Fréttablaðið - 11.12.2012, Blaðsíða 22

11. desember 2012 ÞRIÐJUDAGUR| SKOÐUN | 22
Íslendingar kusu um
framtíðina 20. okt. síðast-
liðinn. Fréttin um kosn-
ingarnar fór víða, og
niðurstaðan ekki síður.
Margir töldu að á Íslandi
væri samfélag þar sem
lýðræði virkaði í alvöru,
væri ekki kæft eða
skrumskælt af þingmönn-
um og gæslumönnum sér-
hagsmuna. Erlendir fjöl-
miðlar sendu fréttamenn
til Íslands til þess að
fjalla um byltinguna sem
íslenska þjóðin framkallaði 2009
með því að stilla sér upp fyrir
framan Alþingishúsið og hrekja
sitjandi ríkisstjórn frá völdum
og reka frá stjórnendur Seðla-
bankans sem höfðu gert hann
gjaldþrota. Hún valdi síðan 25
einstaklinga úr 530 frambjóðend-
um og fól þeim að vinna úr sam-
þykktum 1000 manna þjóðfundar
og 800 blaðsíðna skýrslu Stjórn-
laganefndar og setja stjórnmála-
mönnum nýjar leikreglur með því
að skrifa nýja stjórnarskrá.
Innri hugsun ábótavant
Sú von vaknaði að stjórnmála-
menn ætluðu loks að taka vilja
þjóðarinnar alvarlega, ekki síst
eftir að Rannsóknarskýrslan birti
þann fáránleika sem leitt hafði
íslenska þjóð fram af björgun-
um. Innri hugsun íslensks
samfélags var verulega
ábótavant. Þess vegna
þurfti nýja stjórnarskrá.
Í öllum lýðræðisríkjum
lúta stjórnmálamenn án
nokkurra skilyrða niður-
stöðum þjóðaratkvæða-
greiðslna. Þar gildir hið
eina að öllum sé tryggður
aðgangur að kjörklefa til
þess að nýta sér vald sitt.
Talsmenn íslensku
valdastéttarinnar skrum-
skæla lýðræðið og til-
kynna þjóðinni að gagnslaust sé
að kjósa í ráðgefandi kosningum.
Þjóðin verði að átta sig á því að
valdið liggi hjá þeim, ekki þjóð-
inni. Hér birtist sá fáránleiki
sem íslensk valdastétt hefur búið
íslenskri þjóð. Vald sem ekki er
sprottið frá þjóðinni verður aldrei
annað en ofbeldi. Vilji þjóðarinn-
ar er vilji samfélagsheildarinnar
og fer saman við almannahags-
muni. Stjórnvald sem vill kallast
réttmætt verður hverju sinni að
lúta skilyrðislaust niðurstöðum í
þjóðaratkvæðagreiðslum. Þar er
málið lagt undir alla þjóðina og
úrslitin eru í höndum meirihluta
þeirra sem mæta á kjörstað.
Sýndarveruleiki
Nú eru sextán mánuðir liðn-
ir síðan Stjórnlagaráð skilaði
frumvarpi um nýja stjórnarskrá.
Allir, ekki síst sitjandi stjórn-
málamenn, hafa haft tækifæri til
þess að koma fram með athugs-
emdir. Þeir stjórnmálaflokkar
sem hafa verið hvað lengst við
völd á Íslandi berjast gegn end-
urnýjun stjórnarskrárinnar. Nú
er skyndilega stillt upp sýndar-
veruleika í Háskólanum þar sem
einungis fá að koma fram þeir
sem tala máli valdastéttarinnar.
Þessa dagana opinberast hvernig
valdastéttin berst purkunarlaust
fyrir sínu og þeir sem fá að njóta
hergóssins vilja ekki missa sinn
hlut. Breytingar á gildandi stjórn-
arskrá verði til þess eins að þeir
missi tökin á íslensku samfélagi.
