Prentarinn - 01.03.1985, Blaðsíða 4

„Atvinnurekendur nota yfirborganir stundum til
þess að hreinsa til á vinnustað óœskilega menn sem
standa í félagsmálavafstri og slíku. Þeir nota síðan
vald sitt til þess að umbuna þœgu fólki sem vinnur
mikla eftirvinnu og er þægt. Ég veit að margir telja
slíkar aðferðir heyra sögunni til en þetta tíðkast
enn í dag þrátt fyrir allt. “
Gegn
aðstoðarfólki
og
iðnnemum
Margir hafa velt vöngum yfir
kauplagsmálum okkar. Ég ætla ein-
ungis að skrifa um það yfirborgunar-
kerfi sem er við líði í prentiðnaðinum,
hvaða orsakir það hefur og ekki síst
afleiðingar af slíku kerfi.
Það má segja að fyrir 1965 hafi yfir-
borganir ekki þekkst. Þegar offsetbylt-
ingin hófst uppúr 1970 má segja að
gjörbreyting hafi átt sér stað. Áður
fyrr voru prentarar taldir hafa það
betra en gerðist meðal annars verka-
fólks þrátt fyrir að vera nánast ein-
göngu á taxta.
Sem sé með offsetbyltingunni er
hægt að draga ákveðin skil. En hverjar
voru ástæður fyrir því að atvinnurek-
endur gengust inn á slíkt kerfi? Jú,
þörfin á faglærðum starfskrafti í offset-
prentun, skeytingu og ljósmyndun
varð gífurleg. Með slíkan meðbyr var
ekki nema eðlilegt að forystumenn
grafiskra nýttu sér slíkt. Bæði komu til
hærri taxtar en blýsetjarar og hæðar-
prentarar höfðu sem og yfirborgun
ofan á þá taxta.
Þróunin hefur verið sú (þó án nokk-
urra sannana) að meðaltalsyfirborgun
hjá grafiskum hefur hækkað úr ca.
10—15% yfir taxta í kringum 1970 í ca.
80-90% 1985.
Atvinnurekendur...
... eftir eigin geðþótta
Ég nefndi hér á undan að eftirspurnin
eftir fagmönnum hafi verið orsökin
fyrir þessari sprengingu. En hvernig
stendur á því að nú 15-20 árum
seinna hefur yfirborgunin hækkað.
Aukningin á verkefnum hefur verið
slík að enn vantar faglært fólk til starfa
í ákveðnum greinum s. s. skeytingu og
offsetprentun. En það er einnig önnur
ástæða fyrir óbreyttu kerfi. Atvinnu-
rekendur sjá sér hag í því að viðhalda
yfirborgunum til þess að stjórna vinnu-
aflinu eftir eigin geðþótta.
Það er í raun undir atvinnurekend-
um komið hve hátt kaup maður hefur.
Jú, maður getur auðvitað farið inn á
kontór og „samið“ um kaup og kjör.
En endanlegt vald er í höndum at-
vinnurekenda eins og dæmin sanna.
Oft og mörgum sinnum hefur starfs-
manni verið tilkynnt „að því miður
verð ég að lækka yfirborgunina“.
Þetta er auðvitað dulbúin uppsögn því
enginn með stolt lætur bjóða sér slíkt.
Atvinnurekendur nota yfirborganir
stundum til að „hreinsa“ til á vinnu-
stað óæskilega menn sem standa í fé-
lagsmálavafstri og slíku. Þeir nota síð-
an vald sitt til þess að umbuna „þægu“
fólki sem vinnur mikla eftirvinnu og er
þægt. Ég veit að margir telja slíkar
aðferðir heyra sögunni til en þetta
tíðkast enn í dag þrátt fyrir allt.
En versta afleiðingin sem þetta kerfi
hefur er gagnvart þeim hópum sem í
kaupi eru miðaðir við grunntaxta
sveina. Þessir hópar eru fyrst og
fremst ófaglært aðstoðarfólk og iðn-
nemar. Einnig má þar telja eldri félaga
okkar meðal setjara og hæðar-
prentara.
Miðaðir við lægsta taxta
Taxtar aðstoðarfólks eru í raun miðað-
ir við lægsta taxta sveina. Það er ekki
langt síðan hæsti taxti aðstoðarfólks
fór yfir lægsta taxta sveina. Þessi hóp-
ur telur u. þ. b. Vs af félagsmönnum
FBM og er láglaunahópur og að mestu
leyti skipaður konum. Þrátt fyrir há-
stemdar yfirlýsingar atvinnurekenda
um að bæta þurfi hag láglaunafólks
hefur lítið verið að gert. Undir sömu
sök eru forystumenn okkar seldir þar
sem krafan um að yfirborganir komi
inn í taxta hefur ekki verið sett á
oddinn í raun.
Taxtar nema eru einnig miðaðir við
lægsta taxta sveina.
Þau atriði sem nefnd hafa verið hér
að framan tel ég vera aðalókosti við
yfirborganir. En það eru aðrar afleið-
ingar sem þær hafa sem ég tel ekki
síður mikilvægar.
4
PRENTARINN 3.5.'85