Fréttablaðið - 11.12.2012, Blaðsíða 20

11. desember 2012 ÞRIÐJUDAGUR| SKOÐUN | 20
Eins og málin horfa við
þessa stundina benda
allar líkur til þess að Fjöl-
brautaskóli Suðurnesja sé
nauðbeygður til að draga
saman seglin, synja nem-
endum um skólavist á
næstu önnum og segja upp
starfsfólki. Hver er ástæð-
an? Skólastjórnendur FS
og menntamálaráðuneytið
greinir á um þær. Ráðu-
neyti telur sig ekki geta
aðhafst, að sinni, til að
mæta þeim vanda sem fulltrúar
skólans hafa kynnt og ekki sé unnt
að bregðast við breytingum miðað
við þær forsendur sem fyrir liggja.
Skólastjórnendur FS telja sig
hafa sýnt fram á að framlag ríkis-
ins á ársnemanda sé hærra í öllum
samanburðarskólunum. Þá grein-
ir einnig á við ráðuneytið um að
ástæðan fyrir lítilli hækkun á árs-
framlagi á hvern nemanda liggi í
minnkandi þörf fyrir þjónustu á
starfsbrautum eða fækkun á nem-
endum í hægferðum eða á almennri
braut, þvert á móti. Það er með öllu
óásættanlegt að fá ekki skýr svör
við ábendingum skólans sem kynnt-
ar voru ráðuneytinu í byrjun mars
sl. Endurskoða verði allar áætlan-
ir skólans í ljósi stórfellds niður-
skurðar, á sama tíma og skólanum
er ætlað að taka virkan þátt í mót-
vægisaðgerðum vegna ástandsins
hér á Suðurnesjum, sem krefst enn
frekari útgjalda.
Hið félagslega hlutverk
Fjölbrautaskóli Suðurnesja er
stærsti vinnustaður sveitarfélags-
ins. Hann hýsir nú um 1100 nem-
endur á aldrinum 16-20 ára. Eins
og fyrr greinir er allt útlit fyrir að
synja þurfi fjölmörgum nemendum
um skólavist á vorönn og jafnvel
líka á haustönn 2013 vegna þess að
fé skortir til þess að reka skólann.
Á Suðurnesjum er gífurlegt
atvinnuleysi sem hefur marghátt-
aðar alvarlegar afleiðingar bæði
fyrir þann sem missir vinnuna,
fjölskyldu hans og allt hans nán-
asta umhverfi. Fyrir stuttu kom
út skýrsla þar sem segir
að heimilisofbeldi sé mest
á Suðurnesjum. Langvar-
andi atvinnuleysi leiðir
til fátæktar, vanlíðunar,
heilsubrests og félagslegr-
ar einangrunar, aðstæð-
ur sem gjarna geta af sér
ofbeldi. Margir nemendur
FS eiga um sárt að binda
vegna atvinnuleysis heima
fyrir.
Margir nemendur eru
í FS vegna eigin atvinnu-
leysis. Skólinn hefur orðið þessum
nemendum n.k. félagslegt úrræði,
skjól á erfiðum tímum. FS hefur
verið virkur þátttakandi í verkefn-
um ríkisvaldsins og úrræðum gegn
atvinnuleysi og tekið inn nemendur
í samstarfi við Vinnumálastofnun.
Í staðinn fyrir að sjá engan tilgang
með því að fara á fætur á morgnana
annan en að mæla götur eða að vera
í tölvuleikjum daginn út og inn fara
þeir í skólann og eru þar í ákveð-
inni rútínu og félagslegu samneyti
við annað fólk. Skiptir þetta félags-
lega hlutverk skólans engu máli
í því mannfjandsamlega ástandi
sem ríkir í samfélaginu? Getur rík-
isvaldið bara horft kalt á þreytt-
ar einingar og veitt fé til skólans
samkvæmt einhverju reiknilíkani
sem margir telja að sé meingallað?
Hvers virði er líf og framtíð ung-
mennanna sem ekki munu fá skóla-
vist í FS á næstu önnum, vegna
fjárskorts, og ekki munu komast í
nokkra vinnu heldur, vegna atvinnu-
skorts? Hefur ríkisvaldið eitthvert
reiknilíkan til að reikna það út?
Manngildið að leiðarljósi
Skýring stjórnvalda er sú að ekki
sé til fé. Hver hugsandi maður veit
að hér varð hrun. Hver hugsandi
maður veit líka að það er nauðsyn-
legt að forgangsraða í fjármálum.
Er það rétt forgangsröðun að hlúa
ekki að æsku þessa lands, einkum
og sér í lagi nú þegar illa árar? Er
meira um vert að grafa göng gegn-
um fjöll fyrir nokkrar blikkbeljur?
Höfum við efni á því sem þjóð, jafnt
fjárhagslega sem siðferðilega, að
synja fjölmörgum nemendum um
skólavist á næstu önnum eins og
sakir standa? Niðurskurður fjár-
magns til Fjölbrautaskóla Suður-
nesja grefur enn frekar undan
þeim sem verst eru staddir á þessu
svæði. Er ekki kominn tími til að
hafa manngildið að leiðarljósi?
Allir starfsmenn FS hafa verið
tilbúnir til að leggja sitt af mörk-
um, taka á sig aukið vinnuálag til
að kljást við þá örðugleika sem við
stöndum öll frammi fyrir í kjölfar
hrunsins. Og það fyrir mjög kjara-
skert laun. Ég býst við að kenn-
arar séu ein hámenntaðasta lág-
launastétt landsins. Því má gera
þá kröfu til ríkisvaldsins að það
leggi líka lóð á vogarskálarnar
og veiti skólanum a.m.k. nægilegt
fé til að hann fái sinnt sómasam-
lega þeim nemendum sem sækja
um skólavist. Að ríkisvaldið sjái
til þess að starfsumhverfið verði
bærilegt bæði fyrir nemendur og
annað starfsfólk.
