Fréttatíminn - 01.02.2013, Síða 32

F rumsýning fræðslustutt-myndarinnar Fáðu já! á miðvikudaginn fór ekki fram hjá mörgum. Myndin
sem sýnd var í öllum grunnskólum
er sögð brjóta blað í kynfræðslu
unglinga hér á landi. Að sögn að-
standenda er myndin ætluð til þess
að skerpa á mörkunum milli kynlífs
og ofbeldis með nýrri nálgun en líkt
og titillinn gefur til kynna er mikil-
vægi upplýsts samþykkis í kynlífi
ítrekað í myndinni. Einnig er komið
inn á klámneyslu og meintar rang-
hugmyndir sem slíkri neyslu fylgir.
Einnig eru teknar fyrir spaugilegar
hliðar kynlífs, hið óvænta og mikil-
vægi þess að þekkja sín eigin mörk
áður en lengra er haldið.
Fréttatíminn forsýndi myndina
hressum hópi unglinga í 10. bekk
í Hagaskóla og kannaði hvað þeim
fyndist við fyrsta áhorf. Viðbrögðin
voru almennt jákvæð en þó voru
nokkrir punktar sem vöktu athygli
blaðakonu. Öll voru sammála um
að klámneysla væri mjög algeng
í þeirra nærumhverfi og einnig
sögðust einhver skoða slíkt en öll
sögðust þau gera sér fulla grein fyr-
ir því að klám hefði engin tengsl við
raunveruleikann, heldur væri það
aðeins afþreyingarefni. Raunveru-
leiki þeirra virðist því ekki koma
heim og saman við þann raunveru-
leika sem kynntur er í myndinni
um áhrif klámvæðingar á unglinga
og kynhegðun þeirra en rennir þó
stoðum undir þær kenningar að
flestir unglingar neyti kláms í ein-
hverjum mæli.
Krakkarnir sögðu að hjá þeim
ríkti tilhlökkun yfir umræðunum
sem í vændum væru í skólanum
og samfélaginu. Þeir segjast lang-
þreyttir á þeirri leynd sem ríkir
um kynlíf á meðal fullorðinna og
eru tilbúnir að fá að ræða málin
á opinskáan hátt, fyrir opnum
tjöldum jafnt við foreldra sína sem
aðra. Þannig sé auðveldast að koma
í veg fyrir misskilning og jafnvel
ofbeldi. Þeir óska eftir sýningu
myndarinnar í ríkissjónvarpinu en
segjast sjálfir vera í eldra lagi fyrir
sýninguna og fátt hafi komið þeim
á óvart.
„Það ætti að sýna þessa mynd
alveg niður í sjötta bekk því þar
gæti hún hugsanlega haft ein-
hver áhrif,“ segir Elín María og
öll eru henni sammála. „Það er
ekkert sem kom okkur á óvart, en
við erum búin að heyra þetta allt
mjög oft. En svo er það kannski
mismunandi þar sem við hér erum
kannski duglegri að kynna okkur
svona hluti en aðrir. Það er erfitt að
segja,“ segir Rannveig Rögn. „ Já
einmitt, ég hef pælt mikið í þessum
málum í gegnum tíðina svo það var
ekkert sem kom mér að óvörum en
umræðan er samt svo mikilvæg,“
segir Arna Beth og bætir við að það
sem hún hafi helst við myndina að
athuga eru senur sem geta vakið
óhug á meðal þeirra sem orðið hafa
fyrir kynferðisofbeldi, en einnig sé
skortur á upplýsingum um hvernig
bregðast skuli við í kjölfar ofbeldis-
glæps, sem fórnarlamb eða vinur
fórnarlambs.
„Nauðgunarsenan getur vakið
upp með manni vondar tilfinningar
og það hefði átt að vera einhvers-
konar aðvörun. Það er pottþétt ein-
hver sem að fær hnút í magann við
áhorfið.“
Strákarnir segja að upplifun
þeirra af myndinni sé eflaust ólík
upplifun stelpnanna og það megi
kannski rekja til staðalmynda
kynjanna. Þeim fannst skrítið að
strákum sé í myndinni, gefið rými
til þess að hætta við í kynlífi. Slíkt
sé óþarft að minnast á þar sem þeir
séu yfirleitt alltaf til í tuskið. Senan
hafi því verið ótrúverðug. „Ég held
það sé allavega sjaldgæft,“ segir
Snorri Másson og í kjölfarið hefj-
ast upp miklar umræður á meðal
krakkanna um kynlíf og hlutverk
kynjanna. Þeir útskýra að pressa
samfélagsins sé öðruvísi á stráka
en stelpur. „Stelpur mega ekki
sofa hjá of mörgum því þá eru þær
hórur. Þær mega samt ekki vera of
miklar teprur, þá eru þær nunnur.
Strákar mega hinsvegar að sofa hjá
mörgum stelpum og fá síður á sig
hórustimpil ef þeir gera það,“ segir
Elín María.
María Lilja Þrastardóttir
marialilja@frettatiminn.is
Kynfræðsla sem hentar yngri krökkum
Kynfræðslumyndin Fáðu já! var frumsýnd öllum tíundu bekkingum landsins á miðvikudaginn. Fréttatíminn forsýndi myndina nokkrum unglingum í Hagaskóla og fékk þá til að
ræða myndina. Upp spunnust fjörugar umræður og ljóst er að unglingum hefur fundist skortur á góðri, opinskárri umræðu um kynlíf, hvort sem er í skólanum eða heima.
kvikmyndadómur
Frá vinstri: Egill Ástráðsson, Arna Beth, Rannveig Rögn, Eyrún Aradóttir, Ása Bergný, Elín María, Elísabet Huld, Jakob van Osterhout, Bjarki Sigurðsson og Snorri Másson.