Það sé hættulegt að þjóðin fái
að segja sitt álit. Það sé rán frá
þeim sem hefur tekist að draga
til sín öll völd og auð þjóðarinnar.
Íslensk þjóð er að gera tilraun til
valdaráns hjá sitjandi valdastétt,
hrópa örvæntingafullir málsvar-
ar valdastéttarinnar.
Kortasvik eru núorðið
meðal algengustu glæpa í
fjármálakerfum heimsins.
Á Íslandi eru slík afbrot þó
enn fátíð en full ástæða er
til að hafa varann á, sér-
staklega varðandi hrað-
banka, netviðskipti og sím-
greiðslur.
Hér heima hafa óprúttn-
ir aðilar reynt að kom-
ast yfir upplýsingar um
greiðslukort korthafa í
hraðbönkum. Svikin fel-
ast yfirleitt í því að komið er fyrir
afritunarbúnaði í hraðbönkunum
til að lesa segulrendur kortanna.
Jafnframt eru settar upp mynda-
vélar til að ná innslætti pinn-
númera. Oftast eru það athugulir
hraðbankanotendur sem uppgötva
athæfið.
Varhugaverð hjálpsemi
Erfitt getur reynst að átta sig á
því hvort greiðslukortaupplýsing-
um þínum hefur verið stolið í hrað-
banka. Með nokkrum hollráðum er
hægt að minnka þá hættu:
Gættu þess vandlega að enginn
horfi á þig stimpla inn pinn-númer-
ið þitt og þiggðu helst ekki aðstoð
frá ókunnugum. Sumir kortasvik-
arar eiga við kortalesarann þann-
ig að greiðslukortið festist inni í
hraðbankanum. Þeir bjóðast svo
góðfúslega til að aðstoða þig við að
ná út kortinu og telja þér trú um
að besta leiðin til að fá kortið til
baka sé að slá pinnið inn nokkr-
um sinnum. Á meðan horfa þeir
á. Eftir að þú hefur gefist upp og
farið án greiðslukortsins, sækja
svikahrapparnir kortið með töng,
afrita segulröndina og hlaupa svo
með kortið til þín áður en þú nærð
að hringja í bankann og tilkynna
að kortið sé glatað. Í slíkum til-
vikum er best að þiggja alls ekki
aðstoð frá ókunnugum, ekki fara
frá hraðbankanum fyrr en hringt
hefur verið í útgáfubanka kortsins
og því lokað. Mikilvægt er að slá
einungis inn pinnið ef hraðbank-
inn óskar þess og aldrei þannig að
aðrir sjái til.
Losnar búnaðurinn?
Sviksamlegur búnaður til að
lesa greiðslukortaupplýsingar
og myndavélar til að komast yfir
pinn-númer hafa verið notaðar
hér á landi eins og nýlegur dómur
í Héraðsdómi Reykjavík-
ur sýnir. Stundum er not-
ast við gervilyklaborð sem
eru lögð yfir raunverulegu
lyklaborðin og eru nauða-
lík þeim. Þegar korthafinn
slær inn pinnið á falska
lyklaborðinu ýtir það á
raunverulega lyklaborðið
og innslátturinn verkar
eðlilega. Oft getur reynst
erfitt að átta sig á svo
útsmognum blekkingum.
Nokkur ráð eru til varn-
ar. Áður en þú notar hraðbankann
skaltu athuga hvort greiðslukorta-
lesarinn eða lyklaborðið losnar
auðveldlega. Ef eitthvað losnar við
lítið átak skaltu hafa samband við
lögreglu. Til að forðast að mynda-
vélar geti myndað innslátt á pinn-
inu er góð regla að nota lausu
höndina til að skýla innslættin-
um. Ef óprúttnir aðilar komast
yfir upplýsingar af greiðslukort-
inu þínu er tjónið minna ef þeir ná
ekki pinninu líka.
Erlendis hefur borið á því
að gervi-hraðbankar séu sett-
ir upp til að nálgast upplýsingar
um greiðslukort og pinn-númer.
