðræðis er það alveg ljóst í
hvaða samtökum þeir eiga
ekki heima!“ Pistlar Páls
voru reyndar ágætis dæmi
um opna og fjölbreytta
umræðu, en einhver ætti
að segja Evrópusamtök-
unum að þórðargleði er
sjaldan falleg.
kolbeinn@frettabladid.is