Lj
ós
m
yn
d/
H
ar
i
Snorri Másson: Þetta var
vel gerð mynd, en það var
ekkert sem stóð upp úr
í henni og það var ekkert
sem kom á óvart. Hinsvegar
ef einhver er illa upplýstur
þá kemur þessi mynd til
með að hjálpa viðkomandi.
Senan með hamborgaranum
var góð, hún dró aðeins úr
alvarleikanum en setti hlut-
ina samt samhengi á sama
tíma. Svo er Palli alltaf
flottur.
Egill Ástráðsson: Þetta er
þörf umræða og það er mikil-
vægt að einhver hafi tekið
af skarið og brotið ísinn.
Skilaboðin voru mjög skýr og
beint í æð, svo hún var vel
unnin. Þetta hjálpar pott-
þétt einhverjum sem ekki er
upplýstur. Lang flestir horfa
á klám og átta sig á því að
það er ekki raunverulegt.
Þetta voru því ekki glænýjar.
upplýsingar fyrir mér. „Has-
htöggin“ voru reyndar glötuð.
Rannveig Rögn: Þetta
var mjög hæfileg lengd,
en þetta var ekkert
nýtt svosem. Þetta
höfðar því kannski
betur til yngri krakka.
Ég held að þetta hjálpi
krökkum að stíga fram
og segja frá ofbeldi og
það er mjög jákvætt.
Svo er Páll Óskar
flottur og krakkar taka
mark á honum. Ég vona
að nú verði allt opnara.
Arna Beth: Mér finnst
þetta að sjálfsögðu smá
óþægileg umræða, eins
og öllum, en hún er
mikilvæg og mér fannst
myndin koma öllu því
mikilvægasta vel fyrir
á góðan hátt. Þetta er
því góð viðbót í kyn-
fræðsluna sem hefur
verið frekar lítil og léleg.
Ása Bergný Tómasdóttir: Myndin
er mjög raunveruleg og það er tekið
á ranghugmyndum í kynlífi og það er
gott því klám og tilvísanir í kynlíf eru
eitthvað sem við höfum stöðugt fyrir
augunum. Mér fannst þetta líka hæfi-
leg blanda af leik og raunveruleika og
það er mjög sniðugt að setja hlutina
í annað samhengi
eins og gert er í
dæmisögunum. Ég
er líka svo hrifin
af Páli Óskari.
Eyrún Aradóttir: Myndin er
skemmtileg en hún sagði mér
ekkert nýtt. Myndlíkingarnar
voru flottastar. Það voru of
margar klippur úr klámi mér
fannst það óþægilegt. Það
er mikið af ranghugmyndum
og undarlegum viðhorfum
til kynlífs þarna úti og mér
fannst þau taka vel á því,
án þess þó að gera lítið úr
þeim sem skoðanirnar hafa.
Elín María Árna-
dóttir: Mér fannst
gaman að sjá fræðslu-
mynd sem var fyndin
og ekki of hátíðleg.
Persónulega leið mér
ekki eins og ég væri
að læra neitt sér-
staklega á myndinni
en hún er örugglega
góð fyrir þau sem
eru yngri til dæmis
sjöunda og áttunda
bekk. Ég vona að
þetta komi veg fyrir
ofbeldi. Maður pælir
allavega meira í þessu
með já-ið og hvað sé
mikilvægt.
Jakob van Oosterhout: Þetta var áhugaverð
mynd þó að fátt hafi komið mér á óvart. Það
vita allir að nauðgun er fáránlegt ofbeldi, en
samt er það algengt. Það var flott hvernig
það var tekið fram með mikilvægi samþykkis í
öllu. Hún hafði alveg áhrif á mig og fékk mig
til að hugsa. Ég held að hún komi pottþétt
í veg fyrir ofbeldi
í einhverjum til-
vikum.
Bjarki Sigurðsson: Mér fannst
myndin flott og punktarnir góðir.
Ég hlakka til umræðunnar sem
kemur og ég held að þetta sé gott
tæki til þess að draga úr feimni á
milli manneskja. Ætti að höfða vel
til krakka. vel sett upp og mjög
fræðandi. Mér finnst að það hefði
mátt hamra betur á punktinum
með mikilvægi þess að þora að
segja frá og skömmin sé ekki þín
og einnig hvert sé best að
leita.
Elísabet Huld Þorbergs-
dóttir: Mér fannst myndin
mjög góð og mundi mæla
með henni við yngri krakka
svona niður í 13 ára.
Myndin opnaði augu mín
aðallega fyrir því hvað
strákar fá slæma mynd
af kynlífi úr klámi. Allir
strákarnir horfa á klám og
sumar stelpur. Það brengl-
ar ímyndina. Þessvegna er
gott að leggja áherslu á
að þetta sé milli tveggja
manneskja. Það hefði mátt
taka betur fram hvað
nauðgun er og hvað felst í
orðinu. Ég held að það sé
mjög algengt að ekki allir
vita hvað er brot og fatta
það jafnvel löngu síðar að
á þeim var brotið.
32 úttekt Helgin 1.-3. febrúar 2013