Öruggast er að nota hraðbanka
inni í afgreiðslurými banka eða
áfasta við útvegg þeirra og þar er
eftirlitið skilvirkara.
Hverju er verið að stela?
Flestöll íslensk greiðslukort hafa
örgjörva sem veitir ákveðna vörn
gegn sviksamlegri notkun og hann
er ekki hægt að afrita. Hins vegar
er hægt að afrita segulröndina á
greiðslukortum. Upplýsingar af
stolnum segulröndum eru svo not-
aðar í löndum þar sem örgjörva-
lestur er ekki útbreiddur eða svik-
ið er út af örgjörvalausum kortum.
Hvers vegna er þá hægt er að
afrita segulröndina á kortinu þínu
hér á landi þegar íslenskir hrað-
bankar lesa örgjörva? Svarið er
að þegar hlerunarbúnaður er
settur fyrir framan kortalesara í
hraðbanka til að afrita segulrönd,
hefur það ekkert að gera með hvað
hraðbankinn sjálfur les af kortinu.
Hlerunarbúnaðurinn getur lesið
segulröndina þó að hraðbankinn
geri það ekki.
Netviðskipti og símgreiðslur
Netviðskipti fara ört vaxandi hér á
Íslandi. Nokkrir varnaglar:
1. Er verðið á vörunni ótrúlega hagstætt? Grunsamlegt er
ef varan er miklu ódýrari en hjá
keppinautunum. Ástæða til að
grennslast fyrir um seljandann.
2.Er seljandinn með öllu óþekktur? Kannaðu bak-
grunn hans. Flettu honum t.d. upp
á vefnum og leitaðu að umsögnum
annarra kaupenda um reynslu af
viðskiptum við hann.
3.Notaðu fyrirframgreitt kort í slík viðskipti ef það hentar þér.
4. Sendu eingöngu upplýsing-ar um þitt kort með öruggri
tengingu.
5.Gefðu þriðja aðila aldrei upp-lýsingar um pinnið þitt.
6. Forðastu rafræn viðskipti með tölvum sem aðrir hafa
aðgang að.
7.Gættu þess að gefa ekki upp kortnúmer eða önnur lykilorð
sem tengjast kortinu þínu. Þrjótar
senda út tölvupóst sem kallar eftir
því að þú þurfir að gefa upp þessar
upplýsingar.
Pinnið á minnið
Korthafar verða æ oftar varir við
að verslanir óski eftir staðfestingu
með pinni í stað undirskriftar. Með
verkefninu „Pinnið á minnið“ er
notkun greiðslukorta með örgjörva
innleidd á Íslandi. Ávinningurinn er
aukið öryggi fyrir bæði korthafa og
fyrirtæki sem taka við kortum. Með
þessari breytingu mætir íslenskt
samfélag jafnframt kröfum alþjóð-
legu kortafyrirtækjanna um öryggi
í kortaviðskiptum til að sporna við
fjársvikum skipulagðra glæpasam-
taka.
Greiðslukort eru í eðli sínu mun
öruggari greiðslumiðll en peningar
en eins og í öllum viðskipum gildir
sú gullna regla að fara alltaf að öllu
með gát.
Greiðslukortasvik og
varnir gegn þeim
GREIÐSLUKORT
Bergsveinn
Sampsted
framkvæmdastjóri
Kortalausna Valitor.
➜ Nú er skyndilega stillt
upp sýndarveruleika í
Háskólanum þar sem ein-
ungis fá að koma fram þeir
sem tala máli valdastéttar-
innar.
➜ Erfi tt getur reynst að átta
sig á því hvort greiðslukorta-
upplýsingum þínum hefur
verið stolið í hraðbanka.
Með nokkrum hollráðum er
hægt að minnka þá hættu.
Lýðræðið skrumskælt
NÝ
STJÓRNARSKRÁ
Guðmundur
Gunnarsson
fv. stjórnlagaráðs-
liði.