Nú er lag fyrir þingmennina
okkar að þeir taki málið upp, skoði
það ofan í kjölinn og berjist fyrir
áframhaldandi öflugri starfsemi
Fjölbrautaskóla Suðurnesja. Þeir
verða að horfast í augu við þá
staðreynd að skólinn er ekki bara
mennta- og uppeldisstofnun heldur
hefur hann líka hlutverki að gegna
sem félagslegt úrræði á kreppu-
tímum. Þar fá þeir verðugt verk-
efni til að kljást við og sýna okkur
hvað í þeim býr. Ef til vill þyrfti
líka að endurskoða dreifingu fjár
til menntastofnana á Suðurnesjum
í ljósi heildstæðrar menntastefnu
stjórnvalda. Ef hún er þá til.
Enn hoggið í sama knérunn
Það heyrist hátt í ferða-
þjónustu um þessar mund-
ir og að hluta er það að
ósekju. Boðaðar skatta-
og gjaldahækkanir á hótel
og bílaleigur koma með
hrikalega stuttum fyrir-
vara. Hins vegar hefur öll
umræða umfram fyrirvar-
ann fallið í heldur fyrirsjá-
anlegan og hefðbundinn
farveg, ekki síst þar sem
nú er kosningavetur. Má
draga saman kjarna þeirr-
ar umræðu með orðunum
„allar skattahækkanir eru
vondar“.
Leiðarahöfundar, þingmenn,
varamenn þeirra og tilvonandi,
sem og flestir hagsmunaðilar í
ferðaþjónustu syngja sönginn um
að þessar hækkanir herði þannig
skrúfur að þessu helsta hjóli efna-
hagslífsins, svo að það stöðvist eða
sem verra er snúist öndvert með
samdrætti. Nú er rétt að huga að
nokkrum staðreyndum. Starfsleyf-
um bílaleiga á landinu hefur fjölgað
úr 66 árið 2008 í 115 nú árið 2012.
Hótelherbergjum fjölgar ört og í
sumum stærstu sveitarfélögunum
má sjá fyrirhugaða allt að 200%
aukningu í framboði rúma. Það er
vissulega vöxtur í gestakomum. En
svo virðist sem annar hver maður
ætli sér að græða á því. Sannarlega
er gullgrafaraæði í íslenskri ferða-
þjónustu.
Grátkór um skilningsleysi
Þá má spyrja: Er það ekki skylda
hins opinbera að hægja hér á og
reyna að koma í veg fyrir bólu sem
springur að hætti minkabúa, lax-
eldis og fjárfestingarbankastarf-
semi. Auðvitað þarf að fylgjast
með merkjum um hvort hjólin séu
að snúast í öndverða átt og auðvi-
tað er aðstöðumunur fyrirtækja á
landsbyggð og SV-horni til að taka
þessar hækkanir á sig. En grátkór
um skilningsleysi hins opinbera
verður að taka með fyrirvara og
huga að markmiðum frek-
ar en prósentum. Hið opin-
bera hefur vissulega sýnt
ótrúlega tregðu við að átta
sig á málefnum greinar-
innar með fyrirvaraleysi
hækkananna. Þau þurfa að
sýna í verki stefnu í ferða-
málum samhliða þessum
hækkunum.
Hins vegar þegar kemur að
markmiðum má vel spyrja hvort
það sé góð þróun umhverfis- og
samfélagslega séð, ef allir gest-
ir til landsins skondrast um það í
sínum prívatbíl. Verið er að efla
almenningssamgöngur í landinu
og ferðafólk getur eflt og styrkt þá
þróun innviða. Þeir koma einmitt
þegar landsmenn nota slíkar sam-
göngur hvað minnst og geta þann-
ig styrkt rekstrargrunn þeirra.
Öll getum við sæst á að eðlilegra
og heilbrigðara er fyrir umhverfi
og samfélag, svo ekki sé talað um
viðkvæma staði í náttúru landsins,
að fólk komi með slíkum samgöng-
um. Það hlýtur að teljast betra upp
á ímynd hins ósnortna að fólk nýti
slíkan samgöngumáta frekar en
að öll plön fyllist af Yaris-bílum.
Einnig væri æskilegra að boðuð
fjárfesting í innviðum áfangastaða
gesta fari ekki í malbik fyrir bíla-
plön. Auk þess má vel spyrja hvort
styrking samgönguinnviða sé ein-
mitt ekki forsenda þess að laga árs-
tíðarvanda greinarinnar.
Auðvitað svíður alla þegar þeir
þurfa borga meira í dag en í gær,
en ef við berum gæfu til að ræða
þessar breytingar í víðara sam-
hengi en samanburði þess hvað var
í krónum í gær og í dag, þá tel ég
að meiri sátt geti orðið um þróun
ferðaþjónustu.
Af skattpíningu og
kúgun atvinnuvegaMENNTAMÁL
Jórunn
Tómasdóttir
kennari við FS.
FERÐA-
ÞJÓNUSTA
dr. Edward
H. Hujibens
landfræðingur og
forstöðumaður
Rannsóknamiðstöð-
var ferðamála.
➜ Það er með öllu
óásættan legt að fá ekki
skýr svör við ábendingum
skólans sem kynntar voru
ráðuneytinu í byrjun mars sl.
Endurskoða verði allar áætl-
anir skólans í ljósi stórfellds
niðurskurðar…
➜ Auðvitað svíður
alla þegar þeir þurfa
að borga meira í dag
en í gær …
náttúrulega gott um jólin