Fréttatíminn - 27.04.2012, Blaðsíða 12

Þú leggur línurnar
létt&laggott
S
alvör Nordal átti sæti í starfshópi um sið-
fræði og starfshætti sem vann með rann-
sóknarnefnd Alþingis og ritaði 8. bindi
skýrslunnar. Í skýrslu starfshópsins eru
58 ábendingar um það sem betur má fara í
stjórnmálalífinu, viðskiptum, starfsháttum fjölmiðla
og háskólasamfélagsins sem og samfélaginu al-
mennt. Tillögurnar spanna breiðan skala, allt frá því
að tryggja þurfi að óháð mat fari fram á mögulegum
eigendum bankanna yfir í að þjóðin þurfi að endur-
skoða þá neysluhyggju sem hér hafi verið ríkjandi og
gerði það að verkum að fjármálaáfallið varð mörgum
fjölskyldum og einstaklingum þungbærara en ef
meiri hófsemd væri í lífsmáta. Þessar 58 ábendingar
voru kynntar sem lærdómur sem þjóðin mætti draga
af hruninu.
Lítill vilji til breytinga
„Ég var að vonast til að þjóðin drægi lærdóm af
hruninu, tæki því alvarlega og það yrði hvati til
breytinga. Við erum hins vegar ekki að draga þann
lærdóm af hruninu sem við þyrftum,“ segir Salvör.
Hún bendir á að margar af þeim ábendingum sem
fram koma í skýrslu starfshópsins varði málefni sem
þjóðin hafi glímt við um langa hríð og verði því ekki
breytt á einni nóttu. „Það eru mikil vonbrigði að við
virðumst enn glíma við sama vanda og sem kom
hvað oftast fram í skýrslunni og ég sé ekki nægilega
mikinn vilja til breytinga. Einn megin lærdómurinn
er að við þurfum að vanda mun betur undirbúning
mála og stefnumótun. Í hverju málinu af öðru skortir
verulega á það. Við glímum við það sem smáþjóð að
okkur tekst ekki að móta okkur stefnu í veigamiklum
málum, við sjáum ekki fyrir endann á málum sem við
förum af stað með og það verður til þess að þau steyta
á skeri aftur og aftur,“ segir Salvör.
Hún nefnir Landsdómsmálið sem dæmi um þau
vinnubrögð sem hér ríkja. „Dómurinn í Landsdómi
er engin niðurstaða í uppgjörinu við hrunið. Að mínu
mati var þessi leið ekki sú rétta og þingið brást í að
taka af myndarskap á skýrslu rannsóknarnefndarinn-
ar. Þess í stað snerist málið upp í ásakanir á hendur
einum ráðherra. Hættan við þessa ásakanaleið er að
fólk fari í vörn sem verður síðan til þess að liðaskipt-
ingin verður mjög skýr og skotgrafirnar dýpka.
Landsdómur var ekki rétta tækið til að gera upp
bankahrunið eins og sumir hafa gefið í skyn. Það gat
aldrei orðið sátt eða niðurstaða í málinu eins og það
var lagt upp.
Mistök við stjórnlagaþing
Landsdómur er þó aðeins eitt mál af mörgum
dæmum um þá skotgrafaumræðu sem hér tíðkast
Salvör Nordal, forstöðumaður Siðfræði-
stofnunar Háskóla Íslands og formaður
stjórnlagaráðs, segir að þjóðin sé ekki að
draga þann lærdóm sem skyldi af hruninu.
Íslendingar séu fastir í skotgröfum
átakastjórnmála með skýrar átakalínur þar
sem stríðandi fylkingar valda því að hvert
málið á fætur öðru steytir á skeri. Sigríður
Dögg Auðunsdóttir ræddi við hana um
siðfræðina í íslenskum stjórnmálum og
þörfina á breyttri stjórnmálamenningu.
í stjórn málunum og bera þar allir ábyrgð. Annað sé
stjórnlagaþingsmálið sem einkennst hefur af mistökum
á mistök ofan í undirbúningi málsins. Að auki hefur
umræðan einkennst af pólitískum flokkadráttum í stað
efnislegrar umræðu um tillögur stjórnlagaráðs, sem
hefur verið nær engin, hvorki í samfélaginu né á Alþingi
sjálfu. „Brotalöm var á löggjöfinni varðandi kosningar
til stjórnlagaþings sem varð til þess að þær voru ógiltar.
Það sem tók við var hins vegar ekki mótað til enda sem
leiðir meðal annars til þess að það hefur nánast engin
efnisleg umræða farið fram um tillögur stjórnlagaráðs
eftir að við skiluðum þeim af okkur,“ bendir Salvör á.
„Við bjuggumst við umræðu um málið, einhvers konar
greiningu á tillögunum og áframhaldandi vinnu við þær.
Í stað þess sigldi málið í strand. Ekkert
samkomulag er um hvernig vinna skuli
málið áfram. Fyrir bragðið fellur málið í
farveg átakastjórnmálanna þar sem hver
ber sakir á annan og er allt eins víst að
málið dagi uppi. Það vantaði að málið væri
lagt upp frá byrjun til enda þannig að við
gætum séð hvernig við ættum að komast
þangað sem ferðinni er heitið.“
Stöðugt á byrjunarreit
Fyrir vikið er eins víst að við missum af
dýrmætu tækifæri til að gera þær nauð-
synlegu breytingar á stjórnarskránni
sem talað hefur verið fyrir í áratugi. Við munum ekki
setja inn í stjórnarskrá ákvæði um auðlindir fyrr en að
fimm árum liðnum í fyrsta lagi, náist það ekki núna. En
það mál hefur verið í umræðu í fjölmörg ár án nokk-
urrar niðurstöðu. Við munum ekki ná að skilgreina
betur hlutverk og stöðu forsetans og málskotsréttarins
eða setja inn ákvæði um framsal fullveldis og þjóðar-
atkvæðagreiðslur. Það er eins og við séum að spila
Matador og alltaf að lenda aftur á byrjunarreit, því það
var ekki hugsað fyrir því í upphafi hvert við værum að
fara. Það er slítandi fyrir umræðuna að vera alltaf að
tala um það sama og ná ekki að fara á næsta áfanga og
þróa umræðuna áfram,“ segir Salvör.
Aðspurð segist hún ekki hafa skýringar á því hvers
vegna málefni stjórnarskrárinnar sé svona
statt. „Það eru mjög mörg önnur stór mál
í gangi og auðvitað er þetta margþætt og
flókið mál og tillögurnar fela í sér viðamikl-
ar breytingar. Ég hef alltaf litið svo á að til-
lögur okkar væru áfangi að nýrri stjórnar-
skrá og að það yrði að vinna þær áfram. Ég
átti því von að meiri efnislegri umræðu og
skýrum breytingartillögum af hálfu þings-
ins. Kannski þarf þetta mál lengri tíma, við
þurfum þá hins vegar samkomulag milli
flokka þannig að það dagi ekki uppi. Það
er að minnsta kosti ljóst að aldrei í sögu
Ekkert lært af hruninu
Framhald á næstu opnu
Sigríður Dögg
Auðunsdóttir
sigridur@
frettatiminn.is
12 viðtal Helgin 27.-29. apríl 2012