Prentarinn - 01.03.1985, Blaðsíða 6

Ole Brinch
Astand
og
horfur
r
i
prent-
iðnaði
Á áttunda áratugnum óttuðust bóka-
gerðarmenn að prentað mál ætti litla fram-
tíð fyrir sér. En nú eru þeir óðum að
hressast og trúa því ekki lengur að því sé
bráður bani búinn. Þeir hafa áttað sig á því
að þeim muni ætlað stórt hlutverk í upp-
rennandi upplýsingasamfélagi.
En við þurfum að vera viðbúnir miklum
umbyltingum sem ætla má að bitni illa á
ýmsum stéttum bókagerðarmanna ef ekki
verður að gert.
Hvernig ætli ástandið sé í grafísku
greinunum núna, á öndverðu árinu 1984?
Svörin verða margvísleg. Ég ætla sjálfur að
reyna að svara spurningunni og huga þá
einkum að eftirfarandi atriðum:
1. Tæknibyltingin og mikilvægi hennar.
2. Prentað mál og staða þess gagnvart
fjölmiðlunum.
3. Hvernig eigum við að bregðast við
fyrirsjáanlegum holskeflum?
Staða prentiðnaðarins
Prentiðnaðurinn hefur tekið hverja koll-
steypuna á fætur annarri á undanförnum
fimmtán árum og ekki er fyrirsjáanlegt að
kyrrð komist á um sinn.
í þeim greinum, sem mestar tæknifram-
farir hafa orðið og helst snerta grafískan
iðnað, hafa orðið miklar keðjuverkanir ef
svo má að orði komast. Ný uppgötvun
leiðir til annarra tveggja sem síðan varða
fjórar og þannig áfram. Ný tækni sprettur
fram allt í kringum okkur. Því miður er
vaxtarbroddurinn ekki í grafísku greinun-
um heldur fyrst og fremst, eins og allir
vita, í rafeindaiðnaði og vélaiðnaði.
Hvursu má það vera að við erum ennþá
bara þiggjendur en ekki veitendur í þess-
um efnum? Af hverju reynum við ekki að
stjórna þróuninni í stað þess að taka bara
við því sem að okkur er rétt?
Heita má að grafíski iðnaðurinn og
stofnanir hans hafi ekki lagt af mörkum
einn eyri til rannsóknarstarfsemi. Allt slíkt
eftirlátum við rafeinda- og vélaiðnaðinum.
Látum svo vera. Sérkunnátta okkar er
ekki á því sviði. Við erum sérfræðingar í
grafískri miðlun ef svo má að orði komast.
Við framleiðum prentað mál og það er
einmitt það sem viðskiptavinir okkar vilja
kaupa af okkur. En hversu mikið höfum
við lagt fram til rannsókna á framleiðslu-
vörum okkar, sem er lifibrauð okkar og
sem verður að keppa við rafeindafjölmiðl-
ana? Ekki eyrisvirði.
Á árinu 1956 birtist í grafísku árbókinni
Penrose Annual, í Englandi, grein rituð af
Beatrice Warde. Það varð til þess að hún
skrifaði grein þessa að á árinu þar á undan
hafði birst í The British Journal of Stati-
stical Psycology grein eftir mann sem heitir
Cyril Burt. Grein sú fjallaði um sálfræði-
legar athuganir í sambandi við störf setj-
ara. Beatrice Warde hafði þessi orð um
grein Burts:
„Starfandi setjarar fögnuðu þessu verki
sem fyrstu vísindalegu könnuninni á starfs-
grein sinni og þótt rannsóknin hafi ekki
verið stór í sniðum né niðurstöður hennar
sérlega dramatískar, var hún afskaplega
gagnleg fyrir setjarana því að velgengni
þeirra veltur á því að útlit og frágangur
þess sem þeir vinna sé þannig að fólk fáist
til að lesa það. Mér finnst rétt að bæta því
við að menn fögnuðu greininni ennþá
meira fyrir það að hún var rituð af vísinda-
manni. En eins og allir vita er þanka-
gangur vísindamanna alveg þveröfugur við
það sem tíðkast með öðru fólki. Vísinda-
menn leita ekki að niðurstöðum til að
skapa eitthvað eins og handverksmaðurinn
eða listamaðurinn. Hjá vísindamönnunum
er sköpunin þekkingarleit.“
Að mínum dómi var þetta spaklega mælt
á árinu 1956. En síðan hefur ekki margt
skeð. Og það er reyndar furðulegt. Við
erum alltaf að tala um þá hættu sem stafar
af öðrum miðlum þekkingar og upplýs-
inga. Grundvöllurinn undir tilveru prent-
iðnaðarins er einfaldlega sú mikla þörf
fyrir tjáskipti sem fyrir hendi er bæði í
atvinnulífinu og í samfélaginu yfirleitt.
Þessi tjáskiptaþörf myndar ákveðinn
markað þar sem neytendur sækjast helst
eftir þeim afurðum sem best henta til að
uppfylla hana.
Upplysingatæknibyltingin
Við skulum víkja aftur að upplýsinga-
tækninni. Þó ekki strax þeirri sem snertir
grafíska iðnaðinn, heldur þeirri tæknibylt-
ingu sem orðið hefur hjá pósti og síma að
undanförnu. Nú er farið að nota síma með
minni fyrir símanúmerin. Ennfremur tele-
fax en með þeirri tækni er hægt að senda
texta og teikningar á A4 síðu á 40—60
sekúndum. Tæki til þess arna eru nú til á
6
PRENTARINN 3.5/85