Fréttablaðið - 28.12.2012, Qupperneq 17

FÖSTUDAGUR 28. desember 2012 | SKOÐUN | 17
Nú þegar árið er að renna sitt
skeið eru margir sem horfa til
baka og minnast atburða þess,
annálar fylla blöðin og sjón-
varpsstöðvar keppast um að taka
saman það helsta, sem er gott og
blessað. Við lesum stjörnuspár
og Völvuna til að fá upplýsingar
um það hvað næsta ár muni bera í
skauti sér. Þetta er skemmtilegur
tími og fjölskyldur verja honum
alla jafna saman, við sprengj-
um nýja árið inn og gefum út
áramótaheitin sem vonandi sem
flestir ná að standa við.
Margir setja sér heilsutengd
markmið eins og að hætta að
reykja, grennast, hreyfa sig
meira, eða að verja meiri tíma
með fjölskyldu, ættingjum og
vinum svo dæmi séu nefnd. Enn
aðrir ætla sér stóra hluti tengda
námi, vinnu og slíku. Hver og
einn heldur af stað inn í nýja árið
með full fyrirheit um að standa
við stóru orðin og vonandi tekst
vel til. Ef horft er um öxl þá eru
samt eflaust ansi margir sem
hafa ekki náð þeim markmiðum
sem þeir settu sér. Þar geta verið
margar skýringar og mjög ein-
staklingsbundnar.
Það er aðalatriði þegar við setj-
um okkur markmið að þau séu
raunhæf og að það sé líklegt að
við náum þeim innan þeirra tíma-
marka sem við gefum okkur. Það
má hins vegar ekki vera of auð-
velt heldur því þá berum við of
litla virðingu fyrir þeim. Þarna
eins og víða er lykillinn ákveðið
jafnvægi og það að okkur líði vel
með þau markmið sem við höfum
sett og þá niðurstöðu sem þau
skila okkur.
Þarf aðra hvatningu
Í raun erum við að breyta vana-
hegðun frá því sem okkur líkar
mögulega ekki mjög vel eða
erum undir þrýstingi utan frá að
breyta, í eitthvað sem okkur líkar
betur eða er samfélagslega viður-
kennt. Slíkt getur verið afar erf-
itt og er nauðsynlegt að átta sig
á því að þegar við breytum vana
þá þurfum við að fá til baka eitt-
hvað sem er jafngott eða betra en
það sem við áður höfðum. Þetta
má útskýra með dæmi af þeim
sem reykir og þykir það gott,
hefur enga heilsufarslega kvilla
sem stendur og sér engan tilgang
í því að hætta, vinir hans reykja,
fjölskylda hans og svo á hann
ömmu sem er 80 ára og hefur
alltaf reykt svo það er merki um
að hann geti það eflaust líka.
Þessi aðili þarf aðra hvatningu en
þá að hann spari tugi þúsunda á
mánuði, eða að heilsa hans muni
launa honum það seinna að hafa
hætt tímanlega. Hann þarf eitt-
hvað sem kemur í staðinn fyrir
fíknina af sígarettunni, því hann
veit betur.
Ein stærsta gjöfin
Slíkt getur verið ótalmargt og
er mjög einstaklingsbundið, en
þegar verið er að breyta vana-
hegðun er lykillinn sá að finna
það sem viðkomandi nýtur á við-
líka hátt eða fær viðurkenningu
fyrir. Það er ljóst að nikótínfíkn
er ekki eitthvað sem er auðvelt að
losna undan og eru margar hliðar
á því en hér eru nokkur atriði
fyrir þá sem ætla að standa við
áramótaheitið sitt þetta árið og
verða reyklausir.
Þú ætlar að láta þér líða betur,
verða orkumeiri og með minna
samviskubit, hvítari tennur og
ekki eins andfúl/ll. Þú ætlar að
lækka áhættu þína á hjarta- og
æðasjúkdómum, krabbameinum,
snemmbærum dauða og krump-
aðri húð. Þú ætlar að gera sjálfan
þig, maka þinn og fjölskyldu þína
stolta af þér fyrir að ná þessum
árangri. Þú ætlar ekki lengur að
útsetja börnin þín, vini og vanda-
menn fyrir reyk og hættunni af
honum. Þú ætlar að eiga meiri
pening til ráðstöfunar en áður.
Þú ætlar ekki lengur að hafa
áhyggjur af umtali annarra. Þú
ætlar ekki að þyngjast og leita að
huggun í mat. Þú ætlar að hreyfa
þig, drekka ríkulega af vatni og
beina huganum að öðru en næstu
sígarettu og mögulega kaffibolla.
Þú ætlar að leita þér aðstoðar ef
þér tekst þetta ekki. Þú ætlar að
standa við stóru orðin og hætta
að reykja. Það er sannarlega ein
stærsta gjöfin sem þú gefur þér
og þínum.
