Læknablaðið - 01.02.1925, Blaðsíða 33

LÆKNABLAÐIÐ
27
anlega ekki eins megn og áður, vegna hreinlætis og aögæslu, og eins
hitt, að nú er langt um meira gert til þess að lækna sjúklinga og hjúkra
þeim. Lif berklasjúklinga er nú væntanlega orðiö lengra en áður, og
jafnframt eru þeir orðnir hættuminni í umgengni. Eg geri ráð fyrir,
að líf berklasjúklinga hafi áður verið styttra, en að þeir hafi smitað
meira frá sér á sama tíma. Eg geri ennfremur ráð fyrir, að barnadauði
af völdum berklaveiki hafi áður verið tiltölulega miklu meiri en nú.
Af þessum börnum fara engar sögur, og sérstaklega hættulegir smit-
endur hafa þau varla verið.
Eg hugsa mér því eitthvað á þessa leið: Síðast á 19. öldinni sýktusí
h. u. b. jafn margir og nú á hverju ári, og dóu jafn margir úr berkla-
veiki, en tala berklaveikra sjúklinga var ekki eins há á vissum tíma
og hún er nú.
Eg hefi þá trú til framtíðarinnar, að smám saman fari nú dauðsföll-
um af völdum berklaveikinnar að fækka, og á endanum lækki einnig tala
hinna berklaveiku sjúklinga, þó sú lækkun komi seinna.
Á. Á. virðist hallast að þeirri skoðun, að varnarþol íslensku þjóðar-
innar gagnvart berklaveiki sé nú minna en fyr á tímum, og virðist hann
kenna breyttu mataræði um það, að minsta kosti að einhverju leyti.
Eg efast um þetta. Eg tel það t. d. vafasamt, að við þurfum að syrgja
])að, að skyrát íslendinga er nú minna en áður. Það er að minsta kosti
ósannað mál, að hið eldsúra, stundum margra mánaða gamla, skyr sé
sérlega holt, og víst er það, að skyr (úr undanrennu) er bætiefnasnautt.11'__
Það má vel vera, að sveitamenn éti nú eitthvað minna af smjöri en áður,
en talsvert af smjöri var þó áður flutt út. Mjólkurneysla sveitamanna
er nú varla miklu minni en áður, að minsta kosti á vetrum, en það er
eftirtektarvert, að líerklaveiki er nú fult svo skæð í sveitum sem í kaup-
stöðum og sjóþorpum. Hvort etið er tólg, flot eða smjörlíki, má á sama —
standa. Þessar þrjár fæðutegundir eru bætiéfnasnauðar, og var ekki lýsis-
neysla fremur lítil áður til sveita? Væntanlega er nú minna kjöt étið en
áður, en eg tel það engan skaða. Við höfum fengið annað líetra í staðinn,
sem sé haframjöl og jarðepli, og máske meira rúgmjöl. Þessar hollu fæðu-
tegundir eru nú orðnar okkar „daglega brauð“. Það, sem helst má finua
að fæði okkar er það, að við etum of mikið af hveiti, sykri og hrísgrjón-“"
um. Þó að þessar fæðutegundir séu í sjálfu sér ekki óhollar, þá eru þær
bætiefnasnauðar. Þó eru gerjuð hveitihrauð alls ekki bætiefnalaus, því
eins og kunnugt er, er ákaflega mikið af B-bætiefni í geri, og það ónýtist
ekki við bökunina (sbr. Orla-Jensen: Vitaminforskningens nuværende
Standpunkt. Naturens Verden V. 10.).
Hafa verður það einnig hugfast, að beinn sultur var áður algengur,
ef illa áraði, og það áraði oft illa! „Avitaminósur“ hafa víst áður verið
algengari en nú. Skyrbjúgur er nú t. d. næsta sjaldgæfur. Allsendis óvíst
er það, að meltingarkvillar séu nú algengari en áður. Ein af höfuðdiag-
nósum Jóns Finsens var „nábítur". Nú er talað um „ristilbólgu“,* ** og
annað fleira.
* Kenning Magnúsar læknis Halldórssonar, um berklaveiki og skyrát og sýru,
er víst í meira lagi vafasöm.
** Mér rennur kalt vatn milli skinns og hörunds, þegar eg heyri orðið „ristil-