Áramótaheit og vanahegðun
Hver og einn heldur
af stað inn í nýja árið
með full fyrirheit um að
standa við stóru orðin og
vonandi tekst vel til.
Það er ástæða til að hrósa
íslenskum ökumönnum
en einhverra hluta vegna
hefur of lítið farið fyrir
þeirri umræðu. Okkur
hættir til að fjalla ein-
göngu um það sem telja
má sem alvarlegt frávik
frá þeirri almennu reglu
að við séum bara nokkuð
góð og vel flest til fyrir-
myndar.
Slysum og umferðar-
lagabrotum meðal ungra
ökumanna hefur stórlega fækkað
á undanförnum árum. Nú kann
einhver að segja að það sé vegna
þess að fyrir nokkrum árum var
sett í lög akstursbann á þá nýliða
í umferðinni sem brjóta alvarlega
af sér og að óttinn við það sé þess
valdur að ungir ökumenn hagi sér
nú af meiri skynsemi. En vitanlega
eiga þeir hrósið skilið því skyn-
semi þeirra og dómgreind segir að
áhættuhegðun og óábyrgð hegðun
í umferðinni geti haft áþreifan-
legar og alvarlegar afleiðingar.
Mörgum þeirra reynist erfiðara
að ímynda sér örkuml og dauða
sem afleiðingu gjörða sinna en
slíkt virðist reyndar vera algengt
meðal ungs fólks og þá sérstaklega
ungra karlmanna sem flestir eru
haldnir þeim meðfædda misskiln-
ingi að þeir sé ódauðlegir.
Áhættuhegðun
Hvernig er í raun hægt að segja
annað en að ökumenn séu almennt
til fyrirmyndar þegar tugir þús-
unda ökumanna deila með sér
strætum og götum á degi hverjum
við oft erfiðar og þröngar aðstæð-
ur og það telst til undantekninga
að alvarleg slys hljótist af? Und-
antekningarnar frá þessari reglu
eru hins vegar oft svo alvarlegar
að þær krefjast þess að unnið sé
hörðum höndum að eftirliti, for-
vörnum og fræðslu þannig að sú
áhættuhegðun sem leiðir af sér
slíkar undantekningar sé upprætt.
Það er vissulega erfitt fyrir
þann sem hefur þurft að kljást við
gjörbreytt líf og erfiða lífsbar-
áttu af völdum umferðarslyss að
hrósa okkur fyrir það hve góðir
ökumenn við séum. Það er óásætt-
anlega stór hópur sem telja má til
fórnarlamba umferðarslysa.
Um leið og við hjá Umferðar-
stofu viljum óska landsmönnum
gleðilegrar hátíðar þá viljum við
hvetja landsmenn til að halda sig
frá undantekningunum á komandi
ári og árum. Leiðum hugann að
þeim sem eiga um sárt að binda
og tökum undir bæn þeirra um að
ekki verði fleiri undantekningar
frá þeirri reglu að við komumst
heil heim.
Útrýmum undan-
tekningunum
UMFERÐ
Einar Magnús
Magnússon
upplýsingafulltrúi
Umferðarstofu
➜ Um leið og við hjá
Umferðarstofu viljum
óska landsmönnum
gleðilegrar hátíðar
þá viljum við hvetja
landsmenn til að
halda sig frá undan-
tekningunum á
komandi ári og árum.
Eitt fjall á viku með FÍ
2013
Skráðu þig inn
Drífðu þig út
Gakktu á eitt fjall í viku með Ferðafélagi
Íslands á nýju ári
Nýársgjöfin frá þér til þín er bætt líðan og betra
form á nýju ári. Upplifðu íslenska náttúru í
skemmtilegum félagsskap undir öruggri fararstjórn
og lærðu að þekkja landið.
Esjan, Keilir, Helgafell, Botnssúlur,
Hvannadalshnúkur, Akrafjall, Réttarfell, Löðmundur
og 44 önnur fjöll.
Dagsferðir allt árið og tvær helgarferðir að auki.
Komdu með okkur og finndu náttúrubarnið í
hjarta þínu.
Verð kr. 75.000
Stjórnandi: Páll Ásgeir Ásgeirsson ásamt Rósu
Sigrúnu Jónsdóttur, Hjalta Björnssyni, Guðmundi
Sveinbirni Ingimarssyni og Brynhildi Ólafsdóttur.
Kynningarfundur í sal
Ferðafélags Íslands í
Mörkinni 6 kl. 20.00
2. janúar n.k.
Skráning á skrifstofu Ferðafélags
Íslands í síma 568 2533.
Heimasíða FÍ www.fi.is
HEILSA
Teitur
Guðmundsson
llæknir